Etiketa: Ekonomia

Eredu sozioekonomiko alternatibo eta sozialista berri baten alde (Alternatiba)

Iragan hiru hamarkadetako eskubide urraketarik latzena pairatzen ari da euskal langileria azken urteotan. Hala, planetak sufritzen duen krisi sistemikoak ez du kapitalismoa bideraezina, eutsiezina eta berez bidegabea delaren inguruko eztabaidarik piztu Espainiako Erresumako, EAEko eta Nafarroako gobernuen baitan. Aitzitik, patronalen eta merkatuen eskutik aurrera egiteko estrategia koldarrari eutsi diote, langileen ahulezia areagotuz. Honela, biztanleriak ez du ezer erabakitzen eta merkatuen diktadura inposatzen da; langileen eskubideak babestu beharrean, krisia eragin duten enpresa transnazionalen pribilegioak eta interesak defendatzen dira; ez da gatazkaren oinarrira jotzen, hau da, sistema kapitalistaren errora; aitzitik, sua erregaiez amatatzeko ahaleginak egiten diharduta.

Hala ere, egoera hau aldatu daiteke, badago alternatiba bat, baina ez dago inondik inora elkarrizketa soziala deritzon horretan. Ameskeria hutsa da unean uneko gobernuaren gidaritzapean langileek eta enpresariek berdinen arteko elkarrizketa ematen denik. Irudipen demokratiko honek agerian utzi du politikoki hutsala dela. Sekula ez da berdintasnik izango gehiengoen eskubideen eta patronalaren interesen artean; gobernu eskuindarrek edota liberalek sekula ez dute zuzentasunez jokatuko; gauzak sekula ez dira argi egongo langileentzat, erabakiak beste alde batetik hartu ohi direlako, ikusi dugun legez. Gauzak horrela, une honetan elkarrizketa sozialaren alde egiteak erreformak eta eskubide urraketak laguntzea baino ez dakar. Beraz, alternatiba hori euskal herritarren burujabetzea eragozten duten kapitala zein
gainontzeko zapalkuntza sistemei aurre egitean datza, borroken artikulazio beretik abiatuz; agenda antikapitalista, feminista, ekologista, subiranista eta arrazakeriaren aurkakoarekin bat eginez. Eredu sozialista egingarria da, beharrezkoa eta premiazkoa da. Izan ere, artikulazio honetaz baliatzea da egoera honi buelta emateko eta Euskal Herri emantzipaturantz jotzeko aukera bakarra.

Zentzu honetan, Maiatzaren Lehenak kapitalaren borroka zuzenarekiko bat egitea finkatu behar du indar ezkertiarren estrategia politiko gisa, egungo kapitalismo basatiari alternatiba sozialista bat eraikitzeko bidean. Hasteko, onartutako erreformak atzera bota behar ditugu eta datozen erreforma mehatxagarriak geldiarazi:

  • Lan erreformaren aurrean, eskubideak bermatzen dituzten kontratu mugagabeen aldeko apustua, lanbide arteko gutxieneko soldata EB15eko batez bestekora hurbilduz, eta Atzerritarren Legearen erreforma osoa bultzatuz.
  • Pentsioen erreformaren aurrean, erretiroa 60 urtera aurreratu, gazteen kontratazioa lagunduko duelako, pentsio sistema pribatu eutsiezinei ateak itxiz eta pentsio publiko duinak bermatuz.
  • Pribatizazioen eta euskal Aurrezki Kutxen fusioaren aurrean, euskal finantzasistema publikoaren aldeko apustua, espekulazoarekin amaitzeko eta kutxen jatorrizko zeregin sozialei ekinez, haren kontrol demokratikoa bermatuz.
  • Politika sozial publikoen desegitearen aurrean, zerbitzu sozialen areagotzea eta zaintzan oinarritutako eredu ekonomikoa; ordainketa partekatuaren aurrean, politika sozial indartsuak sortuko dituzten politika fiskal progresiboak pribatizazioa eta lagun askok, emakumeak batez ere, pairatzen dituzten azpikontratazioei aurre egiteko.
  • Produktibitateari lotutako soldaten aurrean, kapitalaren eta soldaten errenten arteko desoreka iraingarria desagerraraztea.
  • Konfrontazioa babesten duen euskal sindikalismoak pairatzen dituen erasoen aurrean, lan harremanen euskal esparruaren eta negoziazio kolektiboaren berrindartzea, langileriaren eskubideen defentsaren tresna gisa.

MAIATZAREN LEHENEAN, ALTERNATIBAK EZEZKO BIRIBILA EMANGO DIO ELKARRIZKETA
SOZIALARI
BORROKEN ARTIKULAZIOARI BAI, BAI EREDU SOZIALISTA ALTERNATIBOARI
GORA EUSKAL LANGILERIA!

Berriak

Ikerketarik ez, garapenik ez eta etorkizunik ere ez Enkarterrin

Eustatek EAEko I+G gastuaren inguruan argitaratutako azken emaitzak Enkarterrik pairatzen duen utzikeria berrestera datoz. Izan ere, eskualdeko barne produktu gordinarekiko (BPG) eskualde bakoitzak ikerketarako eta garapenerako gastatzen duenaren sailkapenean azkena da Enkarterri. Bizkaiko Batzar Nagusietako bozeramaile Jonathan Martinezek salatu duenez, “arazoa ez da bakarrik salkapeneko azkena izatea, portzentaia hutsaren parekoa izatea baizik, %0,01ekoa ,hain zuzen ere”. I+G inbertsioa Enkarterrin Bizkaian baino 185 aldiz txikiagoa da, Europakoa baino 200 aldiz txikiagoa, Finlandiakoa baino 400 txikiagoa eta Debagoienan baino 460 aldiz baxuagoa da; aipatutako bakoitzaren aberastasunaren araberako gastuaz ari gara betiere.

Martinezek deitoratu duenez, Enkarterriko datua eskualdean azken urteetan gertatzen ari denaren isla besterik ez da: “Enplegu galera etengabea eta geldiezina da eta horren atzean industriaren desagerpen basatia dago”, Alternatibak sarritan salatu duenez. Azken bost urteetan, langabezian dauden lagunen kopuruak %77,4 egin du gora eta eskualdea %12,5eko langabezia dauka, Alonsotegi, Güeñes, Balmaseda eta Turtzioz bezalako herriak EAEn langabeziarik handiena duten eskualdeen artean daudela.

Enkarterrik bizi duen egoera lazgarriaren aurrean, datuok Bizkaiko Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak eskualde oso bat erabat ahaztu egin dutela berresten dutela azpimarratu du Alternatiba, “Bizkaiko gizarteak bakarrik entzuten ditu Enkarterriri buruzko albisteak enpresaren bat ixteko zorian dagoenean edota Karrantzako Minda bezalako gertaera eskandalagarriak azaleratzen direnean”. Industriatik haratago, lehen sektorearen egoera ere  oso larria da, nekazari eta abeltzainen ustiategien kopuruak behera egin du nabarmen, politika agrodindustrialen ondorioz.

Alternatibako batzarkideak “entzungor” egitea leporatu dio Jose Luis Bilbaoren Gobernuari, “non daude hauteskunde garaian agindu zituzten proiektuak, Alonsotegiko Habidite kasu, eta ehunka lanpostuak?”. Ildo beretik, foru gobernuari Alternatibak aurkeztu eta aho batez onartutako arauz besteko proposamena berehala bete dezala galdegin dio, Enkarterrin enplegua sustatzeko plan berezia martxan jartzea eskatzen duena.

Berriak

Goi tentsioko lerroak, behe mailako politika

Asier Vega Alternatibako Ekologia Mahaiko ordezkariak Auzitegi Gorenaren epaiarekin izandako kolpeagatik REEri ordaindu nahi izatea egotzi die PSOE, PP eta EAJ alderdiei, Penagos-Güeñes lerroko azken zatia bertan behera utzi baitzuen epaileak, “haien enpresa adiskideen neurrira eginiko eredu energetikoak sustatzen dituzte; politikariak baino, enpresaburuak dira”.

Alternatibak lotsagabekeria deritzo Euskadiko tentsio handiko lerrorik handiena eraikitzeko asmoari

BILBOn, 2011ko MARTXOAren 7an – Alternatibak tentsio handiko lerro berria eraikitzeko Red Electrica Española (REE) konpainiaren asmoa salatu du, Bizkaia eta Gipuzkoako inguru naturalei kalte egingo liekeen 72 kilometroko sarea. Asier Vega Alternatibako Ekologia Mahaiko ordezkariak Auzitegi Gorenaren epaiarekin izandako kolpeagatik REEri ordaindu nahi izatea egotzi die PSOE, PP eta EAJ alderdiei, Penagos-Güeñes lerroko azken zatia bertan behera utzi baitzuen epaileak, “haien enpresa adiskideen neurrira eginiko eredu energetikoak sustatzen dituzte; politikariak baino, enpresaburuak dira”.

Euskal Herriaren “hondamendi naturalaren errudunei halako azpiegitura zertarako behar dugun azaltzeko” galdegin die Vegak, “gizartearentzat zer nolako onurak ekarriko dituen argi dezatela”. Sare elektriko berria AHTren aitzakiarekin egin nahi izatea ere kritikatu dute Alternatiban, “horren beharrik ere ez dagoelako”.

Alternatibako Ekologia Mahaiko ordezkariak bere taldeak Abiadura Handiko Trenaren gainean duen iritzia gogorarazi du. Euskal Herriak azpiegitura horren beharrik ez duela ziurtatu du, “ez baitio euskal herritarren mugikortasunerako benetazko beharrei erantzuten eta, gainera, ingurumenarentzat ondorio lazgarriak izango ditu, etorkizuneko belaunaldiei utziko diegun ondare iluna da”. Era berean, diru publikoa “xahutzeko” bidea dela nabarmendu du, “benetako zarrastelkeria, eta are larriagoa krisialdiaren testuinguruan eta administrazioak eskubide sozialak modu lotsagarrian murrizten ari direnean”.

Berriak

Ez dezala jan lanik egiten ez duenak> Ander Rodriguez Lejarza (Alternatiba)

Ezer gutxi aurreratu dugu. Bi mila urte eta gero, Eusko Jaurlaritzak Pablo de Tarsoren hitzak berrartu ditu: “Ez dezala jan lanik egiten ez duenak”. Lan-eskaintza bati uko egiten dionak Oinarrizko Errenta galduko du eta erabaki horrek langabezia-prestazioarengan ere eragina izan lezake. Sorospen hau, beste batzuen artean, herritarrei beharrezko ondasunak bermatzeko helburua duen gutxieneko soldata da. Modu honetan, mezu argia helarazten dute: ez diogu zertan biziraupena bermatu behar edozein lan ordaindu onartzen ez duenari.

Parentesi bat. “Lan ordaindua” erabiltzen dut murriztaile eta baztertzailetzat jotzen dudalako “lana” eta “lan-kontratua” parekatzea. Eusko Jaurlaritzak ez du aintzat hartzen behar ordaindutik kanpo, beste lan mota batzuk badaudela, besteak beste, boluntarioak edota etxeko lanak. Baina, “zer dela eta sartu behar dira gizakiak egiten dituen jarduera probetxugarri guztiak lan-kontratu baten barruan?”, Claus Offe soziologoak galdetu zuen legez. Murrizketa hau ontzat joz gero, honako paradoxa honekin topo egin dezakegu: bere etxean ordu jakin batzuetan lanak egiten dituen lagun bat ez da beharrean ari, baina, diru kopuru baten truke, zeregin berberak beste etxe batean egiten baditu, lanbide bat dauka. Hau da, lanaren definizioa merkatuaren eskuetan uzten dugu. Izan ere, merkatuak agintzen du zeintzuk diren ordaindu beharreko lanak.

Hasieran esandakoari berrekinez, badirudi Gemma Zabaleta sailburuak uste duela biziraupenak kontrapartida bat eskatzen duela. Beraz, lagun horrek jan nahi badu, edozein lan-kontratu hartzeko prest egon behar da, baita baldintza prekarioak dituztenak ere. Antza denez, euskal Administrazioarentzat buruhaustea suposatzen du txiro batek jatekoa izatea ordaindu gabeko lan bati ekinez. Hala ere, arazo hau ez da gainontzeko gizarte-mailetan ematen. Klase horietan badaude, lan egin ez arren, jaten dutenak, kapitala edo lurrak dituztelako. Arazoa pobreak dira, berriz ere.

Azken hilabeteotan kanpaina politiko eta mediatiko ikaragarria burutu da jendeak onar dezan gutxien dutenei dagozkien laguntza publikoak kentzeko beharra. Kanpaina hura prestazioei lotutako ustezko iruzur masiboan oinarritu dute. Ez da zaila zabaldutako gezurra bertan behera uztea. Oinarrizko Errentaren inguruko iruzurra ez da %2ra heltzen. Hartzaile guztiei ikerketa bana egiten zaie urtean behin gutxienez. Kapitalari lotutako errenten azterketak, berriz, %1,2 baino ez dira. Nortzuk ikuskatu beharko lituzke Administrazioak?

Harridura sortzen du ikusteak ordaindutako lan bat aurkitzeko gai ez diren Oinarrizko Errentaren hartzaileak kolokan jartzen dituzten bitartean, politikari berek erretiro adina atzeratzeko neurriak onartu izana, lan-merkatura sartzeko aukerak are gehiago murriztuz, hain zuzen ere. 

Berbaldi honek bere oinarria dauka pobreziaren tranpa delakoan: baldintzatutako laguntza berdintzen ez duen ordaindutako lanaren bilaketa zailtzen da. Hala ere, ezin daiteke tranpa horri aurre egin langileei baldintza kaskarrak eta gaizki ordainduak dauden lanak hartzera behartuz. Horrek enpresarien ideologiari amore ematea suposatzen du. Izan ere, Confebask-ek konplexurik gabe azaldu zuen: “Kontuan hartu behar da laguntza mailak askotan baldintzatzen duela lanari ekiteko premia”. Tristea da Eusko Jaurlaritzak pobrezi-mugan dauden zabor kontratuen aurrean kezkatu beharrean, baldintza prekarioei ezezkoa ematea ahalbidetzen duen laguntza baten inguruan aritzen ikustea.

Hori baita iragarritako neurriaren ondorio beldurgarri bakarra: askatasunaren galera. Edozein lagunek ez baditu asetuta aurrera egin ahal izateko gutxieneko baldintzak, ez dauka benetako askatasunik, beharrizanek aukeratzeko askatasuna baldintzatzen dutelako. Edozein lanpostu hartzera behartzeak enpresariaren nagusitasuna berrindartzen du lan-harremanetan  eta langileen jarrera are gehiago ahulduko du negoziatzeko orduan.

Helburua pobreziaren tranpari eta ustez baldintzatutako laguntzek suposatzen duten oztopoari aurre egitea izango balitz, Jaurlaritzak Hiritartasun Oinarrizko Errentaren alde egin lezake. “Bermatutako gutxieneko errenta honek hiru desberdintasun nagusi ditu Europako zenbait estatutan gaur egun dutenerakin alderatuta. Hasteko, norbanakoei ordaintzen zaie eta ez familiei; bestalde, gainontzeko errenta iturrietatik aparte ordaintzen da; azkenik, hartzaileak ez dauka zertan lanik egin behar edota eskainitako lan bat onartzeko borondaterik erakutsi behar”, Basic Income Earth Network-en definizioaren arabera.

Formula honek askatasunez jokatzeko baldintzak bermatzen ditu: %100eko estaldura ezartzen du; kontrol iraingarriak baztertzen ditu; aberastasunaren banaketa hobea bermatzen du; Administrazioari dirua aurrezten laguntzen dio; autoenplegua, lanaldi partziala eta arriskua bultzatzen ditu; borondatezko zein etxeko lanak aintzat hartzen ditu; iruzurra desagertarazi eta pobreziaren tranpari aurre egiten dizkie. Hiritartasun Oinarrizko Errenta gauzatzeak ez du oztopo teknikorik, baina bai oztopo politiko ugari. Hobeto daudenek ezin dute onartu, besterik gabe.

Berriak

Soldatak x Produktibitatea = Soldata- Mozkinak+ > Jonathan Martínez (Alternatiba)

Alemaniako kantziler Angela Merkelek inflazioa alde batera utzi eta soldatak produktibitateari lotzearen alde eginiko proposamenak atxikimendu oldea jaso du. Jose Luis Bilbao Bizkaiko Ahaldun nagusiak “ideia bikaina” deritzo Merkelek esandakoari eta antzera hitz egin dute Nuria Lopez de Gereñu Confebaskeko idazkari nagusi eta Herrilan eta Garraio sailburu ohiak – horra hor joan-itzuli ederra administrazioetatik patronalera! – Gemma Zabaleta Eusko Jaurlaritzako sailburuak, Adegi, CEOE, Espainiako Bankuko eta BBVAko ordezkariek, Emilio Botinek, Felipez Gonzalezek eta Pedro Solbesek.

Enpresen mozkinak lan sarien lepotik igotzeko ahalegina da. Komunikabideek aipatutako guztiei eskaini izan dieten arretatik urrun, Vicenç Navarro ekonomialariak azpimarratu du “helburua ez dela ekonomia edo lehiakortasuna defendatzea, enpresa handien interesak baizik, langileen interesen lepotik. Iraganean klase borroka zena lehiakortasunaren diskurtsoarekin maskaratzen dute orain”.

Azken urteetan, etekinak nominen gainetik gizendu dira eta, kasu ugarietan, soldaten igoerak inflazioaren azpitik gelditu dira, benetako emaitza hazkunde negatiboa izanik eta langileen erosteko ahalmena gutxituz. Noski, oparotasunaren garaian ez zituzten soldatak mozkinekin lotu nahi izan. Eustaten datuen arabera, 1980an EAEko langileen soldatek BPGren %57 izatetik %50 izatera pasa da 2009an, ustiapen soberakin netoak edo enpresen etekinak %24tik %32ra igo diren bitartean. Alegia, aberastasunaren banaketan mozkinek soldatak ordezkatu dituzte. Eta hala ere produktibitatearen araberako igoerak exijitzeko lotsagabekeria dute! Horrekin nahikoa izango ez balitz, ekoizpenaren eta inportazioen gaineko zerga garbiak osatzen zuten pastelaren zatia murriztuz joan da hiru urteetan, 2006tik 2009ra, eta duela bi hamarkadako mailan dago, administrazioek gastu publikoari eusteko duten ahalmena mugatu duena.

Testuinguru honetan, langabezia handiarekin, enpresari klaseak eta haien ordezkaritza politikoak gaurko shock egoera baliatu nahi dute, erreforma antisozialak inolako erantzunik gabe egin dezeketela ikusita, nominak murriztu eta haien dibidenduak are gehiago puzteko. Baina, esaten dutenaren kontra, soldatak dira errendimendu baxuaren errudunak, hauen ondorioz enpresaburuek produktibitatean inbertitzeko beharrik ikusten ez dutelako. Gainera, Lanaren Nazioarteko Erakundeak dioenez, produktibitatearen igoerak langabezia handitzea dakar.

Funtsean, langileen lepotik mozkinak handitzeko helburua duen mugimendu berria da hau. Aurrerakuntza teknologikoak lanaldiak murrizteko aukera baztertzen dute. Ez ditzagun lan orduak banatu jende gehiagok lanpostu bat izan dezan gizartearen ongizatea handitu eta aisialdirako zein gizarte ekintzarako ordu gehiago izateko! Hobe langileak ustiatu haien erosteko ahalmena murrizten den bitartean. Zer gertatuko da, alabaina, soldatapekoen taldeak berak ekoizten duena eskuratzeko aukerarik ez duenean? Zer gertatuko da baztertu ezin daitekeen energiaren prezioaren igoeraren ondorioz produktibitatea erortzen denean? Orain arte soldatak mozkinekin lotu ez badituzte, zergatik diote orain produktibitatearekin lotu behar dituztela?

Kontua da neurri hauek gehien babesten dituztenak direla isiltzeko arrazoi gehien dituztenak. Jose Luis Bilbaok neoliberalismoaren hooligana balitz jokatzen du, Zabalgarbi bezalako auzietan bere burua engainatzen utzi badu ere. Alemaniako kantzilerraren proposamenarekin bat egin duen beste bat Espainiako Bankuko gobernadore Miguel Angel Fernandez Ordoñez izan da, higiezinen eta finantzen krisia aurreikusteko gaitasun ezak bere produktibitate eztabaidagarriaren berri ematen duen arren. Eusko Jaurlaritzak ere hitz egin du. Gemma Zabaleta Enplegu eta Gizarte Gaietako sailburuak “oparotasunik gabeko etorkizuna” iragarri du produktibitatearen aldagaia soldatetan jasotzen ez bada; galde dakioke: Nola eragingo dio bere soldatari Patxi Lopezen Gobernuak pilatzen duen hogei legeko atzerapen produktiboak?

Berriak

Alternatiba | Ezkerra eraldatzearen erronka

X