Jon Albizu – Alternatiba
“Inork badio nire etxean eztago bakerik, bila beza bakea auzoko etxean edo munduko bazterrik azkenean…”
Gipuzkoako Foru Aldundiaren esanetan beso zabalik daude gerratik ihesi datozen errefuxiatuak jasotzeko. Hala izango da, eta bejondeiela, baina beste arrazoi batzuk direla medio gure herrira datozenekin ez dirudi besoak hain zabalik dituztenik. Izan ere, PSEren Jaurlaritzaren garaitik zein EAJren egungoarekin, Diru sarrerak bermatzeko errenta (gazteleraz RGI deritzona) jaso ahal izateko baldintzak gogorrago dira, besteak beste, bertan erroldatutako urte kopurua handitu egin zelako. Hau da, gure herrietara berrikien etorri (edo itzuli) diren pertsonei murrizten zitzaien batez ere laguntza hori.
Gipuzkoako aurreko Foru Aldundiak, Bilduren eskutik, murrizketa hori konpentsatzeko diru laguntza bat sortu zuen, baina, egungo gobernuak, lehen aipatu protagonista berberekin, EAJ-PSE, diru laguntza hori ezbaian jarri du, “jendea erakartzen duelako” argudioarekin.
Hala, gerra errefuxiatuekin ez dakigu, baina beste kasuetan behintzat, gure egungo agintariek ez omen dute gogo gehiegirik jende berria etor dakigun. Eta gogorra dirudien arren, esan beharrean gaude gutxieneko bizitza duin bat lortzeko etxetik joan behar duen jendeari gure herrialdeetara etorri beste irtenbiderik ematen jakin beharko genukeela. Hau da, munduko arazoen konponbide bakarra ezin da mugatu jendeak bere etxetik alde egin behar izatera.
Baina horra hor egungo Foru Aldundiaren paradoxa. Ez dituzte hemen nahi… baina nazioarteko lankidetzan egindako aurrekontu esfortzua ere murriztu egin dute. Ez hemen eta ez han. Euren arazoa da. Eta posizio hau, beso eta esku zabaltasun txikikoa izango litzateke, baina badu arrazoi eta ondoriorik gurean. Izan ere, beste herrialdeetako egoeran badugu zer esanik, eta batzuek nahiko luketenaren aurka, gurean ere eragina du.
Aurreko legealdian, Donostian lankidetza zinegotzi nintzela egunkari batek elkarrizketa egin zidan. Saiatu nintzen azaltzen guretzat Lankidetza ez zela karitatea, baina ezta elkartasun edo eskuzabaltasun hutsa ere, mundu mailako borroka baten isla baizik. Bukatuan “no es darles peces sino enseñarles a pescar” (arraina eman baino, hobe arrantzan irakastea) batekin laburtu nahi izan zuen kazetariak, eta “para empezar es no robarles el pescado” (lehenik eta behin, haien arrainak ez lapurtzea) batekin erantzun behar izan nion. Hau da, lankidetza egiteko lehen kontua beste herrialdeen arazoetan dugun arduraz jabetzea da, eta gero bakoitzak bere arazoei edo munduko arazoei soluzio propioak emateko baliabideak garatzen laguntzea. Dirutan… edo esperientzia trukaketan, elkarrengandik ikasten eta, batez ere, batek bestea zapaldu gabe.
Munduan diren desberdintasunak apaltzea ez dagokio soilik elkartasunari. Edozein herri barnean gertatzen den bezala, munduan gutxieneko berdintasun maila batzuk eduki ezean ez da orekarik izango. Nahi adina itxiko ditugu gure ateak, beste bidetik etorriko zaizkigu bueltan. Izan ere, herri horietan dagoen txirotasunak kontsumo-gai asko ekartzen dizkigu prezio merkean, baina funtsean arazo ere bazaizkigu, herrien txirotasuna paradisua baitzaie kapital hutsaren menpe dauden enpresei, euren lana hara eramateko eta, ondorioz, guri kentzeko.
Ez dago oso modan kapitalismoa bezalako hitz potoloak erabiltzea, baina fenomenoak modu bakanean aztertzetik ikuspegi oso batera joatea dugun erronka handienetakoa da. Berriki, Euskal Herrian dauden enpresa batzuk itxiko direla jakin dugu. Askotan komunikabideetan enpresa gaizto batzuk jartzen dituzte errudun, baina sakoneko arazoa handiagoa da: kapitalak ez du bihotzik eta, egun, pertsonek ez bezala, mugarik ere ez du, inolako zentzutan.
Egoera hauei aurre egiteko bideetako bat herrien benetako burujabetzan sakontzea da, ez soilik gero eta eskumen txikiagoak dituzten estatuak sortuta, baizik eta herrialde bakoitzeko ekonomia sustatu ahal izango duten enpresa txiki eta ertainekin. Baina burujabetza hori ezin dugu gure herrira eta gure burbuilara mugatu. Ezin dugu beste herrialdeekiko lehia hutsean bizi eta beti ondo aterako garelako itxaropena eduki. “Ezin dugu” esan dut, ez “ez genuke beharko” soil bat. Munduari bizkar emanda bizi nahi izatea zilegi ez izateaz gain, ezinezkoa baita. Kapital hutsari botere guztia eman eta gero gurekin gupidatsu jokatzea bezain ezinezkoa.
“… Baina etxean bakea balu, eztezala gerrarik inon bila, bakea eta etxea galduko baitu munduko bazterretan”
(Gabriel Aresti, ‘Nire poesia’)