Etiketa: Ezkerra

Egitasmo poliedrikoa (Bikila)

Izan ziren garaiak non batzuen ustetan “lehenengo etxea -nazioa- eraiki behar genuen eta geroago ikusiko zer koloretan pintatu” (sozialismoa edo bestelako gizartea). Zorionez, ETAren bosgarren biltzarrean askapen nazionala eta soziala “txanpon bereko bi aldeak” zirela aldarrikatu zen, eta horrela izan da gaurdaino. Horren aurrekaria genuen Hirugarren Internazionalean: Mundu guztiko langileak eta herri zapalduak, elkar gaitezen! Aldarri egin zuenean Lehenengo Internazionalaren aldarri proletalgo hutsa zuzenduz.

Gehiago irakurri…

Berriak

(Bideo) Hitzaldia: Ezkerra eta nazio eraikuntza. Joxe Iriarte “Bikila” eta Jule Goikoetxea

Alternatibak hitzaldia egin zuen joan den urtarrilaren 24an bere Donostiako egoitzan, ezkerraren eta eraikuntza nazionalaren arteko lotura aztertzeko. Horretarako, eskarmentu handiko bi hizlarik hartu zuten parte solasaldian: Joxe Iriarte “Bikila”, Alternatibaren Koordinakunde Nazionaleko kidea, idazlea eta euskal ezkerreko militante historikoa; eta Jule Goikoetxea, filosofoa, ekintzaile feminista eta EHUko irakaslea.

Estaturik gabeko nazioetan eztabaida etengabe bezain korapilatsua izaten da hitzaldian jorratutakoa: burujabetzaren edota eskubide sozialen aldeko borrokaren artean lehentasuna zeinek duen. Askorentzat txanpon beraren bi aldeak dira, guztiz banaezinak, baina bada uztartze hori ezinezkotzat jotzen dutenak. Horren inguruan aritu ziren.

Berriak

Ezkerra eta eraikuntza nazionalaren harremana jorratuko du Alternatibak Donostian

Ostegun honetan, urtarrilaren 24an, Alternatibak hitzaldia egingo du bere Donostiako egoitzan ezkerraren eta eraikuntza nazionalaren arteko lotura aztertzeko. Horretarako, eskarmentu handiko bi hizlarik hartuko dute parte solasaldian: Joxe Iriarte “Bikila”,  Alternatibaren Koordinakunde Nazionaleko kidea, idazlea eta euskal ezkerreko militante historikoa; eta Jule Goikoetxea, filosofoa, ekintzaile feminista eta EHUko irakaslea.

Estaturik gabeko nazioetan eztabaida etengabe bezain korapilatsua izaten da hitzaldian jorratuko dena: burujabetzaren edota eskubide sozialen aldeko borrokaren artean lehentasuna zeinek duen. Askorentzat txanpon beraren bi aldeak dira, guztiz banaezinak,  baina bada uztartze hori ezinezkotzat jotzen dutenak. Horren inguruan ariko dira Bikila eta Goikoetxea.

Hitzaldia Alternatibaren Donostiako egoitzan izango da, Autonomia kaleko 15.ean (Easo plazako Euskotren geltokiaren ondoan), hilaren 24an, osteguna, arratsaldeko 19:00etatik aurrera. Euskaraz izango da, eta sarrera askekoa, aretoa bete arte. Solasaldia Alternatibaren hamargarren urtemugaren harira antolatutako hitzaldi sortaren baitan dago, Donostian egingo den lehenengoan hain zuzen ere.

Berriak

(Bideo) “Hamar urtez ezkerra eraldatzen” ekitaldia 18/12/15

Alternatibak bere hamargarren urtemuga ospatzeko ekitaldi politikoa egin du Bilboko Itsas Museoan. Izan ere, 2008ko abenduaren 13an egin zen alderdiaren aurreneko batzarra, Bidebarrieta liburutegian hain zuzen.

Ekitaldian Bakartxo Ruiz EH Bildu Nafarroako lehendakarigaia 2019rako eta Oskar Matute Alternatibako bozeramailea. Kongresuko diputatuak bere alderdiak azken hamar urte hauetan jokatu duen papera nabarmendu nahi izan du: “Igarotako denborak frogatu du bere garaian egiten genituen diagnostikoak zuzenak zirela frogatu du, gaur egun ere baliagarriak ditugula. Esan genuen orduan hiltzeko jaiotzen ginela, gure aberria personak direlako siglen gainetik”.

Testuinguru politikoari dagokionez, ultraeskuinaren gorakada izan du hizpide, “Europan faxismoaren izurritea politika austeriziden ondorioz biderkatu” dela ohartarazi du, eta “garai ilunak” datozen arren, “ezkerreko gizon-emakumeok atzera ibiltzeko ohiturarik ez” dutela ziurtatu du. Sistema ekonomikoaren emaitza “pertsonei mugak ezartzea baina kapitalari askatasunez mugitzeko aukera ematea” dela salatu du, eta horregatik, “orain dela hamar urte, gaur bezala, eskuin arrazista, matxista eta homofoboaren aurrean tinko altxatuko gara”.

10. urtemuga

2008ko abenduaren 13ko sorrera batzarraren ondoren, hain zuzen ere “Abenduak 13” izenekoa, Alternatiba alderdien erregistroan inskribatu zuten 2009ko otsailean. Urte berean, erakundearen egiturak sortu ziren, Koordinakunde Nazionala (zuzendaritza politikoa) zein proposamen politikoa garatzeko Elkarlan Mahaiak. Hasierako dokumentu hauek 2018 honetan gaurkotu izan dira, Eraiki deritzon prozesuan.

2010etik, eta euskal esker subiranistaren baitan elkarlanaren aldeko apustuaren baitan, Alternatibak zenbait akordio estrategiko izenpetu zituen, hala nola Adierazi EH eta Gernikako Akordioa (2010) edo Euskal Herria Ezkerretik (2011). Urte horretan EA eta independenteekin batera maiatzeko udal eta foru hauteskundeetara aurkeztea erabaki zen. Bide beretik egin zen Amaiur gisa Espainiako bozetara aurkezteko akordioa, ordurako Sortu eta Aralar alderdiekin batera ere.

Batzar Nazional desberdinetan (erakundearen erabakigune nagusian) Alternatibak ezker subiranistaren aldeko frontearen alde egitea erabaki du behin eta berriro, EH Bildu indar hegemonikoa izateko asmoari bere ahaleginak eskainiz, euskal gizartearentzat eskubideak eta bizitza duina bermatzea ahalbidetuko duen eraldaketarako tresna bihurtuta.

Alternatibaren 10. urtemuga apirilera arte luzatuko da, borroka desberdinen inguruan antolatutako hitzaldi sortarekin, Euskal Herriko hiri desberdinetan. Hizlari adituak izango dira, arlo desberdinak jorratzeko, hala nola feminismoa (Irantzu Varela, Oihana Etxebarrieta o Zuriñe Rodríguez), ekosozialismoa (Luis Gonzalez Reyes eta Nuria del Viso), Internazionalismoa (Carlos Alberto Ruiz Socha, Alberto Pinzón Sánchez eta Diana Urrea) edo eraikuntza nazionala-soziala (Jule Goikoetxea eta Joxe Iriarte ‘Bikila’).

Berriak

Oskar Matute – Maria Del Rio «Euskal Herrian hegemoniko bilaka daitekeen ezkerra eraiki nahi dugu»

Alternatibaren hamagarren urtemugaren harira, BERRIAko kazetari Gotzon Hermosillak gure bozeramaile nazional Oskar Matute eta Maria del Rio-ri eginiko elkarrizketa, 2018ko abenduaren 15ean argitaratuta.
Duela hamar urte, 2008ko abenduaren 13an, lehenengo batzarra egin zuten Bilboko Bidebarrietako liburutegian euskal ezkerra biziberritzeko zereginari ekin nahi zioten zenbait lagunek. Gehienak Ezker Batua koaliziotik zetozen, baina gogoeta hori ezkerreko beste tradizio eta kultura politiko askotariko militanteekin partekatu zuten. Gogoeta eta batzar horren ondorioz sortu zen geroago Alternatiba izena hartu zuen erakunde politikoa.

Gaur egingo ditu Alternatibak 10. urteurrenaren ospakizunak, Bilbon. 12:45ean, ekitaldi politiko irekia izango da Itsas Museoan, gonbidatu ugarirekin. Arratsaldean, festarako tartea izango da Hika ateneoan, 17:30ean hasita. Eta datozen asteetarako hitzaldi egitarau joria prestatu dute. Alternatibako bozeramaile Oskar Matute eta Maria del Rio BERRIArekin mintzatu dira.


Zeintzuk izan ziren duela hamar urte Alternatiba sortzeko arrazoiak?
OSKAR MATUTE: Alternatiba gogoeta baten ondorioz sortu zen. Batetik, ikusten genuen beharrezkoa zela ezkerraren profila berriztatzea eta, aldi berean, haren oinarrizko printzipioei eustea, nazioarteko testuingurua kontuan hartuta. Eta Euskal Herrian beharrezkoa ikusten genuen ezkerra berriz batzea. Euskal Herrian bazeuden ezkerrak, baina elkarren artean komunikazio handirik gabe, eta, kasu askotan, gainerako ezkerren kontra eratuak. Gure asmoa ez zen beste sigla bat eranstea alor politikoari, baizik eta askotariko militantziak zituzten jendeen arteko zubi lana egitea.

Ezker Batuaren ildo bat izan zen sorburua, baina bilakaera handia izan da hamar urteotan, ezta?
MARIA DEL RIO: Hala da. Egon daiteke oraindik ideia hori buruan duen jendea, baina Ezker Batutik datozen militanteak %20 inguru dira, eta, gainera, ez dute euren burua aldarrikatzen ildo antolatu modura. Badago jendea hasieratik egon dena, eta, nire moduan, herri mugimenduetatik etorri dena eta geroago hurbildu dena proiektura interesgarria iruditu zaiolako.

Zein da hamar urte hauetako balantzea?
O.M.: Positiboa, nahiz eta egiteko asko gelditzen den. Gure helburua da euskal gizarte osoan hegemoniko bilaka daitekeen ezkerreko indarra eratzea, herri eta gizarte gisa beste eredu batera joan ahal izateko. Argi dago helburu hori ez dela oraindik bete, baina uste dugu hara iristeko beharrezkoa zen bide bat egin dugula. Duela hamar urte, euskal gizartean begien bistakoa zen bazegoela ezker bat euskaldun eta espainiar sentitzen zirenentzat, eta beste bat soilki euskal herritar sentitzen zirenentzat, eta berdin gertatzen zen eskuinarekin. Guk esaten genuen gauza izan behar genuela hemen sortu baina euskal herritar guztiena izango zen ezkerra eratzeko. Uste dut EH Bilduk egin duela bide horren zati bat. Oraindik badago abertzaleentzako ezker gisa ikusten gaituenik, baina ari gara lortzen herritarren arazoei irtenbidea eman diezaiekeen euskal ezker gisa aurkezten.

Duela bi urte BERRIAn egindako elkarrizketa batean esan zenuten EH Bildu, alderdien koalizioa bazen ere, hori baino gehiago ere bazela, eta denborarekin hori areagotuko zela. Zuek iragarri bezala gertatu da azken bi urteotan?
M.R.: Orduan ikusten genuen estatutuen arabera EH Bildu alderdien koalizioa zela, baina errealitatean ez zela horrela, zorionez: herri askotan, EH Bildu moduan lan egiten zen, eta hainbat lantaldetan ere ez zenekien parean zegoena zein alderditakoa zen. Eztabaida prozesu baten ostean, koalizioa izateari utzi, eta federazio bihurtu ginen, gure organoak zeintzuk izango ziren zehaztu genituen, bilkide izeneko militante mota sortu genuen, eta abar. Alderdientzat ere gune bat gordetzea erabaki genuen, aniztasuna bermatzeko asmoz. Ikusiko dugu etorkizunean zer gertatzen den: maiatzeko bozetarako hautagaiak aukeratzeko prozesua oso esperientzia polita izaten ari da, eta amaitzen denean baloratu beharko dugu.

EH Bilduko kide izateak ikusgarritasuna kendu dio Alternatibari?
O.M.: Hori ez da kezka izan guretzat. Beti pentsatu dugu garrantzitsuena dela Euskal Herrian ezkerreko ideiak sustatzea, eta ez horrenbeste hori nork egiten duen. Gure helburua inoiz ez da izan beste sigla bat eranstea, ezkerraren indartzeari laguntzea baizik. Nik uste dut Alternatibaren erronka dela aztertzea nola indartzen duen ezkerra: alde batetik, EH Bildun parte hartuz, eta, beste alde batetik, bere jarduera propioaren bidez. Horretan ahalegindu gara.

Nola ikusten duzue herri mugimenduen egoera? Zenbaiten ustez, inoiz baino ahulago daude; baina, bestalde, emakumeen eta pentsiodunen aurtengo mobilizazioak inoizko handienak izan dira.
O.M: Nik uste dut gizarte mugimenduei apur bat gertatzen zaiela alderdiei ere gertatutakoa. Iraun duten mugimenduek XX. mendetik datoz, eta orduko gizartearen ezaugarriei erantzuten zieten. Ezaugarri horiek aldatu dira, eta, horren ondorioz, zenbait mugimenduren egiturak, zaharkiturik ez dut esango, baina zurrun antzean gelditu dira. Parte hartzeko eta militantzia egiteko moduak ere aldatu dira. Mugimendu feministaren edo pentsiodunen esperientziek erakusten dute, tekla egokia sakatuz gero, eta errealitate sozialean dauden kezkei modu egokian erantzunez gero, jendeak segitzen duela kalera jotzen. Hortik denok ikasi behar dugu.

Badaude ezkerreko ikuspegitik EH Bildurekin kritiko agertzen diren sektoreak; edo sare sozialei erreparatuz gero, hala dirudi behintzat, sektore horien benetako neurria antzematea zaila bada ere. Alternatiba izan daiteke sektore horiekin konektatzeko tresna?
O.M.: Bai. Hori aukera bat da; beharbada, egongo da hori problematzat jotzen duena, eta, hor, ezkerraren betiko kainismoa ikusiko duena, baina guk aukeratzat ikusten dugu. Horrek ez du esan nahi kritika guztiei garrantzi eta balio bera eman behar diegunik, baina horrek erakusten du iristen garen horiengana baino jende gehiagorengana irits gaitezkeela. EH Bilduk jarraitzen badu bere bidea egiten eta bere egiturak jendearen parte hartzeari irekitzen, sektore horiek izango dute aukera euren gogoeta kritikoak helarazteko, eta, beharbada, desadostasunez, eztabaidatzera edo nolabaiteko ekintza batasun batera hel gintezke.
M.R.: Politikan parte hartzeko moduak asko aldatu direla esaten genuen lehen. Kritikak jasotzea beti da aberasgarria, eta, adibidez, herri mugimenduekin izaten ditugun harremanetatik beti eramaten ditugu etxeko lanak. Beste kontu bat da sare sozialetan pertsona zehatzen kontra eta inolako asmo eraikitzailerik gabe zenbaitetan botatzen direnak, baina kritikak beti dira aberasgarri.

Azkenean, Jaurlaritzak erretiratu egin ditu Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako aurrekontuak. EAJk EH Bildu egin du guztiaren errudun. Zuek nola ikusi duzue auzia?
O.M: Alternatiban pozik gaude egindako negoziazio prozesuarekin. Azkenean, emaitza hauxe izan da EAJk borondaterik ez duelako izan; uste dute mundua eurek asmatu zutela, Jainkoa izan zela EAJren lehen kidea eta ezin direla oker egon. Aita familiakoaren antzera esaten digute gainerakoei zer egiten dugun txarto, eurek ondo egiten dutelako dena. Emaitza baino gehiago, nik prozesua balioetsi nahi dut: EH Bilduk erakutsi du ezkerrak, mezu handinahietatik aparte, jendearen eguneroko arazoei ere erantzun behar diela. Bestalde, herri honetan beti egon den negoziazio eredutik aldendu da: hau da, oposizioko alderdiak negoziatzen du gobernuarekin kontrolatzen dituen udaletarako dirua jasotzea, gero hauteskundetarako argazkia egin ahal izateko. EH Bilduk beste planteamendu bat egin du: hauteskunde interesak alde batera utzi eta jendearen eskakizunak lehenetsi ditu. Eta, gainera, negoziazioan ez du antzerkirik egin, ez du mila eskatu bostehun jaso ahal izateko: hasieratik esan du zeintzuk ziren eskakizunak, zein zen eskakizun horiei erantzun ahal izateko jarri beharreko diru kopurua, eta, gainera, argi esan du horretarako dirua bazegoela.

Eta, orduan, zergatik ez da akordiorik egon?
O.M.: Ez da kasualitatea hiru egun lehenago Confebaskek Jaurlaritzari ohartarazi izana EH Bilduren eskakizunak onartzearen arriskuaz. Badirudi EAJk Confebasken iritzia lehenetsi duela, eta azaldu beharko du zergatik nahiago izan duen iritzi hori aintzat hartu, eta ez milaka pentsiodunen eskakizunak.

Auzi honetan gainerako eragileek izan duten jarrerari zer iritzi diozue?
O.M.: Nik uste dut ezker osoak gogoeta egin behar duela horretaz. Badirudi ahaztu egiten zaigula instituzioak beraiek egin zituztela eta denborak ere beraiek kontrolatzen dituztela, baina partida horretan jokatzea erabaki badugu, ezin gara lehenengo minututik zelairatu gabe gelditu epailea eta arauak gure kontrakoak direlako. Hori bagenekien, baina partida irabazi nahi badugu, jokatu beharra dago. Hori, kontraesanak ez aipatzearren: ez du ematen oso zentzuzkoa EH Bilduren edozein eskakizuni gutxiegi iriztea eta aldi berean Madrilen askoz gutxiago eskaintzen duten PSOEren aurrekontuak babestea.
M.R.: Guk aukerak argi eduki ditugu hasieratik: PPrekin hitzartutako aurrekontuak luzatzea, edo, aurten diru gehiago zegoela baliatuta, bira eman eta kalean entzundakoari erantzutea. Askoz eskakizun gehiago zeuden, noski, baina orain aukera hori zegoen, eta baliatu nahi genuen. Zoritxarrez, ez da posible izan.

Zuen ustez, Vox alderdiari Espainian denek iragartzen dioten gorakada zeren sintoma da?
O.M.: Mendebaldeko orain arteko demokrazia eredua gaindituta dago. 1929ko krisiaren ostean nazismoa eta faxismoa agertu ziren moduan, oraingo krisiari agertu zaio eskuin muturra, diskurtso nazional-populista eta zenbait lekutan inperialista batekin. Ezkerra egoeraren larriaz jabetu behar da, eta ulertu erantzuna ezin dela izan bere nortasun ezaugarriak diluitzea, baina, aldi berean, gutxieneko demokratikoak babesteko fronte zabalak proposatu behar dituela, eta seguru asko ezkertiar peto-petoak ez diren batzuekin egin beharko duela.
M.R.: Ni kontu batek kezkatzen nau: mozorrorik gabeko eskuin muturra agertzearen ondorioz, jendeak pentsatzeak eskuin muturreko politikak egiten dituzten beste batzuk ez direla hain txarrak.

Berriak
Oskar Matute Alternatibaren egoitzan

Matute “Gai guztien inguruan burujabe izan behar dugu, baina horrek ez digu inongo banderarik bermatuko”

Alternatibaren hamargarren urtemugaren harira Bilboo Uriolak egin eta Argiak argitaratutako elkarrizketa gure bozeramaile Oskar Matuteri:

Abenduaren 13an 10 urte bete dira Alternatiba jaio zenetik, 2008ko egun berean Bilboko Bidebarrieta liburutegian aurreneko batzarra egin zenetik. Hori dela eta, larunbatean, abenduak 15, ekitaldia egingo dute Bilboko Itsas Museoan eta bere bozeramailea den Oskar Matuterekin egon gara.

2008ko abenduaren 13an sortu zen Bilbon, Zergatik erabaki zenuten Ezker Batua uztea eta alderdi politiko berri bat eraikitzea?

Esan beharra dago Alternatiba egun osatzen dugunon artean, gutxiengo bat datorrela beste alderdi horretatik. Sorreran ere, batzuk baginen Ezker Batua-ken ibilitakoak, baina beste asko mugimendu sozialetatik zein ezkerreko beste talde txikietan aritutakoak ziren. Orduan baziren hamaika arrazoi, baina azken batean bakarrarekin nahikoa genuen, euskal ezkerreko indarren arteko elkarlana sustatzea ezinbestekoa zela ikusten genuen, eta hori gauzatzeko beste esparru bat behar genuen. Asmoa ez zen beste sigla bat gehitzea eremu politikoan, baizik eta elkarlan hori ahalbidetzeko zubiak eraikitea.

10 urte pasa dira egun horretatik. Nola ikusten duzue egindako ibilbidea? Zein da barrutik ematen diozuen balorazioa?

Egia esan ez dirudi hainbeste denbora pasa denik, baina gero pentsatzen hasia, eta denbora honetan emandako hainbat gertaera kontuan izanik (ETAren amaiera, finantza merkatuen krisialdi gisa saldu diguten lapurreta, Nafarroan edo Gasteizen eskuin faxista kanporatu izana…), garai zirraragarriak izan direla ondorioztatu behar dugu.

Lehen esan bezala, Alternatiba helburu jakin batekin sortu zen, ezker subiranistaren elkarlana sustatzea, eta helburu hori EH Bildu bezalako proiektuan gorpuztu dela kontuan izanik, pozik egoteko moduan gaude. Noski, ezin ahaztu inguruan dugun guztia, faxismoaren gorakada kasu, edota kapitalismoaren nagusitasuna, baina aldi berean azpimarratu behar dugu nahiko denbora laburrean Euskal Herriko bigarren indar politikoa bilakatu garela.

Zer eskaintzen dio Alternatiba alderdiak Euskal Herriari?

Egia da askorentzat zaila izan daitekeela, gaur egun, EH Bildun bat egin dugu indarron artean desberdintasun handiak topatzea, baina badira, eta onerako gainera. Ezkerra ulertzeko askotariko familiak bildu dira proiektu honetan, sozialismoa helburu dugunotatik hasi eta beren burua sozialdemokratatzat hartu dezaketenekin amaitu. Balio handia da hori, komunean dugun guztia, asko dela, banatzen gaituenaren gainetik kokatzen asmatu dugulako.

Edozelan ere, Alternatibaren oinarrietako bat borroka guztiak aldi berean garatzeko konpromisoarena da. Alegia, ez dezagun borroka bat alboratu edo atzeratu beste bati lehentasuna emateko; adibidez, ez dezagun esan lehenengo eta behin sozialismoa ezarri eta independentzia eskuratu behar dugula feminismoaren alde borrokatzeko. Guztiak maila eta une berean eman beharreko borrokak dira guretzat.

Bestetik, ñabardura bat dago guregan, alderdi gisa ez dugula gure izaera independentistatzat jo. Seguruenik, gure militanteen artean gehiengoak bozkatuko lioke baietz Euskal Herriaren independentziaren aldeko galdeketa bati. Baina harago joan behar garela sute dugu, eta independentzia baino, burujabetza aldarrikatu. Izan ere, eta tamalez Greziarekin ikasi dugun bezala, herri bat independentea izan daiteke, baina aldi berean Troika edo bestelakoen menpe bizi. Gure bizitzari eragiten dioten gai guztien inguruan burujabe izan behar dugula diogu, eta hori ez digu inongo banderarik bermatuko. Noski, independentzia tresna oso eraginkorra izango da subiranotasunaren bidean, baina ez da, inondik inora, askatasunaren bidean azken geltokia euskal herritarrentzat.

Alternatiba sortu eta gutxira EH Bildu koalizioan sartzea erabaki zenuten. Zergatik?

Sartu ez, sortu egin genuen, ni neu izan nintzen notariorenean sinadura jarri zuen lehenetariko bat. EH Bildu sortu aurretik ere, kalean zein erakundeetan elkarlanean aritzen ginen gerora koalizio kide izan genituen alderdiekin. 2010etik, esaterako, ekimen komunak bideratzen genituen Batzar Nagusietan. Eta Bilbo bezalako hiri batean, Kalea guztiona da tankerako ekimenetan bat egiten genuen.

Denborarekin, Gernikako Akordioa edota Euskal Herria Ezkerretik bezalako urrats garrantzitsuak heldu ziren, eta azkenean, 2011n, Bildu osatu genuen udal eta foru hauteskundeetan elkarrekin aurkezteko. Alternatibaren bide naturala zen hori, indar ezkertiarrekin batera aritzea.

EH Bildu koalizioan sartu eta lehenengo Eusko Legebiltzarrera, eta orain Madrilera, Kongresura. Zein da zure lana, zer egiten du euskal ezkertiar batek bertan?

Naturala aipatu dudala, hemen kontrakoa esan behar, ez baita eremua naturala euskal herritar batentzat Madril, ezta euskal politikari batentzat ere, ez bada, beste batzuen modura, menpeko izatera joatea atsegin duzula. Baina hala ere, ezin dugu ahaztu eragiten diguten politika askoren sorburua Madrilen dagoela, eta horregatik da garrantzitsua euskal ezker subiranistaren ahotsa han izatea.

Aldi berean, nazioen kaiola dugun estatuko beste herri batzuekin hartu-emana garatu eta elkartasuna jorratzeko abagunea da ere Madril. 78ko erregimena maskara gabetzeko lan egin daiteke handik, eta uste dut ongi ari garela lan horretan, gure aurretik Sabino Cuadrak, Onintza Enbeitak eta beste askok egin zuten bezala.

Datorren larunbatean, abenduak 15, ekitaldia egingo da Bilboko Itsas Museoan 10. urtemuga ospatzeko, zer antolatu duzue?

Alderdi txikia garela kontuan izanik, gure neurriko ekitaldiarekin hasiko dugu eguna, Bilboko Itsas Museoan ondo diozunez. Militanteak eta gertuko eragile sozial, sindikal eta politikoetako ordezkariak bilduko ditugu. Ekitaldi politiko formala egitea baino, benetako ospakizuna egiten saiatuko gara, ezkerrak ospakizunetarako aukera gutxi izaten baititu. Ekitaldira gonbidatu gabe ere etortzeko gogoa duen edozein ongietorria izango da ere, 11:30etatik aurrera.

Arratsalde partean ere, ospakizunarekin jarraitzeko asmoa dugu. Hika Ateneon jarraituko dugu festa, lehenengo eta behin, 17:30etatik aurrera hitzaldi batekin. Horrela esanda, akaso ez dirudi planik dibertigarriena, baina hizlariak Jonathan Martinez eta Irantzu Varela gure kideak izango dira. Beraz, aspertzeko tarterik ez digute utziko. Ondoren, musika ikuskizunak izango ditugu, Txanba Payes kantaria, Oier Aslaren kontzertu parte-hartzailea eta Pushermen taldearen kontzertua. Gauak ematen duenera arte.

Gerora ere, apirilera bitarte hitzaldi sorta interesgarria antolatu dugu urtemugaren harira. Arrasaten hasiko da datorren astean, baina Bilbon ere hainbat hitzordu izango ditugu, esaterako Jordi Borrasekin urtarrilaren 12an.

Orain beste 10 urte betetzera, zein da Alternatibaren helburua?

Duela hamar urte esan genuen “hiltzeko jaioak” ginela. Eta oraindik ere hala dela uste dugu. Ez dakigu noiz arte, baina oraindik ere euskal gizarteari eta euskal ezker subiranistari ekarpen kualitatibo bat egiteko gai garela uste dugu, horregatik egiten dugu aurrera. Baina gure helburu politiko guztiak EH Bilduren baitan ordezkatuak ikusten ditugun egunean, seguruenik gure militantziak erabakiko du horraino heldu dela gure bidea. Hor dago, esaterako, Aralarrek egin zuen hautua, koherentziaz betea. Ez dakit beraz 15 edo 20 urte beteko ditugun, baina badakit Alternatiba desagertu edo ez egun gauden guztiok ezkerreko mugimendu sozial zein politikoetan militatzen jarraituko dugula.

10 urtez Euskal Herriko ezkerra eraldatzeko lanean. Hori lortu daiteke?

Utopia guztiekin gertatu bezala, bidea da garrantzitsuena halako erronka bati heltzen diozunean. Ezkerrak behin eta berriro asmatu behar du bere burua eta izaera, militantzia joerak aldatu egin dira eta ezin gara duela hamar edo hogei urteko moldeetan geldirik egon. Seguruenik, eta beste borroka ugarik bere garrantzia izanda ere, borroka feministaren bidetik helduko da, ez bada dagoeneko heldu dela, ezkerrak behar duen eraldaketa nagusia.

 

Berriak

Vesga: «Gure belaunaldian, iraultza soziala oso garbi zegoen, baina etxekoa, ez hainbeste»

Urte luzeetako militantzia ibilbidea izan du Begoña Vesgak (Quintanilla de San Garcia, Espainia, 1951). Frankismo amaierako urteetan PCE(i)-ko kide egin zen, eta lehen hauteskunde demokratikoetan PCEko zinegotzi izan zen Ermuan (Bizkaia); gero, baita Ezker Batuaren izenean ere. Bertako mugimendu sozial eta herritarrak gertutik ezagutu ditu, eta zerbitzu publikorik apenas zegoen herrian horiek lortzeko borrokan aritu zen. Alternatiba alderdiaren sortzaileetako bat ere izan zen. Mahai feministako kide da, eta, EH Bilduren sorreran, Eibarko (Gipuzkoa) zinegotzi izan zen. BERRIA egunkarirako Lander Muñagorrik eginiko elkarrizketa.

Noiz hasi zinen militantzia politikoan?

Oso gaztetatik, 16 urte ingururekin-edo. Injustiziak salatzen goiz hasi nintzen mugimendu kristau edo Elizaren ingurukoetan. 17 urterekin eskola amaitu, eta beste guneetara inguratzen hasi nintzen; mendi taldera, adibidez. Hor bazegoen antolatutako jendea, eta berehala talde komunista batean sartu nintzen.

Etxean bazenuten halako tradiziorik?

Etxean ez zuten errepresio frankista ezagutu. Burgosko [Espainia] eskualde batekoak ziren gurasoak, eta alde nazionalean harrapatu zituen gerrak. Beldur handia zegoen, hori bai, eta ez nuen esaten zertan nenbilen ere.

Klandestinitatea etxean zein kalean…

Bai, baina etxean zalantzan jartzen nituen zenbait gauza; erlijioarekin lotutakoak, esaterako. Aita asko haserretzen zen, eta leihoak ixten zituen goikoak entzungo gintuztelakoan. Beldurra zuten. Injustizia asko bizi izan zituzten, baina ez ziren inon sartu. Eta guri ere berdin egiteko esaten ziguten. Nire etxean, gainera, komunista hitza deabruaren parekoa zen, eta ni PCE(i)ren zelula batean sartu nintzen. PCEko internazionalistak ziren, maoistak.

Kalean zein zen giroa?

Burgosko prozesuarekin bat egin zuen, eta, Eibarren, greba eta manifestazio ugari egon ziren. Manifestazio batean, polizia tiroka hasi, eta barrikada batean geundela, nire zelulako kide zen Roberto Perez Jauregiri eman zioten. Hiru egunera hil zen.

Nola oroitzen duzu une hura?

Oso gogorra. Robertok lan egiten zuen lekua nire bulegotik gertu zegoen, eta askotan geratzen ginen lanetik ateratzean propaganda trukatzeko. Normal egiten genuen, lagunak bagina bezala, eta tailerreko askok esaten zuten Robertoren bikotekidea nintzela. Hil zutenean, ezin nuen esan politikoki antolatuta geundela, eta alderdiak, gainera, ez zuen bere heriotza aldarrikatu.

Zergatik?

Istorio klandestinoak. Niri horrek mina egin zidan, ez baitakit zer gorde nahi zuten. Denbora gutxira, orri batzuk banatzen ari ginela, Poliziak harrapatu gintuen, eta atxilotu. Orduan izan zuten etxean nire militantziaren berri. Atxilotzea, ordea, ez zen oso gogorra izan; 19 urte nituen, eta ez neukan informazio askorik ere. Hilabete eta erdi egon ginen Martuteneko kartzelan, eta baldintzapean aske atera nintzen. Nire etxean beldur handia zuten beste kontu batean sartuko ote nintzen, eta amak goitik behera miatzen ninduen.

Hortik PCEra egin zenuen salto. Zergatik?

PCE(i)koekin arazoak izan nituen nire familiak berme bat pagatu zuelako, haien politika bermerik ez pagatzea baitzen. Horrez gain, PCEko kide batekin ateratzen hasi nintzen, eta ikusi nuen beste egitura bat zutela. Ezkondu egin ginen, eta Ermura joan ginen bizitzera.

Ermuan herri mailako mugimenduetan parte hartzen hasi zinen. Nolakoa zen orduko Ermua?

Zoragarria zen, borborka zegoen herri bat. Bizilagun mugimendu oso indartsua zeukan, lotarako herri bat izan arren. Azpiegituren falta zegoen, eta horiek lortzeko borrokan hasi ginen. Gauza txikien konkistak lortu genituen: anbulatorioa, eskolak, haur eskolak… Modu txarrean egindako herri bat zen, 3.000 biztanletik 20.000ra igaro baitzen denbora gutxian. Beraz, errepideak itxiz eta mobilizatuz lortu genituen gauza horiek.

Lehen hauteskunde demokratikoak iritsi zirenean, zinegotzi izan zinen PCErekin.

Urte haiek lotura gehien egin nituen garaia izan ziren. Ermuko egitura oso berezia da, herri karlista bat delako. Jendea eskuindarra zen, baina oposizio taldea handia zen. Lehen hauteskundeetan ezkerrak irabazi zuen, PSOE kontuan hartuta. Julian San Cristobal izan zen alkate, GAL muntatu zutenetako bat. Ez zen herrikoa, eta ez zuen Ermua ezagutzen, baina argia izan zen, herri mugimenduetan zebilen jendea ikusi zuelako eta ardurak partekatu genituelako. Kontzentrazio gobernu bat izan zen.

Dena egongo zen egiteko…

Bai. Talde tekniko bat zegoen auzoko taldeak aholkatzen zituena, eta San Cristobalek lan egiten utzi zigun. Demokraziaren lehen udalak buelta eman zion herriari, eta herri izaera bat garatzen hasi zen. Baina 1982an, Gobernu Zibilera pasatu zen, eta hurrengo hauteskundeetan gehiengo absolutuz irabazi zuen PSEk. [Francisco Jose] Berjon iritsi zen alkatetzara, eta hark bertan behera utzi zuen martxan zegoen guztia. Ordutik ezin izan zaio egoerari buelta eman.

1991ko hauteskundeetan berriz aurkeztu zinen, eta berdintasun zinegotzi bat jartzeko proposatu zenuen.

Bai, emakumeen hautagaitza bat aurkeztu zen; Ermua aitzindaria izan zen horretan. Ni Ezker Batuarekin joan nintzen, baina ez ziren etsaiak. [Carlos] Totorika etorri zen orduan, eta hor hasi zen udaleko nire bigarren etapa. Totorikari berdintasun zinegotzia sortzea proposatu nion, eta berdintasun plan bat egin zezan, eta onartu zidan, gobernuan egon gabe. Berdintasun teknikari bat ere jarri zen; aitzindariak izan ginen.

Miguel Angel Blancoren hilketa nola bizi izan zenuen?

Ez zitzaidan Ermuan bizitzea tokatu, ordurako banandua eta Eibarrera itzulia nintzen. Pentsatzen nuen gobernuak negoziatuko zuela… Baina herritarren altxamenduak ez ninduen harritu, mugimendu sozialen oinarria bazegoelako. Gero erabilera negargarria egin zitzaion egoerari, etsaiak bilatu baitzituzten leku guztietan.

Zure jarduera politikoa udal mailara mugatu da, baina Alternatibaren sorreran ere parte hartu zenuen…

Bai, herri mailako politika oso gertukoa iruditzen zait, eta zorte handiz beste esperientzia ere eduki nuen. PCEtik ondorengo zatiketa guztietan egon naiz: Euskadiko Ezkerrakoa, Ezker Batukoa, Madrazoren garaia… Madrazori oposizioa egin genion bere jarrera diruzaleagatik, eta Alternatiba sortzen aritu ginen. Alderdiaren lehen egoitza etxe hau [bere bizilekua] izan zen, eta oraindik karta batzuk iristen dira… Gutxira, EH Bildu sortu zen, eta zerrenda garbien kontuarekin Eibarren eman nuen izena.

Nola gogoratzen duzu garai hura?

Beste etapa zoragarri bat izan zen. Alderdi ezberdinen elkargune bat izan zen, eta soka horien bat egite hori oso interesgarria izan zen. Eibarko Udalean administrazioan lan egin izan dut, eta, udal hauteskundeetako zerrendak egiteko orduan, garbi utzi nuen izena emango nuela, baina ez ateratzeko moduan, lanari muzin egin beharko niolako. Zerrendan seigarren izan nintzen, pentsatuz ez genuela aterako…

Eta emaitzen unea nolakoa izan zen?

Gogoan dut nola ikuskatzaile gisa egon nintzen Amaña auzoan, eta, nire aktarekin itzultzen ari nintzela, ahizpak deitu zidan esanez Donostian Odon Elorza erori zela, eta Eibarren zinegotzi aterako nintzela. Lokalera iritsi, eta mundu guztia euforiko zegoen, eta ni beldurtuta, pentsatuz zer egin behar nuen. Baimena hartu nuen, eta zinegotzi izan nintzen Eibarren. Baina halakoa izan zen booma, diputazioa ere hartu genuela, eta batzarkide gisa ere joan nintzen. Beraz, kasik lehen lerroan egotea tokatu zitzaidan berriz, eta oso esperientzia polita izan zen.

Garai historikoa izan zen…

Nik zortea eduki dut. Ermuan nahiz Eibarren oposizioan egonda ere, talde oso interesgarria izan zen. Belaunaldi berri batekin bat egin dut, eta ederra izan da. Feminismoaren alorrean, neska gazte zoragarri batzuekin ere bat egin dut, eta Alternatibako feminismo mahaian ere banago. Alde horretatik, pribilegiatua sentitzen naiz, belaunaldi berriak ezagutu ahal izan ditudalako.

Ez daude emakume asko jarduera politikoan hainbeste urtez jarraitu dutenak. Zu hor egon zara.

Beste gauza batzuk lehenetsi ditut, eta politikoki aktiboen egon naizenean, garai onak izatea tokatu zait. Hala ere, etapa zailena zaintzarena izan da. Oso gazte izan nintzen ama, eta orduan oso ausarta zara. Lortu dut lan egin, militatu, haurrak izan eta ama ere izatea. Beti pentsatu dut nire haurrek ez dutela izan ama bat ikastola kanpoan ogitartekoarekin zain, baina esan izan didate horrek independentzia eman diela.

Hori gogorra izan da zuretzat?

Bai, alaba haurtzaindegian utzi nuela amestu nuen denbora luzez. Hainbeste kezka neuzkan bateko bilera zela eta besteko kontuekin. Eta bikotekidearen kolaborazioa ere ez zen nahi bestekoa… Gure belaunaldian, iraultza soziala oso garbi zegoen, baina etxekoa, ez hainbeste. Nik ere bilera asko izan nituen, baina haurrak norekin geratuko ziren lotuta uzten nuen beti. Alde horretatik, garai zailena hori izan zen bateratzeko; baina gaztea nintzenez eta indarra nuenez, igaro nuen.

Gaur egun indar handien duten mugimendu sozialetako bat feminismoa da. Nola ari zara bizitzen garai hau?

Zoragarria da. Irantzu Varelaren fana naiz, eta harekin topatzea zoragarria da. Ekintza batzuk egiten hasi ginen, Irantzuk egun egiten dituen bideoen antzera. Esku hartze batzuk egin genituen Bilboko elizaren parean, eta parte hartu nuen han. Gaztetu egin nau. Mezu feministak zabaltzeko modu berri bat da; oso interesgarria. Nik ez diet asko eskaini, nire esperientzia ez baita asko. Alderantziz, haien bidez ikasi dudana askoz gehiago izan da nik eskaini ahal izan diedana baino.

Berriak

¿Cuándo fue tu primera vez? #Aktibatu Noiz izan zen zure lehen aldia?

Axolagabetasunaren aurrean #aktibatu

Bidegabekeriaren aurrean neutral agertzea zapaltzailearen alde egitearen parekoa zela esan omen zuen Desmond Tutu apartheidaren aurkako ekintzaile hegoafrikarrak. Gehitu genezake, apaizaren egia borobila baretze alde, distantziakidetasunak, gutxienez, zapalkuntzaren biktimari bizkarra ematea dakarrela. Eta ideia elizgizon batek bota zuen arren, erantzuna ezin da flagelazioa izan, ezta ondorioa ezkortasuna.

Zalantzarik gabe, pairatzen dugun sistemaren lorpen handienetako bat izan da gizarte apatikoa eraikitzea: beste alde batera begiratzea, ahaleginik ez duela merezi pentsatzea, desorekak onartzea gehiegi kaltetzen ez gaituen bitartean… Krisialditzat saldu ziguten iruzurraren eztandak kontzientzia ugari piztu eta axolagabetasuna gutxitu zituen, baina kapitalismoak bere burua berrasmatu eta berreraikitzeko gaitasun ikaragarria agertu du. Hala, ez dirudi finantza botereak politikoaren gainean duen nagusitasuna apaldu denik, kontrakoa baizik.

Desberdintasun sozialak goraka doaz, aberastasun handiek duela hamarkada bateko irabaziak berreskuratu edo, askotan, gainditu ere egin dituzte. Aldiz, langabezia tasa larriak bizi ditugu. Ereduaren porrota agerikoa da, izan ere, lanean daudenak ere pobreziaren mugaren azpitik bizi dira baldintza eta soldata prekarioak direla medio.

Patriarkatuak ere bere horretan dirau, eremu guztietan gainera. Zaintza ikustarazi eta duin bihurtzearen aldeko borrokak mila oztopo ditu oraindik eta, garaipen apurrek, Bizkaiko erresidentzietako langileena kasu, gatazka luze eta mingarrien ondorio dira. Bitartean, jazarpen sexuala, indarkeria matxistaren biktima izandako emakumeen defentsa-gabezia eta eraildako emakumeen zerrenda amaigabeak egunerokotasunaren parte dira, eta inongo gobernurik ez du horiekin bukatzeko larrialdizko plan edo neurririk ezartzen.

Bidegabekeriaren normalizazioa, eskubide eta askatasunetan emandako atzeraldiak, edota askotariko urraketak pairatzen dituztenen arteko elkartasun falta, aztertu eta gainditzeko moduko kontuak dira. Ezin ditugu 155. artikuluaren moduko erasorik onartu, ezta Mediterraneo itsasoa inoizko hobi komunik handiena bilakatzea; ezin onartu 140 karaktereengatik (280 dagoeneko) inor kartzelan sartzea ezta harrapakari taldeeek herritarren erdiaren askatasuna mugatu ahal izatea.

Zorionez, badira oraindik erresistentzia harresiak eraikitzen jarraitzeko prest daudenak; mundu hobeak eta gizon-emakume askeek ibiliko dituzten zumardiekin amets egiten dutenak. Duintasun ereduak ere baditugu, iragan urriaren 1ean Kataluniako herriak emandakoa kasu, itxaropena piztu zuena. Eta guzti horregatik, gogoratu nahi dugu orain dela urte batzuk egin genuen kanpainaren lema, bi superpotentzia direla gogorarazita: sistema da bat eta, bestea, zu zeu zara. Axolagabetasunaren aurrean, beraz, aktibatu.

 

Frente a la indiferencia #aktibatu

Decía Desmond Tutu, pacifista sudafricano que plantó cara al apartheid, que permanecer neutral ante situaciones de injusticia significa en realidad elegir un bando, el del opresor. Añadiremos, para suavizar lo certero de la cita atribuída al clérigo, que la equidistancia nos hace, cuando menos, dar la espalda a las víctimas de la opresión. Y aunque la idea provenga de un hombre de la iglesia, la respuesta no puede ser flagelarse, y la conclusión no debe ser el desánimo.

Sin duda, uno de los mayores logros del sistema que nos ha tocado combatir es la apatía social: mirar hacia otro lado, pensar que no merece la pena, aceptar la desigualdad como mal menor siempre que no nos salpique. El germen de aquella estafa que bautizaron como crisis despertó muchas conciencias y menguó la indiferencia, pero el capitalismo no deja de reinventarse y reconstruirse. Así, no parece que la supremacía del poder financiero sobre el político haya menguado en los últimos años.

Las desigualdades sociales siguen en aumento, los beneficios de las grandes fortunas ya vuelven a igualar, cuando no mejorar, las cifras de hace una década, mientras las tasas desempleo son alarmantes. El modelo hace aguas por doquier, porque incluso las personas que trabajan, en condiciones de creciente precariedad, ven cómo sus ingresos quedan por debajo del umbral de la pobreza.

También persiste el patriarcado en todas sus dimensiones. La lucha por la visibilización y la dignificación de los cuidados sigue contando con mil y un obstáculos, y las pocas victorias como la de las residencias de Bizkaia, han sido fruto de larguísimos y duros conflictos. Entre tanto, en estos meses han salido a la luz situaciones de acoso, de indefensión judicial que penaliza doblemente a las víctimas de violencia machista y un incesante reguero de asesinadas que, sin embargo, no parecen merecer planes de choque ni políticas de emergencia.

La normalización de la injusticia, los retrocesos en las libertades y derechos o la falta de solidaridad entre quienes sufren vulneraciones de derechos, son cuestiones a abordar y superar. No podemos asumir atropellos antidemocráticos como el 155, ni permitir que el Mediterráneo sea la mayor fosa común habida y por haber; no podemos aceptar que 140 caracteres (280 ya) lleven a nadie a la cárcel ni que manadas de depredadores puedan coartar la libertad de la mitad de la población.

Suerte que pese a las dificultades, hay quienes siguen levantando muros de resistencia; quienes sueñan mundos mejores y grandes alamedas a recorrer por mujeres y hombres libres. Hay ejemplos de dignidad, como el del pueblo catalán el pasado 1 de octubre, que son semilla de esperanza. Por todo ello, queremos recordar aquella campaña de hace unos cuantos años en las que recordábamos que existen dos superpotencias, que una es el sistema y la otra eres tú. Frente a la indiferencia, da un paso: aktibatu.

Berriak

Teoria grisa da; bizitza, berriz, berdea eta dizdiratsua

 

Joxe Iriarte, Bikila

Goetheren hitzak erabiliko ditu Leninek bere alderdikideak konbentzitzeko iraultzak ez direla gauzatzen teori jakin bati estu-estu atxikirik, baizik eta giza taldeen norabideari kasu eginez. Marxismo ortodoxoaren iritzian, historiaren aro, epe edo atal jakin batera (batez ere indar produktiboen aldetik) heldu edo mamitu arte ezinezkoa zen beste aro berri batera jauzi egitera. Horren arabera, Errusiako gizarte atzeratu erdi feudalari zegokion hurrengo etapa kapitalismoarena zen, eta horregatik iraultzaileek (boltxebikeek ere) bertako burgesia liberal demokratikoari lagundu behar zioten monarkia ustela ordezkatuz, modu ahalik eta aurreratuenean.

Gerra erauntziak amildu zuen monarkia. Behin-behineko gobernu liberal-burgesa ere gerraren zurrunbiloan harrapatuta geratu zen eta alderdi boltxebikeko Komite Zentraleko buruzagi gehienek izugarrizko duda-mudak izan zituzten bere jarrera finkatzeko. Alabaina, Leninek 1917. urteko apirilean “Finlandia” geltokira ongi etorria ematera etorritako herritarren aurrean, argi eta garbi azaldu zuen, errusiar inperioko langile, nekazari eta armadako soldaduek eskatzen zuten “ogia eta bakea” ez zela gobernu liberalaren eskutik etorriko, egoeraren nagusi ziren sobieten eskutik baizik. Botere guztia sobietei! Aldarriak gizarte sozialistari ateak irekitzen zizkion.

MENDE MOTZA

John Reed idazle eta kazetari amerikarrak idatzitako Mundua aztoratu zuten hamar egunak irakurri besterik ez dago Urriko Iraultza benetako iraultza soziala izan zela ulertzeko. Giza mugimendu “telurikoa”. Neguko Jauregiaren asaltoa Peterburg-eko Sobietek erabaki zuten eta boltxebikeak antolatu militarki. Aldiz, ortodoxiaren ikuspuntutik baldintzak askoz egokiagoak zituen Alemanian, SPDk (Alderdi sozialdemokrata) iraultza soziala nahi ez eta monarkia ordezkatzera mugatuko zen. Are, Iraultza Soziala aldarrikatzen zuten guztiak (Rola Luxenburgo erail zuten) menderatzeko militarrak erabili zituen. Beraz, Kontra Iraultza Alemanian sozialdemokraziaren gidaritzapean zegoen; Errusian, berriz, Iraultza Sozialista boltxebikeen gidaritzapean. Eta Iraultza horrek markatu zuen hein handi batean XX. mendea. Eri Hobsbawm-ek Mende motza izendatu zuena, 1917tik 1991era arte iraun zuelako.

Dena den, batean eta bestean, urte latzak igaro behar izan zituzten. Alemanian, potentzia irabazleek ezarritako zigorrek gizarte osoa ito zuten. Ia hogei urtez gatazka sozial odoltsuen ondoren, azkenean, anabasaren erdian sorturiko alderdi nazional sozialistak garaitu zen eta komunista eta sozialdemokratak birrinduko zituen, ia diferentziarik egin gabe. Ezin ahaztu nazien gainbehera Stalingradon hasi zela Armada Gorriaren kuraiaren eraginez.

Sobiet Batasunean, berriz, kosta hala kosta Boltxebikeek eutsi ahal zioten botereari. Izan ere, boltxebikeek uste eta desio zuten iraultza internazionala ez zen gauzatu eta Iraultza Sobietarra (berez unibertsala izan beharko lukeena) isolatua eta setiatua geratu zen, “herri edo eremu mugatu bateko sozialismoa” bihurtuz. Guardia Zuriek berrantolatu ziren kanpoko indarren laguntzaz (ingelesen, frantsesen laguntzaz…) guda zibil luze eta odoltsuari bide emanez, non Armada Gorria garaile aterako zen baina ez, nola nahi.

BORONDATEA OINARRI

Marx-ek zion baldintza jakin batzuen baitan kokatzen dela gizakion askatasun gosea. Zenbateraino mugatzen du gizakia baldintza objektiboak eta zenbateko indarra du borondateak muga horiek gainditzeko?

Borondateak, Europan zehar zebilen komunismoaren mamua, hezur mamizkoa bihurtuko zuen estreinakoan. Kapitalismoa ez zen garaiezina. Lehenengo aldiz historian zehar Iraultza proletarioaren garaipena suertatu zen. Errusiar inperioa izaera nazional jakin bati uko eginda sobietar federazio bilakatu zen; eta bertako nazio guztiek estreinako aldiz beren buruaren jabe izateko aukera izan zuten, autodeterminazioaren doktrina praktikoaren eraginez. Langileria produkzio indarren jabe bihurtu zen; emakumeek lehenengo aldiz aintzakotzat hartuak izan ziren eta zenbait eskubideen jabe; gazteriak batez ere, sexu askatasuna aldarrikatu zuen; askatasunak mila aurpegi irudikatu zituen; mundu guztiko langileria Sobiet Batasunari jarri zen begira, anarkistak ere bai.

Baldintzen zama ez zen nola nahikoa, jakina. “Lasterra amaitu da, sua moteldu. Ispiritu burges-koxkorrak kerua botatzen du” ohartarazten du Maiakoskik. Handik gutxira Eseninek bezala, bere buruaz beste egingo zuen, eta berarekin poeta belaunaldi oso bat galduko zen.

Ordurako, Iraultzari su eta hauspo eman zion langileria iraultzailea fisikoki birrindua zegoen. Gerra-komunismoak ez zuen iraun urte asko, baina bere eragin kaltegarria, ordea, bai. Kronstad-eko sarraskia. Milioika nekazari gosez eta izurritez hilak; gizarteak oro har gorriak eta bi jasan behar izan zuen; errepresioa mugatua eta etsaiari zuzendua behar zena endemiko eta orokor bihurtu. Ezkerreko oposizioa partidutik kanporatua; baita Trostkiren aldekoak ere. Ondoren Moskuko Epaiketak, gulaga, estalinismoa, hitz batez. “Helburuak eta bideak, lotuta daudenez gero, elkarrekin aldarazten dira; norabide berriak helburu berriak erakusten baitu” zioskun poetak. Partiduak ordezkatu zuen langileria, Komite zentralak partidua eta komite zentrala Idazkari nagusiak. Saturnok bere seme-alabak irentsi zituen.

Azkenez, gizarte utopikotik baino distopikotik hurbilago. Marxek irudikaturiko gizarte “desalienatu”aren ikuspegitik Sobiet Batasunean buruturiko iraultza porrota itzala izan zen, horretan ez dago zalantzarik. Baina Alemanian sozialdemokraziak iraultzari ateak itxi zizkionean ireki zion bidea nazismoari. Ez da aitzakia. Batean eta bestean, ez zegoen ezer idatzita aldez aurretik. Izan zitekeena eta izan zenaren artean historia luzea eta gatazkatsua dago, zeinean bariante asko eta konplexuak tartekatzen diren aldez aurretik jakin ezin direnak.

IRAULTZA SOBIETARRA ETA LITERATURA

Frantziako iraultzak edo amerikarrak bezala, Iraultza Sobietarrak ere izugarrizko eragina izan zuen literaturaren arloan, orriotan ezin aztertu dezakedana. Horregatik zertzelada partzial eta xume batzuk besterik ez.

Iraultza horren abiapuntua literaturan Maxim Gorkiren Ama dugu. Autokraziaren erresuma bidegabean, gazte iraultzaile baten amaren bilakaera harrigarri bezain hunkigarria bere sakrifizioaz gizarte paradigma bihurtuko zena maisuki kontatua. Autorea, Leninen begikoa, Stalinek ere loriatua erregimenaren mesederako, baina azkenean Sobiet Batasuna deitoratu zuena. Maximo Gorkik Iraultzarekin izan zuen maitasun-gorroto istorioa ere oso aproposa da literaturen begietatik irakurrita.

Ni gai banintz, Leninen azken hatsaz idatziko nuke. Gaixo, eri, baina ez itsu, jabetzen hasia zen gauzak ez zihoazela bide onetik. Errusiar “txobinismoa” oso presente zegoela estatuko aparatuan beste nazioen kalterako; aparatxiak hezitako gaztedi komunista berria burokrata akritikoak zirela eta txeka jaun eta jabe. Damu, egoera horrekiko zuen erantzukizunaz barkamenak eskatzen dio munduko langileriari eta Stalinen izaerari buruzko kritika latza egiten du. Alferrik, ordea. Ikonoa bilakatua baina jada isolatua, Stalinen sikarioen menpe; bere azken idatzietan azaltzen den etsipen gordina islatu nahiko nuke. Nahi izatea ez da nahikoa.

Eta Trostki-ri buruz? Ezbairik gabe, iraultzaren bigarren izarra, Stalini itzala egin lekiokeen bakarra. Zorionez, Eduardo Padura kubatarrak idatziriko El hombre que amaba a los perros ( Zakurrak maite zituen gizona) ematen digu horretarako aukera bikaina. Zein eder eta maisuki deskribatzen du “Armada Gorriaren” sortzailearen destino tragikoa (Profeta Armatua, Desarmatua eta Erbesteratua, Isaac Deustcher-en esanetan) Espainiako gerra zibilarekin kateatzen baitu, Jose Mercader bere hiltzailearen bitartez. Alemania galduta Espainiar iraultzan ikusten zuen Trotskik Stalini eta bide batez faxismoari aurre egiteko azken aukera. Larrutik ordaindu zuten bere jarraitzaile edo lagunek (Stalinek POUM desegitea agindu zuenean) berak ere bai, PSUCeko militantearen pioletak kazkezurra zulatu zionean.

Katalunian borrokatutako Orwel idazleak Matxinada landetxean, irudikatu zuen: abereak Iraultza Sobietarren bilakaera tragikoa irudi bihurtuz; eta 1984 izenburuko obran estalinismoa eta nazismoarekin hibrido distopikoa ekarri zuen gogora. Ordurako Iraultza Sobietikoa oso ondo ezagutzen zuen Victor Sergek idatzia zuen Tuláyev auzia, non argi eta garbi azaltzen ziren estalinismoaren barne mekanismoak.

Alabaina, ezin ahaztu iraultzak lehen urteetan ahalegin betea egin zuela literatura garatzeko. Askatasun osoa izan zuten era guztiko idazle eta irakurleek. Futuristek esate baterako Maiakoski izan zuten ikur nagusia baina, ez bakarra. Satirikoek ere askatasun osoz xaxakatzen zituzten burokrata berriak. Yuri Oleshak Inbidia izenburuko nobelan erregimena zirikatzen da modu oso finez. Proletkultur mugimenduari buruz, esaterako, eztabaida sutsuak kaleratu ziren, baita boltxebikeen buruzagien artean ere.

Alabaina, sormenaren eta askatasunaren aroa ez zuen iraun; pixkanaka, eta 1928an dekretuz, literatura, propagandaren agindupean ezarri zen. Nikolái Ostrovskik-en Horrela gogortu zen altzairua liburua arrakastatsua dugu eredu. Sobietar gizaki berriaren apologia gordina da, ondo idatzia baina inozoa eta sinetsitasun gutxikoa. Kontrakoek edo kritikoek ere idatzi zituzten liburu bikain asko. Iraultzarekin ados baina apologiatik urrun dugu Isaac Babelen Zalditeria Gorria, horrek ez zion libratu Stalinen biktima izatetik, edo Dimitri Furmanofen Tchapayef, gerrillari boltxebikearen bizitzan oinarrituriko nobela. Ezin ahaztu Mijaíl Shólojov Nobel Sariaren irabazlea (batez ere Don barea liburuari esker ezaguna ). Erregimenak aintzakotzat zuen internazionalki ospea ematen ziolako.

Iraultza zirikatzen (Basili Grosmanen Bizitza eta destinoa) edo arbuiatzen zutenek ere obra bikainak burutu zituzten. Hala Mijail Bulgákov-en Guardia Zuria nola Boris Pastenaken Zhivago doktorea. Eta nola ez, Alexander Solzhenitsyn Egun bat Ivan Denisovichen bizitzan.

Hegats-en argitaratua

Berriak

Del Rio «Ezkerrak erabaki behar du, diktadura legitimatu edo demokraziaren alde egin»

Alternatibako bozeramaile Maria del Riok gaur Gasteizen eginiko bileraren harira, Kataluniako egoerari buruzko hausnarketa bateratua egiteko asmoz, eginiko adierazpenen bideoa.

Alternatibatik adi begiratzen diogu joan den urriaren 1eko galdeketaren ostean Katalunian gertatutakoari. Zalantzarik gabe, Kataluniako prozesua izan da 78ko erregimena kolokan jarri duen gertaera bakarra. Honen sustatzaileen erreakzioa eragin du eta azken 40 urteetan Euskal Herrian bakarrik ezagutu izan dugun errepresioari ateak ireki zaizkio.

Egoera honek gauzak argitu ditu, guztion jarrerak azaleraziz. Bereziki larria da estatuko ezkerra noraezean ikustea, lehenengo eta behin beren buruzagiek errepresioaren aurrean ageri duten jarrera urrunagatik eta, bestetik, Kataluniako herriaren ordezkari legitimoak atxilotzen dituen estatuaren gehiegikeriak isiltasunarekin onartzen dituztelako. Zorionez, militanteak kalean egon dira, zapalkuntza eta faxismoa inolako kontrolik gabe zabaltzen ari dela salatzeko.

Gertaera jakinen inguruko balorazioen gainetik, ezkerrak hautatu beharra dauka beste behin ere: demokratikoa izatetik urrun dagoen estatu sistema legitimatu, lurraldetasun batasunaren izenean, edo harekin hautsi, prozesu eratzaile desberdinei ateak irekitzeko. Erabakitzeko eskubidearen alde daudenek hautua egin behar dute: martxan jarri nahi dutenei errespetua ageri edo herrien kartzela den estatuan sakondu.

Ezin dira mugatu parlamentu bateko presidentea ziegan lo egitea zilegi den edo ez eztabaidatzera; ezin dute kritikatu 155. Artikulua beren alderdian aplikatzen duten bitartean. Ezin beren burua ezkertiartzat jo Rajoy Katalunian egiten ari dena normalizatu egiten duten bitartean. Egoera honek argi azaltzen baitu esaldi famatu hura, bidegabakeriaren aurrean ezer ez egiteari zapaltzailearen alde kokatzen zaituela dioena.

Guzti horregatik, errepresioaren aurkako indar demokratiko guztien batasuna beharrezkoa dela uste dugu, hemendik, Euskal Herritik hasita. Ez da independentismoaren alde egitea, gutxieneko oinarri demokratikoak  babestea baizik.

https://pbs.twimg.com/media/DOWAVy7WsAAIEVO.jpg

http://alternatiba.net/old-files/171111MariaDelRio.jpg

http://alternatiba.net/old-files/171111OskarMatute.jpg

https://pbs.twimg.com/media/DOV8v9qWkAA8hNm.jpg

https://pbs.twimg.com/media/DOV8JjNX4AEIdtx.jpg

https://pbs.twimg.com/media/DOV3cNFW4AAdafR.jpg

https://pbs.twimg.com/media/DOV3fY0XcAAKAjo.jpg

https://pbs.twimg.com/media/DOV3gvHXkAAxI87.jpg

Berriak

Alternatiba | Ezkerra eraldatzearen erronka

X