Gaur goizean Donostian prentsa agerraldia egin dugu. Alternatibako bozeramaile nazional Oskar Matutek eta Gorripideako bozeramaile izandako eta egun Alternatibako Koordinakunde Nazionaleko kide Joxe Iriarte ‘Bikila’k hitz egin dute. Han izan dira, halaber, bi taldeetako kideak, besteak beste: Diana Urrea legebiltzarkidea, Begoña Vesga Gipuzkoako batzarkidea; eta Gorripideako kide Juan Ramon Garai, oroimen historikoaren aldeko langile sutsua, edo Mikel Martin, homofobiaren aurkako mugimenduetako militantea. Hona hemen Bikilaren hitzak:
Eztabaida sakon baten ondorioz, Gorripidea erakundea egokipen prozesu baten ondorioz kolektibo soziokulturala bilakatu da haren sektore batzuk hautu politiko desberdinak egin ahal dezaten.
Denbora horretan, Gorripideako sektore garrantzitsu batek, harremanetan ibili gara Alternatibarekin, bategiteko asmoarekin. Abenduan, bategite hori formalki burutu zen, eta une honetan Alternatibaren kideak gara.
Gorripideatik Alternatibara inkorporatzen garenok, esperientzia politiko zabala eta iraupen luzeko militanteak gara. Hori adierazten du, behintzat, ETA-VIan, EMK, LKI eta bi talde horien bategitetik sortu zen Zutik alderdian militatu izanak; eta batez ere, langile mugimenduan, homofobiaren aurka edo feminismoan, ekologismoan, euskal kultur alorrean, nazio askapenerako mugimenduan, eta abar, jardun izanak.
Horren berri ematea da, prentsaurreko honen zio nagusia.
Alternatiban sartzeko hautua egin dugunon arabera, arrazoi askorengatik jauzi kuantitatibo eta kualitatiboak egiteko unea da. Hau da, trantsiziotik sorturiko 78ko delako erregimena krisi larrian dago; krisi ekonomikoak eta sozialak alarma gorri guztiak piztu ditu; ustelkeriaz jota ia instituzio nagusi guztietan; gure herriak aldarrikatzen duen erabakitzeko eskubidea geroz eta ozenago zabaltzen ari da eta herritarren parte hartzea finkatzeko egitasmoa inoiz baino beharrezkoa da.
Gure uste apalean, egoerak eskatzen digun jauzia emateko modurik egokiena Alternatibaren eta EHBilduren inguruan metatu diren indarrak indartzea da, bai kaleko jardueran, zein instituzioetan.
Eta gure xumetasunean, hori da egiten ari garena. Ekimen xumea baina tinkoa, instituzioetan zein kalean, eraldaketa orotarikoa helburu duen estrategia indartzen alde. Iritzi hau ez da gaur goizean etorri zaigun inspirazioa. Gure bizitza militantearen ardatza izan da eta da.
Quienes, hemos decidido dar el paso de Gorripidea a Alternatiba, lo hacemos con la intención de aportar nuestra experiencia y nuestro esfuerzo al fortalecimiento del bloque popular soberanista y de izquierdas de Euskal Herria agrupado en torno a EHBildu, en la esperanza de así poder responder desde una perspectiva de izquierdas, a los acuciantes problemas que afectan a la sociedad vasca, y avanzar en la consolidación del proceso soberanista vasco.
Urte luzeko militantzia, Euskal Herri buru jabe eta sozialki emantzipatuaren aldekoa; Euskal herri bat mundura irekia, beste herrien tragediak bereak bezala sentitzen duena; eta horregatik solidarioa dena, eta gaur egun Alternatiba eta EH Bildu tresna egokitzat jotzen duena.
Gaurkoan, Bilboko Areatzan kokatutako EHBilgune honetan elkartu gara, herriari hitza emateko garaia delako; Euskal Bidearen ordua delako. Esparru guztietara benetako demokrazia ekarriko duen bidea eraiki nahi duena, herritarren eskuetan eztabaidatzeko eta erabakiak hartzeko lana utzi nahi duena. Proposamena Irunen aurkeztu ostean, orain Euskal Herri osoan ehun mila kafe hartuko ditugu proposamen hau jendearekin partekatzeko eta azaltzeko. Gaur, hemen beste 50 kafe gehitu dizkiogu guri ekimenari.
Ekarpenei, proposamenei, adostasunei eta desadostasunei ere guzti irekita dagoen Euskal Bide honek, subiranotasunerantz aurrera egin ez ezik, Euskal Herri justuagoa eraiki nahi du; mafia ekonomiko eta politikorik gabekoa, Kutxabanken kasu larria iraganaren parte bihurtuko duena. Euskal Herri sozialagoa behar dugu, hemen bizi garen guztiok duintasunez bizitzeko aukera izan dezagun.
Azken batean, Euskal Bideak bere etorkizunaren jabe den herri bat altxatu nahi du, esparru guztien inguruan erabakitzeko eskubidea izango duena. Euskal Herria eremu guztietatik eraiki behar delako. Horregatik, herritarrak dira egin beharreko bidea adostu eta egin behar dutenak.
Norabide horretan aurrera egiteko, hurrengo martxoaren 7an guztiok hitzordua dugu Barakaldoko BEC-ean. Abiatutako bide honekin bat egin nahi duten guztiei irekita egongo den eguna; Euskal Herri osotik hartutako milaka kaferen ondoren jasotako ekarpen eta konpromiso guztien isla izango dena. Martxoaren 7an, Euskal Biderantz egindako lehen 10.000 urratsak aurkeztuko ditugu, eta han ere, benetako protagonista euskal gizartea izango da. Han ikusiko dugu elkar.
Gaur jakin dugu Bizkaiko Foru Aldundiak hondakinen kudeaketarako araudia urratzen aritu dela azken bi asteotan. Artigaseko zabortegira aldez aurretik tratatu gabeko zaborrak eraman dira, inguruko basoetan jaso diren irudi tamalgarriek frogatzen dutenez. HAU OSO GERTAKARI LARRIA DA. Bizkaian indarrean dagoen sistema eta araudia urratzen ditu bete betean, baita Europak ezartzen dituen arauak ere. Bizkaiko Foru Aldundia da urraketa horren erantzule zuzen eta bakarra.
Nola da posible Artigas inguruko mendiak zaborrez pilatzen utzi izana? Hamabost egun pasa dira, inguruetako basoak plastikoz josita daude eta Aldundiak denbora guzti honetan ez du inolako azalpenik eman, ez du informaziorik eskaini eta ez du inolako neurririk hartu. Jokabide arduragabe eta axolagabea guztiz.
Esan beharrean gaude gainera, ez dela Aldundiak hondakinen kudeaketan arduragabe jokatzen duen lehenengo aldia. Ez dira hilabete asko pasa hondakinen tratamendurako gunean bertan, Q sukarrak langileen osasuna arriskuan jarri eta azpiegitura itxi behar izan zenetik. Orduan ere Aldundiaren kontrol eta segurtasun neurrien gabeziak eragin zituen arazoak. Frogatu zenez, Artigaseko plantak ez zuen hondakinen tratamendurako segurtasun protokolorik.
Bizkaiko Aldundiaren isiltasun eta ilunkeria honen ordez, bizkaitarrok informazioa eta azalpenak behar ditugu. Ezin dugu inolaz ere onartu gure hondakinak kontrolik gabe zabortegira botatzen jarraitzea eta segurtasun falta eta axolagabekeriarengatik gure basoak zaborrez betetzea. Horregatik, EH Bilduk Iosu Madariaga ingurumen diputatuaren batzorderatze eskari urgentea eskatu du gaur, Aldundiak gertakari onartezin hauen nondik norakoak argitu ditzan.
Gertakariok argi eta garbi adierazten dute Bizkaian hondakinen kudeaketan behar dugun aldaketa sakona. Ingurugiroarekiko errespetuzkoa izango den eredua, birziklapen maila altuagoak lortuko dituen eredua eta Europar Batasunak eskatzen duen bezala, zabortegiak istea ahalbidetuko duena. Egungo ereduarekin ezinezkoa izango da helburu horiek lortzea. Guztiz egingarria da, ordea, norabidez aldatzen badugu.
Larunbatean, euskal gizarteari bideratutako proposamena aurkeztu genizuen Ficoban EH Bilduk eta EH Baik. Gure gaurko helburua da proposamen horren edukiak eta esanahia gizartera heltzeko lehen ekimen zehatzaren berri ematea.
Ficoban aurkeztu genuen proposamenaren ezaugarriak:
EH Bilduk eta EH Baik aurkeztu genuen proposamenarekin herri hau bere etorkizunaren jabe bihurtzeko bide bat proposatzen dugu.
Gure helburua da herritarrak ahalduntzea. Gurea ez da soilik herri honetako eragile politikoei bideratutako proposamena. Gure eskaintza harago doa. Herritarrak izan behar dira bere erabakien jabe eta erantzule. Herritarrak izan behar dira gure herriaren etorkizuna erabakitzen dutenak. Herritarrak dira gure proposamenaren protagonistak. Herritarrak dira proposamenaren protagonistak. Herritarrak dira egin beharreko bidea adostu eta egin behar dutenak.
Bide bat egitea da EH Bilduk proposatzen duena. Euskal herritarrek eta euskal gizarteko eragileek bide bat egitea, erabakitzeko eskubidea praktikan jartzeko eta, era horretara, gure etorkizuna erabaki ahal izateko. Estatuak ezarritako kateetara lotuta nahi gaituzte, Espainiako Konstituzioaren atzaparretan harrapatuta. Baina posible da guk gure bide propioa egitea eta gure etorkizuna guk geuk erabakitzea. Herri oso baten borondate politikoa gelditzea ezinezkoa delako.
Asko daukagu irabazteko: herri eta norbanako bezala dagozkigun eskubideak errespetatzea, egunerokoan eragiten diguten erabakiak guk geuk hartzea… Herri eta herritar gisa gure etorkizuna eraiki eta erabakitzeari aukera irekitzen dio gure proposamenak. Horra iristeko bideari ekin behar diogu orain.
Gure proposamena errealista da, eta oinarrizko giza eskubide batean oinarritua dago: erabakitzeko eskubidean. Azken baten, gure proposamenaren helburua oinarrizko ariketa demokratiko bat praktikan jartzea da. Era horretara, gure proposamena ez da abertzaleei zuzendutako proposamena bakarrik; beren burua demokratatzat duten guztiei luzatzen diegu bidea elkarrekin adosteko eta egiteko eskaintza.
Eskubide demokratikoa den heinean, erabakitzeko eskubideari ezin zaizkio baldintzak jarri. Euskal Herria subjektu denaren aitortza oinarri gisa hartuta, eskubide hori aldarrikatzen eta defendatzen dugunoi dagokigu gizarte honen gehiengo demokratikoak eskatzen duenari bidea ematea, ariketa demokratiko bihurtzea eta errespetatzea.
Eskubide demokratiko baten ariketa demokratikoa den heinean, ezin du gizartearen zatiketarik eragin, aitzitik, herritarrak ahalduntzea gizartea kohesionatzen du. Gizartearen zatiketa eragiten du demokrazia ezak, herri baten izaera ukatzeak, herri bati eta herritarrei etorkizuna erabaki ahal izatea ukatzeak.
Sozializazio kanpaina
Gure proposamenaren oinarriak jendaurrean azaldu eta gero, gure helburua da proposatzen dugunaren edukia gizarteratzea, herritar ororengana iristea. Hori da gure helburua lehen fase honetan: elkarrizketak sortzea, eztabaida piztea eta zabaltzea, herritarren ekarpenak jasotzea…
Elkarrizketa, hitza, eztabaida, ekarpenak egitea… horiek dira gure proposamenaren oinarri filosofikoak. Kafe baten bueltan egiten diren solasaldiak ondo sinbolizatzen dute gure proposamenaren oinarriak.
Horregatik, gizartearekin, herritarrekin 100.000 kafe konpartitzera goaz, gure proposamena ezagutarazteko…
Erabakitzeko eskubidearen eztabaida ezin da lau hormen artean itxi. Protagonista gizartea da, pertsonak, erabakitzeko eskubidea pertsonala eta kolektiboa delako…
Kafe horiek kolektiboak eta “partikularrak” izatea proposatzen dugu: (bikoteka, taldeka, herrietan, eremu ezberdinetan, kolektibo profesional eta sozial ezberdinekin…)??-Kafe bat -solasaldi bat- kulturgintzako eragileekin, sindikalistekin, nekazaritza munduko langileekin, enpresari eta ekonomialariekin, … Eremu guztietatik eraiki behar baita Euskal Herria.
Elkarrizketa ariketa bat biderkatuta Euskal Herrian zehar, … Ez da bakarrik EH Bilduren ekimena izan behar,… ez dugu eztabaida hori “kontrolpean” izan nahi. Ariketa proposatu, ariketa bultzatu…
Geurea Euskal Herritik Euskal Herrira bideratzen dugun proposamena da, eta horrela izango da sozializaziorako planteatzen dugun dinamika.
Gaur goizean Euskal Herriko hamaika eragile politiko, sindikal eta sozial batu dira, Hassannaren Lagunak izenpean larunbatean Bilbon, arratsaldeko 17:00etan abiatuko den manifestaziorako deialdia egiteko. Agerraldian izan da Alternatibako Koordinakunde nazionaleko kide Alba Fatuarte, EHBilduko ordezkari Maribi Ugarteburu eta David Lopategirekin batera.
Hemen agerraldia irakurritako testua euskara:
Lehenik eta behin, bertaratu garen eragile sozial, politiko eta sindikalek, gure babesa eta elkartasuna adierazi nahi diogu Hassanna Aaliari, gure adiskide eta sahararren aldeko borrokako aktibista.
Hassanna Mendebaldeko Saharan, Aaiun-en, jaio zen 1988. urtean. 17 urte zituela, bere militantzia politikoari ekin zion, giza eskubideen defentsan eta herri sahararraren autodeterminazio eskubidearen alde. Harez geroztik, eta herrialdetik azken aldiz atera arte, tratu txarrak, tortura eta atxiloketak pairatu ditu polizia-etxe marokoarretan.
2011ko martxoan, hilabete lehenago Dakarren (Senegal) izandako Munduko Foro Sozialean parte hartu ondoren, autonomia erkidego honetara etorri zen giza eskubide eta nazioarteko zuzenbide ikasketetan sakontzeko, okupatutako eremuko gazte sahararrei zuzendutako beka bati esker. Urte bereko maiatzean, hiru hilabetez ikasten egon ostean, Hassanna okupatutako Mendebaldeko Saharara itzuli zen, giza eskubideen aldeko konpromiso politiko eta borroka baketsuari eutsiz.
2011ko urrian, bigarrenez etorri zen autonomia erkidego hontara, bere formazioaren bigarren zatiarekin jarraitzeko. Handik hilabetera, telefono dei baten bitartez jakin zuen, Rabaten dagoen Epaitegi Militar Marokoarrak, beste 24 lagunekin batera sumario militar batean sartu zuela, Gdeim Izik-en Duintasun kanpamendu batean parte hartzeagatik.
Horregatik guztiagatik, 2012ko urtarrilean, Hassannak asilo politikoa eskatu zion Espainiako estatuari. Bien bitartean, giza eskubideen inguruko formazioarekin eta hainbat hitzaldi eta topaketetan parte hartzen jarraitu zuen herrialde osoan zehar.
2013ko otsailean, hemen zegoela, internet bidezko irrati baten bidez, guztiz erabaki bidegabe baten berri izan zuen: biziarteko kartzela zigorra ezarri zioten, Gdeim Izik-eko kanpamenduko gertakizunengatik. Epaia Rabateko Auzitegi Militarrak ezarri du, 25 zibil kondenatuz.
Nazioarteko hainbat erakundek publikoki eta aho batez salatu dute Auzitegi Militar honek abian jarritako prozedura ez dela bidezkoa, ez baititu gutxieneko bermerik betetzen: Dirudienez, akusatuen deklarazioak torturapean egin dituzte; gainera, ezin izan dituzte aurkeztu euren errugabetasuna baieztatzeko eskatutako frogak; eta azkenik, polizia akta faltsuak aurkitu dira.
Auzitegi honek Hassannaren aurkako akusazio faltsu batean oinarritu da. Ez du kontraesan eta defentsa printzipioa ere errespetatu, bera ez baitzen bertan izan hura gauzatzeko. Gainera, Auzitegi Militar honek emandako epaiari ezin izan zitzaion errekurtso arrunt bat ezarri.
Hauek dira epaiketan behatzaile lanak egindako erakundeetako batzuk: Giza Eskubideen Behatzaileen Nazioarteko Erakundea, Amnistia Internazionala, Human Rights Watch, hainbat eurodiputatu, Mendebaldeko Saharako Fundazioa, Europako Parlamentuko Atzerri Batzordea, Giza Eskubideen aldeko elkarte marokoarra, eta alderdi politiko ezberdinak.
Javier Canivell, Hassannaren abokatuak publikoki adierazi duenez, urtarrilaren 19an Barne Ministeriotik jakinarazi zitzaion, eskatutako nazioarteko babesa ukatua izan dela eta Hassanna estatutik 15 egunetan ateratzera behartzen duen agindua igorri zaiola.
Hassannari helarazi zaion ebazpenak onartu egiten du borroka sahararraren aldeko ekintzailea dela, Giza Eskubideen urraketa larrien Biktimen Elkarte Sahararreko kidea dela, eta bai Hassannak zein aipaturiko elkarteak, euren jarduna era baketsuan garatzen dutela. Era berean, onartu egiten da Hassannak 17 urte zituenetik atxiloketak, tratu txarrak eta torturak pairatu dituela polizia marokoarraren eskutik. Beraz, Hassannak errefuxiatu estatutua eskuratzeko ezarritako eskakizunak betetzen ditu. Aitzitik, Hassannari jakinarazitako erresoluzioak, oinarritzat hartzen du eta ez du zalantzan jartzen Rabateko Auzitegi Militarraren epaia, eta Estatu espainolean asilo eskubidea arautzen duen 12/2009 legean zehaztutako asilo eskubidea ukatu egiten dio.
Hassanna atxilotua izateko arrisku larrian dago; biziarteko kartzela zigorra betetzeko espetxeratua izan daiteke, berez tratu krudel eta iraingarritzat jo daitekeena.
UNHCR, Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariak ere, Hassannaren babes eskaeraren alde agertu da, baina Estatu espainolak ez du aintzat hartu.
Honengatik guztiagatik, bertaratu garenok honakoa adierazi nahi dugu:
Espainiako Gobernuko Barne Ministerioari Hassanna Aalia-ri asilo politikoa ematea eskatzen diogu, egindako nazioarteko babes eskakizuna onartuz. Izan ere, bere herrira itzuliz gero, gogortasunez zigortua izango da agintari okupatzaile marokoarren eskutik eta bizitza osoan ez da berriz ere espetxetik aterako. Hassanna ekintzaile politiko bat delako, nazioartean aitortua, eta herri sahararren autodeterminazio eskubidearen alde era baketsuan borrokatzen duelako.
Horregatik guztiagatik, “Hassanna LIBRE, asilo politikoa orain!” lelopean, manifestazio nazionala deitzen dugu Bilbon larunbat honetan, urtarrilaren 31n, arratsaldeko 17:00etan. Manifestazioa Arriaga plazatik abiatuko da eta Gobernuaren Ordezkariordetzan amaituko da.
Eskubide zibil eta politikoen urraketa honi aurre egiteko, herritarrak larunbateko manifestazioan parte hartzera deitzen ditugu, guztion artean indarra egin dezagun, Hassannari asilo politikoa eman diezaioten.
Herri Eragileak:
-Euskadiko Gazteriaren Kontseilua (EGK) -Sahararen diaspora(DISABI) -Ahaztuak 1936-1977 -Tolosaldea Sahararekin -Ikasle Abertzaleak -Etawasol -EHE -Komite Internazionalistak -Leioako Sahararen aldeko elkartea FATH -ATFAL Getxo -Elkartzen -Asociación saharaui por la convivencia y la solidaridad en Euskadi(bizikidetza eta elkartasuna) -Bilgune Feminista -Hernaniko saharar herriaren lagunak -Ernai -Amigos y amigas del sahara (Ermua) -Askapena -Asociación Euskadi Sahara -GITE-IPES -Amigas y amigos de la RASD -Gazte Abertzaleak -Asociación mujeres del mundo BABEL -Berriotxoak -Marcha Patriotica -Red mujeres vascas en apoyo a la mujer saharaui -Constituyente de exiliad@s colombianos por la paz -CEAR -Gazte Komunistak -Asociación integral/cultural(AMAL) -Eleak, eskubide zibil eta politikoen aldeko mugimendua
Sindikatuak:
LAB ELA STEILAS EHNE Bizkaia ESK
Alderdi politikoak:
Ezker Anitza/Izquierda Unida EH BILDU PCE-EPK EAJ-PNV
Voltairek idatzi omen zuen Euskal Herria dela Pirinioen bi aldeetan abesten eta dantzatzen duen Herria. Azken asteetan ez dugu abesteko eta dantzatzeko arrazoi gehiegi izan, espainiar Estatuak berriro ere bere alderik ilunena agertu zigulako. Hala eta guztiz ere, esan nahi dugu gure Herriak, zailtasun guztien gainetik eta sasi guztien azpitik, abesten, dantzatzen eta jarduera politikoan alternatibak eraikitzen jarraitzen duela.
Gaur EH Baik eta EH Bilduk, Herri zaharraren bi zuhaitz-adaska gazteok, proposamena dakargu plazara. Gaurkoan arnas luzeko proposamena dakargu, burujabetza osoa eta justizia soziala jasoko dituen Euskal Estatua eraikitzeko ibilbide-orria, hain zuzen ere.
Euskal herritarren esku utzi nahi dugu proposamen hau, beraiek baitira bere hartzaile nagusiak. Honakoa ez da abertzaleentzako proposamena, ezta gurekin bat egiten duten ezkerreko soberanistentzat ere. Gure proposamena da Euskal Herri osoko herritarrentzat. Zuei, euskal herritar guztioi, erabakitzeko eskubidea oinarri duen prozesu eratzailea gurekin batera eraikitzera gonbidatu nahi zaituztegu.
Europa osoan zehar mamu bat dabil: ez da komunismoa, duela 100 urte bezala, aldaketa politikoa baizik. Hala ere, neoliberalismoa oso urduri jarri da. Badago aukera baino gehiago Europako hegoaldean alternatiba anti-neoliberal bat gobernura iristeko eta merkatu bihozgabeak dardarka hasi dira. Horregatik gaur, hauteskunde egunaren bezperan, zorte onena opa diegu. Greziako borrokalari guztiei eta bereziki Greziako fronte zabala den Syrizako lagunei besarkada handi bana bidaltzen diegu Euskal Herriko plaza honetatik. Justizia sozialaren bidean egiten duten nazio burujabetzaren defentsan, erabat identifikatuta sentitzen gara. Bihar Greziatik kanpo ere denok gara Syriza. Aupa Syriza!
Aldaketa politikoaren mamua Europa osoan zehar badabil ere, ez dakigu espainiar eta frantziar Estatuetara iritsiko ote den. Momentuz espainiar eta frantziar estatuek ez gaituzte nazio gisa aitortzen, ezta aitortuko ere. Ez dituzte gure eskubideak errespetatzen eta ukatzen jarraitzeko asmo guztia daukate. Gainera, bi Estatuen bidez Euskal Herrian inposatzen dituzte politika neoliberalak, euskal herritarrei gero eta eskubide gehiago murrizten dizkieten politikak. Eta ez dirudi horretan gauzak epe laburrean aldatuko direnik.
Hala ere, batzuk espainiar Estatuan ere gauzak aldatuko direla diote. Aldaketak etor daitezke, baliteke gurea ez den Konstituzioan ere aldaketaren bat egitea, baina aldaketak aldaketa, kontu bat argi eta garbi daukagu: ez da gobernuen kontua, baizik eta Estatu auzia. Espainiar Estatuak inork ez digu gure etorkizun politiko, ekonomiko eta soziala erabakitzeko eskubidea emango, guk geuk eskuratu beharko dugu. Nola? Euskal Bidea eginez, erabakien bidea urratuz.
Euskal Bidea da eraldaketa eta autoeraketa prozesua. Ez da protesta edo eskakizun hutsa. Euskal Bidea da euskal herritarren erabakiekin urratsez urrats Euskal Herri berria, Europan Estatu berria, eraikitzeko prozesua. Ondorioz, erabakitzeko eskubidea ez da helmuga, bidea bera baizik.
Gaur egun oraindik Euskal Herrian, eta duela astebete berriro pairatu izan genuen, espainiar Estatuak bere alderik ilunenetakoa erakutsi zuen eskubide zibil eta politikoek mehatxupean jarraitzen dutela gogorarazteko. Oinarrizko askatasun zibil eta politikoek –biltzeko eskubidea, jarduera politiko eta sozialerako eskubidea, besteak beste- arriskuan segitzen dute. Espainiar Estatuak urteetan sortutako amaraun juridiko-legalak Herri hau itotzen du. Oinarrizko eskubide eta askatasun guztiak bermatuko dituen eredu juridiko propioa behar dugu. Bitartean, euskal herritar guztientzat eskubide zibil eta politiko guztiak jasoko dituen Hitzarmen berria adostu nahi dugu.
“Eskubide guztiak herritar guztientzat” Hitzarmena euskal eragile politiko eta sozial guztiei proposatu nahi diegu. Konpromiso zehatzak hartuz, eragile horiek dauden gune eta esparruetan eskubide horiek bermatzeko asmoz. Noski, horietako bat izan behar du gune eta esparru guztietan Erabakitzeko eskubidearen aldeko gehiengoak eratzea.
Horrela Euskal Herriko instituzioetan Erabakitzeko eskubidearen alde eratuko ditugun gehiengoek Euskal Estatua eraikitzeko prozesua etengabe bultzatuko dute.
Neoliberalismoak herritarren eskubideak murrizten ditu, espainiar eta frantziar Estatuek Euskal Herriaren nazio eskubideak ukatzen jarraitzen dute. Bataren eta besteen aurrean EH Baik eta EH Bilduk demokraziaren aldeko apustu erradikala egiten dugu. Eta demokraziari izen-abizenak jartzen dizkiogu: erabakitzeko eskubidea. Hori da Euskal Estatua sortzea helburu, abian jarri nahi dugun prozesu eratzailearen oinarria. Prozesu honek euskal herritar guztiak beraien etorkizunaren jabe egingo ditu eta prozesu honek euskal herritar guztiak orainaldiaren protagonista egiten ditu.
Euskal herritar gisa bizitzeko eta euskal herritar gisa nola bizi nahi dugun hautatzeko erabakitzeko eskubidea behar dugu. Dena erabaki nahi dugulako, dena hemen, Euskal Herrian, erabaki nahi dugulako.
Queremos el derecho a decidir, porque queremos decidirlo todo. Y todo lo queremos decidir aquí, en Euskal Herria. No solo queremos decidir para poder vivir como ciudadanos y ciudadanas de nuestro País. Queremos el derecho a decidir para elegir cómo queremos vivir, para que nadie decida por nosotras políticas de desigualdad social. Queremos el derecho a decidir para acabar con el sometimiento de la mayoría a costa de los privilegios de unos pocos. Queremos el derecho a decidir para elegir y construir justicia social para todos y, sobre todo, para todas.
Ez dago aitzakiarik. Euskal herritarren belaunaldi askok une honekin amets egin du. Ametsetan besterik ez dute ikusi. Gu, aldiz, bizitzen ari gara. Gure momentua da. Burujabetza osoa eta justizia soziala jasoko dituen Euskal Estatua sortzea gure esku dago.
Horretarako euskal jendarteak, euskal herritar bakoitzak, prozesu honen protagonista bilakatu behar du. Prozesu hau garrantzitsuegia da alderdi politikoen eta erakundeen baitan sortzen diren indar harremanen esku uzteko. Abagune honek guztiok behar gaitu. Batzuk herri mugimenduan taupada emanez, beste batzuk erakundeetan bultzatuz, baina guztiok batera elkarri autonomia errespetatuz, herri botere dinamiko eta sortzaile bakarra osatzen.
Noski, gaur egun dauzkagun erakundeak eta sortu behar direnak, beraien tresna eta baliabide guztiak, gure etorkizun politiko, ekonomiko, sozial eta kulturala gaurdanik erabakitzen hasteko baliatu behar ditugu. Euskal Herrian erabakitzeko eskubidea ez baita egun miragarri batean gauzatuko, ez baita bozketa bakarra Euskal Herri osoan aldi berean izango. Urratsez urrats egin beharreko bidea izango da.
Garai batean autodeterminazio eskubideari ekiteko aldez aurretik lurraldetasunaren afera konpondu behar genuela genion. Orain, ordea, diogu erabakitzeko eskubidea lurraldetasunaren afera konpontzeko ere baliatu behar dugula. Nola? Euskal Herriko eremu juridiko-administratibo bakoitzeko herritarrei hitza eta erabakia emanez.
Prozesu eratzaileak Euskal Herriko egoera juridiko-administratibo desberdinak abiapuntu hartzen ditu. Horregatik hiru prozesu barnebilduko dituen prozesu bateratzaileaz ari gara. Hiru abiapuntu desberdin, hiru erritmo eta abiadura berezitu, etapa eta prozedura propioak, kontsulta eta galdera desberdinak, baina helburu bakarra: euskal herritar guzti-guztiak Euskal Herriaren etorkizun politikoaren jabe egitea.
Abiadura eta molde desberdinetan bada ere, Euskal Herria gaur egun banatuta dagoen hiru eremu juridiko-administratibotan hiru urrats egitea ezinbestekoa da: autoafirmazioa, autoeraketa eta autodeterminazioa. Aldarrikatu, eraiki, erabaki.
Guk , Lapurdi, Behe Nafarroan eta Zuberoan, guk Nafarroa Garaian, guk Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, gure buruari eta bakarrik gure buruari, Euskal Herriaren etorkizuna, gure etorkizuna, erabakitzeko gaitasuna ematea honezkero erabaki dugu. Horri autoafirmazioa deritzogu, ezinbesteko abiapuntua Euskal Estatua helburu duen prozesua abian jartzeko.
Autoeraketa da guk gure buruari, gehiengo sozial berriak sortuz eta akordio politiko berriak eginez, errealitatea eraldatzeko ematen diogun gaitasuna. Gauzak horrela, menpekotasunaren mesedetan sortutako erakundeak eta gainontzeko baliabide guztiak euskal lurraldeen arteko harreman berriak sortzeko erabili nahi ditugu. Hiru eremu juridiko-administratibotako euskal herritarrok elkarrekin bizi izateak ere herri borondatean oinarritutako erabakia izan behar duelako. Bide horretan eremu juridiko-politiko desberdinetako erakundeen arteko elkarlana ere sare berriak eta sendoagoak josteko orratza izango dugu. Autoeraketaren bidez, lurralde batasunaren bidean euskal lurraldeen arteko lotune demokratiko berriak sortuko ditugu, euskal subjektua osatu arte.
Barne eta kanpo autodeterminazioa nahi ditugu. Barne mailakoa, euskal lurraldeen arteko harremana erabakitzeko izango da. Kanpo mailakoa, espainiar eta frantziar Estatuekiko harremana erabakitzekoa da. Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroa Garaiaren kasuan, Espainiar estatuarekiko harremana erabaki aurretik Autonomi- Erkidegoko eta Foru Komunitateko herritarrek euren arteko harremana erabakitzea lehenesten dugu, beti ere herritarren borondatea errespetatuz, Hego Euskal Herri mailako lurralde batasunaren bila. Lapurdi, Behe Nafarroa eta Zuberoaren kasuan, instituzionalizazio prozesuaren bidez autoafirmazioa eta autoeraketa burutzea nahi dugu, ondoren bertako herritarrek frantziar Estatuarekiko eta gainontzeko euskal lurraldeekiko harremana erabaki dezaten.
Ez dugu proposamen hau hauteskundeen emaitzen mesedetan egiten, baina argi eta garbi daukagu Erabakitzeko eskubidearen aldeko indar politikoen hauteskunde emaitza onek bidea bizkorrago egiten lagundu behar dutela, konpromiso sendoetan oinarritzen badira, noski.
Gaur egun Hego Euskal Herriko bi eremu juridiko-administratiboetan prozesu eratzailea errazteko eta azkartzeko erronka zehatzak ditugu:
-Nafarroa Garaian aldaketa politikorako aukera paregabea daukagu. Nafar guztien askatasuna mugatu eta gutxi batzuen pribilegioak ahalbidetu dituen erregimena bertan behera uzteko alternatiba eraikitzeaz ari gara. Nafarroa bakarrik nafarrek nahi dutena izan dadin.
-Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Autonomi- Erkidegoak estatus politiko berria behar du. Estatus politiko berri horren oinarria arabar, bizkaitar eta gipzuzkoarren erabakitzeko eskubidea izango da. Muga bakarra, beraz, herri borondatea.
Euskal Herria nazioa izatea errealitate ukaezina da, badaukagu hizkuntza, badaukagu kultura, lurraldea…Baina bakarrik Estatu bilakatuko gara herri borondatearen arabera. Halaber, ez dago bere ibilera herri borondatean oinarritzen duen Herria geldituko duenik.
EH Bai eta EH Bilduk euskal jendarteak eragiten dioten auzi guztiei buruz erabakitzea nahi dugu. Euskal jendartea erabakien bidean gero eta urrats gehiago egitea nahi dugu, herritar bakoitza etorkizunaren jabe eta orainaldiaren protagonista bilakatuz. Euskal Harria badabil, beraz, ez kezkatu, goroldiorik ez.
Lehen aipatu dut eta ez naiz inoiz nekatuko. Euskal herritar belaunaldi askok gu bizitzen ari garen momentuarekin amets egin dute. Haietatik askok dena eman zuen, askatasunari dena eman behar zaiolako, gu orain abagune honetan egoteko. Gu hemen gaude, gure bizitza da. Ez da txikira jokatzeko momentua. Nork bere onena, eta guztiok Herri gisa neurria emateko unea da. Beste batzuk ametsetan ikusi zutena biziko dugu. Goazen haien ametsa borobiltzera, askatasun osoa eta justizia sozial guztia nahi ditugun euskal herritarrak gara.. Hankak lurrean, burua hodeietan, goazen ametsak errealitate egitera. Animo eta aurrera, Euskal Herria dugu irabazteko!
Syrizak Grezian izandako garaipena ospatzen dugu Alternatibatik, hauteskundeetako garaipen arrunt batetik haratago doalako. Greziako herriaren garaipena da hau, Europako Banku Zentralaren, Europako Batzordearen eta Nazioarteko Diru Funtsaren aurrean, herritarrei bizkarra emanda botere finantzariek sortutako erakunde ilunen aurrean. Troikaren boterearen kontra altxatzen den ezkerraren lorpena da, eliteen menpe dauden alderdiak gainditu dituena.
Atzoko emaitzek ezkerreko fronte zabal bat jarriko dute gobernuan, demokraziaren eta herriaren burujabetzaren alde, Greziaren alde, egiten duen blokearena. Herritarren duintasuna eta bestelako eredu sozioekonomiko baterako bidea egin nahi duen apustua da, benetan bidezkoa eta jasangarria izango dena.
Syrizak Troikaren presioen gainetik irabazi du, Berlin eta Bruselatik jaurti duten propaganda beldurgarriaren gainetik. Oker uste zuten austerizidioaren bidez dagoeneko pobreziara kondenatu duten herria are gehiago pobretzera kondenatzearekin mehatxatu zezaketenik. Merkatuek ez dute kontuan izan ezer galtzerik ez duenak inolako beldurrik ez duela.
Garaipena lortu duten arren, Greziako herriaren bidea leuna izango ez dela badakigu; kontraesanez eta oztopoz josita egongo da. Baina hala eta guztiz ere, barneko amorruari beldurrari eta etsipenari aurre egingo dion ilusioaren eta itxaropenaren bidea ere izanen da. Euskal Herriko emakume zein gizon ezkertiarrok barneratu beharreko ikasbidea da hau, ezkerretik burujabetza osoaren eta aldaketa politiko eta sozialaren alde apustu egin nahi dugunontzat ikasbidea.
Alternatibako kide eta EHBilduren Gasteizko zinegotzi David Pinak PPko Gobernuak Zabalganako auzoa alde batera utzi duela salatu du, TUVISAko 10. linea martxoa arte atzeratzearen erabaki hartu duelako. Atzo egindako elkarte publikoaren kontseiluan erabat argi geratu zen, Salburua eta Adurtza auzoei ere mesede egiten dien zerbitzuak urte erdiko atzerapena daramala.
“Gobernuak ez du atzerapena justifikatu. Auzokideok ez dugu honelako egoera merezi. PPren utzikeriarekin bukatu behar dugu berehala”, aldarrikatu du kontseilaria, eta gure zinegotzia den David Pinak. “Kontseilariek margotzeko, zenbait plataforma mugitzeko eta biniloak jartzeko urte erdia daramatela esateak, sakonki kezkatzen gaitu”, gehitu du. Pinak nabarmendu du uztailak 24ko kontseiluan, EH Bilduk, linearen ezartzearen inguruan galdetu eta gero, Idoia Garmendia lehendakariak, Administrazio Kontseiluak adostutakoa martxan jartzea erabaki zuen “interesatuek atzerapen gehiago ez pairatzeko helburuarekin”. Urriaren 2an, Garmendiak koalizioaren kontseilariei erantzun zien beste behin ere. Berak esandakoaren arabera, Zabalganako “arazo larria”ren aurrean, gakoa, ahalik eta azkarren, zerbitzurik onena ematea da. “Marotoren gobernuarentzat, herritarren larrialdiak konpontzeko 6 hilabete behar dira. Aldiz, Corte Inglesentzat jarri den zebra bidea 2 astetan ireki zuten”, komentatu du Pinak.
“Egokipen lanak bukatuta daudela ziurtatzen dute Bide Publikotik. PPren Gobernu ezgaia epeak nahita luzatzen dabil, eta ondorioak herritarrek ordaintzen dituzte, onartezina da. L10a berehala abian jartzeko exijitzen diogu”, eskatu du Pinak.
Alternatibako kide eta EHBilduren parlamentari Diana Urreak, Espainiako Barne Ministroari Hassanna Aalia Saharako aktibistari babes eskubidea emateko proposatu du Estatutik alde egiteko Madrilek 15 egun eman dizkionean. Legebiltzarrak haintzat hartu du proposamena.
Mendebaldeko Saharan jaio eta 2011n Euskal Herrira iritsi zen Hassana Aalia gaztea, Marokotik ihes eginez. Orain espainiar Gobernuak 15 egun eman dizkio Estatutik alde egiteko, babes eskubidea ukatu baitio, nahiz eta baldintza legal guztiak betetzen dituen eta bere sorterrira itzultzekotan bere bizitza arriskuan egongo den. Bere egoera larriaz asaldaturik, Bakea eta Askatasuna Mendebaldeko Saharan Taldeartekoa presaz bildu da gaur Legebiltzarrean, EH Bilduk hala eskatu ostean, eta koalizioaren proposamena aintzat hartuz, Espainiako Barne Ministerioari eskatu dio Hassanna Aaliari dagokion babes politiko eskubidea onartu dezala, “Marokora itzuliko balitz, bizi osoko espetxe zigorra bete beharko lukeelako, saharar herriaren eskubideen alde modu baketsuan aritzeagatik”, Diana Urreak ohartarazi duenez. Gasteizko Taldeartekoak bilera ere eskatuko dio Fernandez Diaz Barne ministroari, Aaliaren eskubideen alde egiteko.
EH Bilduko legebiltzarkideak azaldu duenez, Hasssanna Aaliak Marokoko Armadak bortizki desegin zuen Gdeim Izik erresistentzia kanpaldi baketsuan parte hartu zuen 2010ean, eta 2013an bizi osoko zigorra ezarri zion horregatik epaitegi militar batek. Nazioarteko erakundeek bidegabekeria hori salatu dute, epaiketak bidezkotzat hartu ahal izateko bete beharreko gutxieneko baldintzak bete ez zituelako, akusazio faltsuak eta torturak tartean. Espainiar Gobernuak berak onartu du Aaliak modu baketsuan egin duela saharar herriaren eskubide demokratikoen alde eta, beraz, babes eskubidea emateko baldintzak betetzen dituela. Hala eta guztiz ere, babes eskubidea ukatu zion hilaren 19an eta 15 egun eman zizkion Estatutik alde egiteko, erabaki horrek bere bizitza arrisku larrian jartzen duela jakin arren. Diana Urrearen iritziz, “horrelakoetan ohikoa denez, Hasssanna Aaliaren kasuan ere espainiar Gobernuaren jokaera nazkagarria da, babes eskubidea ukatzen diolako Marokok haren giza eskubideak urratuko dituela dakien arren”.
EH Bilduren Bizkaiko hauteskunde programaren prestaketa lanak dinamizatuko duten pertsonak jendaurrean aurkeztu nahi ditugu. Nire ondoan dauden gizon-emakumeak izango dira gure programaren oinarriak jartzeaz gainera, Bizkaiko herritarren eta eragileen ekarpenak eta iritziak bideratuko dituztenak. Lantalde honen egitekoa izango da Bizkaian aldaketa ahalik eta azkarren gauzatzeko gizartean dagoen ilusioa, ezagutza eta ideia zaparrada jasotzea eta bideratzea.
Gure programa ez da bulego ilunetan egingo. Gure programa herritar eta eragileekin partekatuko dugu. Herritarren eta eragileen iritziak eta ekarpenak funtsezkoak izango dira gure programaren edukietan.
Herritarren interesak defendatu nahi baditugu, lehendabizi haien iritziak, beharrak eta ideiak zeintzuk diren lehen eskutik entzun behar ditugu. Hori da gure eredua; hori da gure estiloa. Bizkaitar guztientzat eta bizkaitar guztien interesak defendatzeko gaude politikan. Instituzioak gutxi batzuen interesen mesedetan jartzeko gehiegi irauten ari den garai ilun horri amaiera jartzen hasi behar gara berandu baino lehen. Bizkaiak eta bizkaitarrek behar dute eta merezi dute.
Datorren astean hasita, Bizkaiko eragile sozial, ekonomiko eta kulturalekin gure hausnarketak tartekatu eta haien iritziak entzuteko asmoa du talde honek. Puntuz puntu eraiki nahi dugu Bizkaia barria, eragile zein norbanakoen ekarpenak ezinbestekoak izango ditugu. Datorren astetik hasita eta hurrengo hilabeteetan konpromisoak hartzera goaz.
Bermeon jaioa orain 56 urte. Arrantzale eta kontserberetako langile familikoa, Arrasaten “Matrizegintza – injekzioa eta trokelgintza” (Plastikoak) ikasi eta Fagor Garagarza eta Alecoop koperatibetan lan egin ostean arrantzale ibili zen urtetan atunontzietan, engrasadore eta makinista lanetan. Tartean Bermeo eta Pasaiako nautika eskoletan itsasontziko mekanikaria eta hotz teknikari ikasketak burutu zituen.
1985ean itsasoa utzi eta GIB/Hiesa zeukala eta urte biko bizia eman zioten, ikasketekin jarraitu eta Hiesaren kontrako dinamika eta eragile ezberdinen baitan buru belarri aritu da 1986. urtetik aurrrera, Bizkaiko Hiesaren aurkako herritar batzordean, BEDAEn, 1988an Txo-Hiesa sortzen lagundu zuen eta 1992an T-4. Hitzaldiak eman izan ditu eta iritzi artikuluak idatzi ere.
2000. urtetik aurrera Gernikako Lanbide ekimenak zentroan dago lanean eta LABeko delegatua izan da lau urtez. 2011Ko udal hauteskundeetan Bermeoko Bilduko zerrendetan aurkeztu zen eta Bermeoko alkateorde izan da ordutik. Udaletxean besteak beste Gizarte Ongizateko Udal Patronatuko lehendakari, Antolakuntza eta Euskerako zinegotzi arduraduna eta Langileria eta Partehartze Batzordeetako kidea ere bada.
Arantza Urkaregi – Politika sozialetarako arduraduna
Donostian jaioa, 60 urte. Matematika eta Estatistika Doktorea, UPV/EHUko irakaslea Zientzia eta Teknologia Fakultatean. Ikasle garaian, Frankoren aurkako borrokan hasita, arlo ezberdinetako borrokalaria. Mugimendu feministan, Bizkaiko Emakumeen Asanbladako kidea izanda; sindikalgintzan, STEE-EILASeko kidea eta delegatua UPV/EHUn. Bilboko zinegotzia Euskal Herritarrok-ekin (1999 – 2003).
Batzarkidea izan ez arren, Bizkaiko Batzar Nagusietako lan hurbiletik jarraitu du azken bi legegintzaldietan (ANV eta Bildurekin), Ogasun eta Gizarte Ekintza lan-taldeen partaidea izan baita.
Asier Vega – Ogasuna, fiskalitatea eta ingurumena
Mungian jaioa 1980. urtean. Ingurumen-Kimikako Goi-Mailako Teknikaria eta Uraren Kudeaketa Integralean espezializatua.
EH Bildu taldeko batzarkidea Bizkaiko Batzar Nagusietan 2011 urtetik, non bozeramaile ordea izateaz aparte; Ingurumena, Nekazaritza, Sustapen ekonomikoa eta Ogasuneko batzordeetako kidea da. Alternatiba alderdiaren Bizkaiko bozeramailea ere bada eta alderdi bereko Ekologia eta Elikadura Burujabetza mahaiko dinamizatzailea.
David Cobos Sarraoa – Natur Baliabideen arduraduna
1975an jaioa Elorrion, betidanik Atxondon bizitzen. Zuzenbide Lizentziatura Donostian, Trenton (Italia) eta Coimbran (Portugal) egin bitartean Ikasle Abertzaleak-eko militante izandakoa.
Hainbat sektoretan lan eskarmentuduna: ostalaritzan (EHn eta Galesen), industriako behargin moduan, banka-zuzenbideko teknikari lez (EHn eta Italian), arlo komertzialean eta Lan-Zuzenbidean abokatu moduan aritua LAB sindikatuan 2007 urtera arte. 2007-2011 Legegintzaldian Atxondoko alkate EAE-ANVren eskutik.
Ezkonduta eta hiru seme-alabaren aita. Azkeneko urteetan Elorrioko Txintxirri ikastolako artezkaritza kontseiluko kide eta, militante moduan, Fracking EZ eta AHT Gelditu taldeetan lanean.
Oiakue Azpiri Robles – Politika feministetarako arduraduna
1972 urtean jaioa eta Arrigorriagako herritarra. Soziologian lizentziatua eta etorkinak eta hezkuntzan gradu-ondoa. Urteetan Jendarte Hezitzaile lanak burutu ditu Astialdi Eskola eta?Gobernuz Kanpoko Erakundeetan. Arrigorriagan 1999-2003 zinegotzia izan zen, 18/98 makroepaiketan epaitu zuten eta egun EH Bilduko Politika Feministako arduraduna da.
Aitor Torre Urresti – Mugikortasuna eta garraioa
1975ean Bilbon jaioa. Lanbidez mekaniko, lan ugari egin ditu Gasteizen, Tuteran eta Bizkaibusen. Musika zalea eta Ekhi Txanpona eta Hika Ateneo bezalako proiektuetan parte-hartzailea.
2007tik Bizkaibuseko LAB ordezkaria. 2011tik Bizkaiko Batzarkidea, lanean, batez ere, mugikortasun eta azpiegitura alorrean, Bizkaian zein Euskal Herrian.
Meritxell Elgezabal – Kulturgintza eta euskara arduraduna
1976ean Galdakaon jaioa, Arte Ederretan lizentziatu eta espezialitatea diseinu grafikoan egin zuen. Arlo bereko masterra ere dauka eta argazkilaritzan aditua ez ezik, errealizazio eta edizio prozesuak ere menperatzen ditu.
Diseinu grafikoaren munduan ibili da lanean eta eskarmentu handia dauka komunikazio eta kultura alorrean. Lanean aritu bitartean, Galdakaoko udalean zinegotzi ibili da hainbat legegintzaldiz, gaur egun EH Bilduren zinegotzi izanik. Egun, 2013tik Udalbiltzan Nazio Gobernuko kidea ere bada.
Mikel Kormenzana Okeranza
Urduñan 1975an jaio. Baserritarra eta Nafarroako Unibertsitate Publikoan, Nekazaritza Ingeniaritza ikasketak egindakoa (1994-1999). Ikasketak amaitu zituenetik baserria agroekologiaren bidetik bideratzen eta bere nekazaritza proiektu pertsonala aurrera eramatearekin batera, EHNE sindikatuan izan du militantzia.
Hasiera batean EHNE konfederazioan proiektu ezberdinak aurrera eramaten, eta 2004tik 2010ra EHNE bizkaiko lehendakari moduan sektorea dinamizatzen, aliantzak eraikitzen eta sektoreko proiektu estrategikoak bultzatzen exekutiba-kideekin batera, nekasarea, lankidetzarako proiektuak, baserritarren erakundeen arteko elkartrukeak, formakuntza….
Arlo lokalean urduñako abeltzainen elkarteko zuzendaritzan ibilitakoa da eta bertan urduñako herri garapeneko proiektuan parte hartze aktiboa izan du, elikadura burujabetzaren bidea Urduñako transizioa pausuz pausu eraikitzen.
Pello Otxandiano – Lurralde garapena eta enplegua
31 urteko otxandioarra. Telekomunikazioetan doktorea. Tokiko garapen esperientzietan aritua.
