Hemen ordezkaturik gauden lau indar politikook gure Proposamen Sozioekonomikoa aurkeztu genuen Maiatzaren batean. Proposamen horretan azpimarratu genuen gure herriak behar- beharrezkoa duela burujabetza ekonomiko eta politikoa, krisi luze eta sakon hau eragin duenaren ereduaren parean, guztiz bestelako eredu sozial eta ekonomikoa eraikitzeko.

Gure herriak subiranotasun osoa behar du merkatuen diktadurari aurre egiteko eta haien morroi leiala den Raxoiren gobernuari. Izan ere, Raxoiren gobernuak murrizketak edo erreformak onartzen ditu astero, bankuen eta gutxi batzuen onerako; eta herri honetako gehiengoa garen langile eta herritar xeheen kalterako. Hori guztia, gainera, zentralizazio prozesu baten bidez egiten ari da, gaur egungo markoaren mugak are nabarmenago geratzen ari direla.

Gure herria atzeraldian sartu da berriro ere. Instituzioen diru-sarrerak gero eta urriagoak dira. Udalen, aldundien eta gobernu autonomikoen egoera dramatikoa da. Eta horrek eragotzi egiten du egoerari aurre egiteko beharrezkoak diren neurriak hartzea. Horixe da gaur egungo errealitate gordina.

Hori dela eta, gure herrian eredu sozial eta ekonomiko berri bat beharrezkoa dugu; eta eredu hori abian jartzeko 180 graduko iraulketa egin behar dela berresteaz gain, deialdi bat eta PROPOSAMEN ZEHATZ bat egin nahi ditugu gaur, Raxoiren gobernuak eta haren politika ekonomikoa itsu itsuan betetzen duten guztiek eskaintzen diguten gainbehera geldiezinaren aurrean, inflexio puntua izango den proposamen zehatz bat, hain zuzen ere.

Gaur egungo egoeran, ezinbestekoa da administrazioek eta sektore publikoak TALKA-PLAN bat egitea. Nabari-nabaria da merkatuei nahi dutena egiten uztea ez dela ezeren berme, gainbeherarena ez bada. Horregatik, sektore publikoak eta administrazioek esku hartu eta paper aktiboa jokatu behar dute. Krisi garaian zerbitzu publiko eta sozialen premiarik handiena dutenei zerbitzu horiek bermatzeko beharrezkoak diren ekonomia-baliabide guztiak bilduko dituen talka-plan bat behar dugu.

Zerbitzu publiko eta sozialak behar ditugu sektore produktiboarekin batera sektore erreproduktiboa ere bultzatzeko eta, zainketa-ekonomia babesteko, nagusiki emakumeok alor horretan egunero egiten dugun lan eskerga bermatuko duten zerbitzu publiko indartsuak eskainiz. Eta gure Herriko ekonomia sustatzeko baliabideak behar ditugu, gure ekonomiako sektore guzti-guztiak bultzatzeko, berritzeko eta dibertsifikatzeko eta, ondorioz, enplegua sortu ahal izateko.

Hori guztia dela eta, sei neurri zehatz proposatu nahi ditugu. Neurri horiek beste eredu sozial bat eraikitzea ahalbidetuko dute, eredu bidezkoago bat, gizon eta emakumeen arteko aukera berdintasuna bermatuko duena, ingurumena zainduko duena eta parte-hartzea sustatuko duena. Azken finean, inposatu nahi diguten neoliberalismo basatia gaindituko duen eredua. Gaur egungo sistema suspertzeko adabakiak jartzera mugatuko ez dena. Bide horretan, gure herrialdeko gainerako indar politiko, eragile sozial eta ekonomikoei honako sei neurri zehatz hauek proposatzen dizkiegu:

1. neurria: Lehen esan dugun bezala, pairatzen ari garen egoera larria iraultzeko beharrezkoak diren ekonomia-baliabide guztiak behar ditugu. Saltzen ari zaizkigun “austeritateak”, maila orotako murrizketa eta ondorio sozial dramatikoekin batera, krisi ekonomikoa denboran luzatu eta beheraldi amaigabea dakar.

Horren aurrean, eta sektore publikoak ekonomia-baliabide berriak izango dituela bermatzeko, ERREFORMA FISKAL SAKONA ETA BIDEZKOA egin behar da. Erreforma horrek aberastasunaren birbanaketa handiagoa ziurtatu behar du, eta sektore publikoak beste norabide batean talka-neurriak hartzeko behar dituen baliabideak bermatuko ditu.

Adibidez, Hego Euskal Herriko lau aldundiek Gipuzkoako Foru Aldundiak bere lehen erreforma fiskalean hartu dituen neurriak abian jarriko balituzte, 500 milioi euro baino gehiago jasoko lirateke (banatu dizuegun 1. eranskinean dituzue datu zehatzak). Gainera, Gipuzkoako Foru Aldundia sozietateen gaineko zergaren ezinbesteko erreforma prestatzen ari da, eta horrek ere diru-sarreren oso igoera handia ekarriko luke lau aldundiek horretarako borondatea erakutsiko balute. Daukagun ahalmen fiskal bakarra zeharkako zergei dagokiena da, baina, berriro diogu, politika fiskal orekatuago eta progresiboago bat abian jartzea aski litzateke zuzenean 500 milioi euro baino gehiago biltzeko.

2. neurriari ekingo diogu orain. Instituzioen gaur egungo egoera aintzat hartuz, eta politika fiskal berri baten emaitzek denbora behar dutela jakinik, gaur egun ezinbestekoa da gasturik eta inbertsiorik premiazkoenei eta urgenteenei lehentasun osoa ematea. Ildo horretan, eta egungo benetako beharrei erreparatuz, GAUR EGUN ERAIKITZEN ARI DIREN AZPIEGITURA HANDIEN LANEN BEREHALAKO MORATORIA galdegiten dugu.

Gure herrialdean azpiegitura erraldoien inguruan iritzi desberdinak daudela jakin dakigula, gai horri buruzko eztabaida sakona eskatu dugu behin eta berriro. Guztiz beharrezkoa iruditzen zaigun eztabaida horri heldu bitartean, gaur, proposamen honetan, lan horiek etetea besterik ez dugu eskatzen, Irun?eko eta Gasteizko gobernuek aurtengo aurrekontuetan obra horietarako bereizi dituzten ekonomia baliabideak beste norabide batean gastatzeko eta inbertitzeko.

Aurtengo aurrekontuetan Irun?eko eta Gasteizko gobernuek dirutza ikaragarria esleitu dute obra horietarako, 500 milioi euro gutxienez. Beraz, sakoneko eztabaidan sartu gabe, gaur egun baliabide horiek beste norabide batean erabiltzea guztiz beharrezkoa eta urgentea dela diogu.

Beraz, proposatutako bi neurri horiek erakusten dute erraza dela 1.000 milioi euro baino gehiago lortzea bestelako politika ekonomiko eta sozial batean inbertitzeko. Horretarako borondate politikoa baino ez da behar. Eta 1.000 milioi horiek murrizketa sozial gehiagorik egongo ez dela bermatzeko erabili behar dira nagusiki. Dirutza horrekin gastu soziala ziurtatzea lor daiteke, pertsonarik pobreenek eta sektorerik behartsuenek krisiaren ondorio larriak jasan ez ditzaten. Hala ere, irtenbidea ez da, noski, laguntza sozialak bermatzea soilik.

3.neurria: Bide horretatik dator, hain zuzen ere, proposatzen dugun hirugarren neurria. Alegia, laguntza sozialak bermatzeaz gain, SEKTORE PUBLIKOAREN, GASTU SOZIALAREN ETA ZERBITZU PUBLIKOEN ALDEKO APUSTU ARGIA EGIN BEHAR DA.

Jendartearen, ekonomiaren nahiz giza ongizatearen arloan aurreratuen dauden Europako herrialdeek dituzten zerbitzu publikoek, esaterako, zainketa-ekonomia aintzat hartzen dute eta, kasu askotan, horrek lan merkatuaren ateak irekitzen dizkie emakumeei. Horregatik, legeak aitortutako eskubide subjektibo gisa ulertu behar da zaintza eskubidea eta era unibertsalean gauzatua izan dadin zerbitzu publikoen sare baten garapenaren bidez gauzatu behar da.

Azken finean, zera adierazi nahi dugu: gastu sozialean eta zerbitzu publikoetan inbertitzea ekonomiaren, jendarte ongizatearen eta bizi-baldintza duinen aldeko inbertsioa dela.

4.neurria: Horretaz gain, aipatu ditugun baliabideen parte bat eta instituzioen aurrekontuetako zenbait partida gure herrialdean beste ekoizpen eredu bat sortzeko erabili beharko lirateke.

Gaur egun, elikagai asko inportatzen dugun arren, bertoko nekazaritza gutxietsita dago, arrantza ahaztuta eta gure ekonomiaren oinarri izan den industriak bultzada handia behar du hobetzeko edo birsortzeko.

Horregatik, 4. neurri gisa, I+G+B AREAGOTUKO DUEN ETA GURE EHUN PRODUKTIBOA BERRITU, BIRSORTU ETA DIBERTSIFIKATZEA XEDE DUEN, INBERTSIO FUNTS HANDI BAT SORTZEA proposatzen dugu. Zeintzuk lirateke funts horren helburuak? jendarte onura, enplegu sorkuntza, ingurumenaren defentsa, energia aurrezpena eta balio erantsi handiko sektoreen sustapena. (Funts horren gaineko xehetasunak banatu dizuegun 2. eranskinean aurkituko dituzue).

5.neurria: Urgentziazko neurri horiek hartzeaz gain, eta bosgarren neurriaren abiapuntu gisa, ezinbestekoa da behar dugun garapen eredu sozial eta ekonomikoari buruzko benetako eztabaida abiatzea. Guk oso argi daukagu eskualdeak eremu natural eta egokiak direla eztabaida horri ekiteko; gure ahalmen, giza baliabide eta baliabide materialetan oinarritutako garapen endogenoa bertatik sustatzeko. Horregatik, hauxe proposatzen dugu: ESKUALDEZ ESKUALDEKO EZTABAIDA EGITEA eskualde bakoitzak BEHAR DUEN GARAPEN SOZIAL ETA EKONOMIKOA AZTERTZEKO ETA ZEHAZTEKO.

6.neurria: Eta, gaurkoz bukatzeko, proposatzen dugun seigarren neurria Banka nazional eta publiko baten aldeko apustua egitean datza eta, ondorioz, Kutxa Bank pribatizatzeko saiakerei uko egitean. Banka publikoak sektore estrategikoetara bideratu behar du inbertsioa, enplegua sortzera eta herritarren gehiengoaren onura bermatzera. Kontsumo eta produkzioaren hazkunde sostengaezinean oinarritzen den egungo eredu ekonomikoa eraldatzeko tresna izan behar da banka publikoa eta, beraz, eredu arrazionalago batetara igarotze bidean, planetaren muga naturalak babestuz, pertsonen beharren arabera ordenatua egon behar du.

http://www.youtube.com/watch?v=XxhpvB6E5mo

Planetaren mugei eta bizitzaren jasangarritasunari muzin eginez, produktibismo hutsean oinarritzen den sistema ekonomikoak sortu duen krisi sistemikoaren aurrean gaude. Hazkunde finantzari espekulatiboan oinarri duen krisia da bizi duguna, kapitalaren mesede hutsean, gure bizitza zapaltzeko gai dena. Egoera honen aurrean, Alternatibak, Aralarrek, Eusko Alkartasunak eta Ezker Abertzaleak egungo sistema ekonomikoa, merkatua eta sistema finantzaria errotik aldatuko duen alternatiba martxan jartzeko apustu sendoa egiten dugu.

Gaurko agerraldi honen helburu nagusia zera da: euskal banka publiko eta solidarioa sortzearen beharra mahai gainean jartzea. Euskal herritarron interes eta beharrei erantzungo dien banka publikoa. Etekinen pribatizazioa eta galeren sozializazioa helburu duen egungo ereduaren antipodetan egongo den banka publiko eta solidarioa.

Azken urteotan banka sistemarekin gertatzen ari dena erabateko esperpentoa da. Baina herritarron eskubide sozialak arriskuan jarri eta banka beren onura propioan kudeatu dutenei dagozkien erantzukizunak eskatzeari uko egin diete gobernuek. Maila guztietako erantzukizunak eskatu beharrean, baita penalak ere, PPren gobernuak, PSOEk markatu zuen ildoari jarraituz, pairatzen ari garen krisia sorrarazi duten pertsona eta instituzioei laguntza ematera erabaki dute. Irtenbidearen izenean, banka diru publikoz hornitzen dute, sistema publikoa ahulduz, instituzioak bankuen menpe utziz eta ongizate estatua hiletsiz.

Raxoiren gobernuak inposatutako azken erreformei begiratzea baino ez dago; azkena, Bankiaren nazionalizazioa. Alderdi Popularraren kontrolpean zeuden Caja Madrid eta Bancajaren fusioa, Bankia sortu zuena, diru publikoa erabiliz “onbideratu” behar izan da orain, jendarte ekintza desagerrarazten den bitartean, eta herritarrei maila guztietako murrizketak inposatzen zaizkion bitartean, urteetako borroka sozialaren bidez lortutako eskubide sozial, laboral eta babesekoak amildegi ertzean utziz.

Hemen, Euskal Herrian, gauzek batzuk nahi duten moduan jarraitzen badute, gauza bertsua gerta daiteke Kutxabankekin. Hortxe dugu Catalunya Banc-en gainean egindako eskaintza, zeinak Kutxabanken etorkizuna eta, ondorioz, jendarte ekintza arriskuan jartzen dituen; eta, horretaz gain, Kutxabankek lortu behar dituen helburuetatik gero eta gehiago aldentzen duena. Zeintzuk izan beharko lirateke helburu horiek? Euskal Herriarentzako sistema finantzari publikoa defendatuz, bere errekurtsoak honakoetara bideratzea: krisia gainditzera, kalitatezko enplegua sortzera, enpresa txiki eta ertainei laguntzea eta, bereziki, herritar ororen behar eta interesei erantzutea.

Hemen ordezkatuta gauden lau indar politikook oso garrantzitsutzat jotzen dugu Kutxabankek Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako aurrezpenen bidez lortutako 75.729 miloi eurotako aktiboa izatea. Gure aldetik, eskuineko alderdiek bultzatzen ari diren politika finantzariaren alternatiba gisa, helburua zera da: aktibo horiek euskal jendartearen gehiengoaren ekonomiaren mesedetan erabiltzea, eta ez kapitalaren mozkinak areagotuko dituen espekulazioan. Horretarako, fusio espantsionistak alde batera utzita, ekonomia eta behar sozialen aldeko apustua egin behar da.

Ezinbestekoa da Kutxabank ez pribatizatzea eta, etengabeko hazkunde espekulatiboa alboratuz, izan behar duenaren gisara funtzionatzea: herritarron eta planifikazio sozial eta ekonomikoaren zerbitzuaren mesedetan egongo den banku publiko gisa. Zentzu horretan, Banca Cívicarekin gertatutakoa oso argigarria da, hasierako fusioak, ondoko pribatizazioak eta egungo Caixaren esleipen prozesuak, Caja Navarrak noizbait izan zituen helburu sozial eta publikoen bukaera ekarri baitute.

Eredu aldaketa premiazkoa da. Baita banaka sistemarako ere. Merkatua herritarren zerbitzura egongo den eredua behar dugu, eta ez alderantziz. Kontrol publikoa izango duen eredua, beharrezkoak direnean, erantzukizunak eskatuko dituena. Eusko Legebiltzarreko Kutxen Legeak argi uzten dutenez, ez PSOEk, ez PPk ezta PNVk ere burutan ez daukaten ereduaz ari gara.

Kutxen Legeari dagokionez, atzo bertan egin zen publiko Alderdi Popular eta PNVren artean lortutako akordioa. Abenduan Bildu Kutxabankeko Administrazio Kontseilutik kanpo uztea adostu zuten. Orain, Euskal Herriko eremu honetako eskuinak, kontseilu horretako kontrola euren eskutan egotea bermatuko duen akordioa adostu du, errealitate instituzional berria islatuko zukeen ordezkaritza proportzionala kontzienteki alboratuz.

Kutxabank banku bat da, baina bertoko akzio guztiak hiru kutxen eskuetan dauden neurrian, banku publiko bati buruz ari gara, eta, horrenbestez, ordezkaritza politiko eta sozial proportzionala eta demokratikoa izan beharko luke. Baina Kutxen Lege honetan ez da horrelakorik emango, legearen terminoak adostu dituzten PNVk eta PPk herri honen interesetatik oso urruti dauden helburu espekulatibo eta espantsionistak baino ez dituztelako.
Kutxen Legearen inguruan, zera azpimarratu nahiko genuke: bai PSEk aurkeztutako zirriborroak, eta baita PP-PNV akordioak ere, udalen parte-hartzea izugarri murrizten duela. Urtebetetik hona, Bilduk eta Aralarrek gobernatutako udal ordezkaritza garrantzitsua osatu da. Orain, dagokiena baino botere kuota handiagoren bila, ordezkaritza hori desagerrarazi nahi dute gainontzeko alderdiek. PSEren proposamenean eta PNV-PPk adostutako akordioak udalen parte hartzea %30etik 17ra murrizten du. Udala da herritarrok gehien baloratzen dugun instituzioa, jendearengandik hurbilen dagoena, etxe kaleratzeen edota jendarte-ekintzaren beharren arazoak hurbilenetik ezagutzen duena. Baina, ikusten denez, hori, batzuei, bost axola.

Esandako guztia dela eta, indar politiko guztiei eta, bereziki, PP eta PNVri dei egiten diegu, Kutxabankeko Administrazio Kontseiluan indar politiko guztien ordezkaritza berma dadin, Kutxen Legearen gainean indar guztien arteko akordioa bila dezagun eta, pairatzen ari garen krisi larriaren aurrean, Kutxabankek bete behar duen paperaren gaineko eztabaida ireki dadin.

Eusko Alkartasunak, Ezker Abertzaleak, Alternatibak eta Aralarrek krisiaren aitzakian Madrildik indarrean ipini diren politika neoliberalak salatu ditugu eta horien aurkako mobilizazioetan parte hartu dugu; izan ere, herritarren eta langileen eskubide sozialetan atzerapausoa ekarri dute eta zerbitzu publikoen desegitea eragin dute.

Era horretara, martxoaren 29ko greba orokorrarekin bat egin genuen, egoerak planto egitea eskatzen zuelako, eta euskal jendartearen erantzuna eredugarria izan zen. Euskal Herria ez zen eskuak gurutzatuta geratu hartzen ari diren neurrien eta ezartzen ari diren murrizketen aurrean, euskal sozietateak ez duelako bat egiten PP Moncloatik garatzen ari den eredu sozioekonomikoarekin eta, neurri berean, ez duelako bat egiten PSOEk eta EAJk, agintzen duten erakundeetan, ezartzen duten ereduarekin, oro har, PPk Madrildik ezartzen duenaren berdina delako.

Egoera horren aurrean, beharrezkoa da jendarteari krisi ekonomiko, finantziero, sozial eta ekologikoari alternatiba eskaintzea, eta herritarrei erakustea egoera honek baduela irtenbidea.

Hala, Ezker Abertzaleak, Eusko Alkartasunak, Alternatibak eta Aralarrek burujabetza politiko eta ekonomikoan oinarritutako proposamen sozioekonomikoa aurkeztu dugu, bere baitan dauden neurri guztietan agerian uzten duena beste kudeaketa eredu bat posible dela. Burujabetza da egoera hau gainditzeko eta etorkizunera begira egongo den gizartea eraikitzeko gure tresna, indarrean dagoen eredu politikoa, instituzionala eta sozioekonomikoa aldatzeko gaitasuna eskaintzen duelako eta eraldaketa soziala erdiesteko eskaintzen duen aukerarengatik.

Alderdi Popularra Madrildik ezartzen ari den ereduaren alternatiba dena eskaintzen ari gara. Izan ere, PP egiten ari den politika ultraliberala eskubide sozialak eta herritarren ongizatea deusezten ari da. Rajoy, Merkelen ikasle fina den heinean, murrizketa eta pribatizazio politika indarrean jartzen ari da, eta horrek langabezia handiagoa izatea eta murgilduta gauden zuloan oraindik eta gehiago sartzea eragiten du. Agerian geratu da hori Europa osoan, eta nazioarteko erakundeek ere ohartarazi dute zerbitzuak eta eskubideak murriztea dela egiten ari den gauza bakarra. Osasun eta hezkuntza publikoan ezarri dituen murrizketak eta, aldi berean, banketxe pribatuei laguntza finantzieroa eskaini izanak erakutsi digute zeintzuk diren bere lehentasunak: kapitalari mesede egin eta herritarrak zigortzea.

PSOEk ere ezin du esan berea eredu ezberdina denik. Gauden egoeran egonda, garrantzitsuena ez da Hego Euskal Herriko langabezia tasa Espainiakoa baino txikiagoa izatea; kapitalismo suntsitzaile batera lotzen gaituen krisi sistemikoa gainditzea da orain inportanteena. Sozialisten errezetak ere murrizketak jasotzen ditu, eta arlo publikoan egindako zenbait murrizketatan aintzindariak ere izan dira; eta zer esan aberastastasuna eta enplegua sortzeko beren apustuarengatik. Hortxe dugu “fracking”-aren alde Araban egin duten apustua, hain zuzen, krisi sistemikoaren baitan dagoen ingurumen krisian erasaten duena.

Euskal Herrian eskuinaren eskutik agintean den PSOE —Nafarroan UPN babestuz ari da, eta EAEn PPren botoei esker heldu zen Lehendakaritzara— eredu beraren bigarren hanka da. Eta hirugarren hanka EAJ da: bi alderdiekin agintean egon da eta, orain, EAE Sabin Etxeatik gidatzen duela esaten hiru urte eman ondoren, bere proposamen sozionomikoa aurkeztu du, hain justu, ezkerreko indar subiranistok gure proposamena aurkeztu dugun aste berean.

Edukiak aztertuta, proposamen horrek ez du inor harritu, orain arte indarrean egon denaren segida baino ez delako. Gainera, beraien eredua inorekin erkatzeko edo konfrontatzeko asmorik ez dutela ohartarazi dute.

Gaur hemen gaudenok gure proposamena konfrontatzeko asmoa dugu. Izan ere, horixe da bere sortzeko helburua: jendarteak eta eragile sozialek gure proposamena ezagutzea, beren ekarpenak egin ditzatela, aberastu dezatela, bere egin dezatela. Ziur gaude gure proposamenak izango duen sozializazio prozesuaren ondoren, oraindik eta dokumentu hobea izango dugula, osoagoa eta euskal herritarren beharretara oraindik eta hobeto egokituko dena.

Bi proposamenak, gizarteari aurkeztu zaizkion bi ereduak, konfrontatzeko dei zuzen eta argia egiten diogu EAJri. Ezker soberanistarena alde batetik eta EAJrena, PPrena eta PSOErena beste aldetik. Bi proposamenak aurrez aurre jarri nahi ditugu, EAJk aukeratzen duen eredu eta formatoan, nahi dutenean, eta ahalik eta azkarren.

Jendarteak jakin egin behar du zeintzuk diren mahai gainean dauden proposamenak, zeintzuk diren aukeran dituen herri eta jendarte ereduak.