Oskar Matute Alternatibako bozeramaile eta EHBilduko kideak agerraldia egin du gaur Donostian, Abiadura Handiko Trenaren eraikuntza lanetan gertatutako azken gorabeherak baloratu eta Jaurlitzari proiektua geldiaraztea eskatzeko.

Sindikatuek eta hainbat komunikabidek egunotan zabaldutako informazioen arabera, Eusko Jaurlaritzak aurrera doa inora doan trena eraikitzeko helburuan. Izan ere, Abiadura Handiko Trenaren helmuga bakarra diru publikoa xahutzearena dirudi. Guztion dirua, krisiaren ondorioak pairatzen dituzten milaka lagunen onurako erabili beharko litzatekeen dirua

Dagoeneko, ez Lakuak ezta Oregiren sailak, ez dakite zertan amaituko den AHTren abentura; gogora dezagun, guztiok ordaindu beharreko abentura dela. Eta horrexegatik, EH Bildutik obretan ematen diren istripu zein garestitze guztiak salatzen jarraituko dugu.

Gauza biak gertatu dira, berriz ere, Zumarragako tuneleko lanetan. Trenbidearen zati hau proiektuaren eredugarri bihurtu nahi dute baina kaosaren eta diru xahuketaren eredugarri izateko bidean dago.

Azken berriek diote tuneleko obrak, gutxienez, beste lau hilabetez luzatuko direla gertatu berri diren lurjausien ondorioz. Ez dakigu, gainera, istripu berri honek langileak arriskuan jarri dituen. Izan ere, AHTren obrak hasi zirenetik, gutxienez, sei izan dira lanean hildakoak eta dozenaka zaurituak.

Trenbidearen zati honetako metro bakoitzak 35 mila euroko kostua dauka. Horiek dira herritarrentzat datu eskandalagarriak, eta ez alkate arrazista batek egin ahal dituen adierazpen faltsuak. Eta badirudi, ibilbidearen zati hau diru publikoa irentsiko duen putzu handia dela, proiektua osoa bezala, guztira 5.000 milioi euroko kostua izango baitu, gero eta gehiago garestitzen ari dela ahaztu gabe. Zati honengatik gainera, salaketa aurkeztu da Lan ikuskaritzan, tunelaren azken 500 metroko tartea erabat geldirik dagoelako.

Eta hau gertatzen ari da, osasun sistemako sindikatuek Lehen Arretan eta ospitaleetako oheetan murrizketak egin direla salatu dutenean. Osakidetzak ukatu egin du hala denik, baina benetako datuen berri dugunean onartu beharko dute, dagoeneko jakin baitugu ekainetik uztailera ia 500 ohe murriztu zituztela Autonomia Erkidegoko ospitaleetan.

Gogoratu behar dugu AHTren inguruan emandako eskandaluetako bat besterik ez dela hau: Gain-kostu izugarriak, jaurlaritzak babestutako hormigoi lantegi ilegalak, inoiz erabiliko ez dituzten trenbide zatiak, lan baldintza kaskarrak obretan Ikuskaritzak beste alde batera begiratzen duela eta abar luze bat

Guzti horregatik, berriz ere diogu Urkulluren gobernuak inora ez doan proiektu zoro hau gelditu behar duela, horretarako berehalako moratoria ezarrita. Aski da herritarren dirua xahutzeari ergelkeria politikoaren monumentua bilakatu den trenean, bitartean euskal gizartearen duintasuna eta eskubideak, hamarkada luzeko borrokaren ostean lortutakoak, galtzen diren bitartean. Pentsa dezagun nora doan proiektua eta herritarrek erabaki dezatela zer egin.

Hedabideetan argitaratutako informazioak kontuan hartuta, eta kaltetutako udaletxeetan gertatu denaren lekukotzak jaso ondoren, EH Bildutik eskandalutzat baino ezin dugu hitz egin, erabat eskandalagarria baita gertatzen ari dena.

Eskandalu honetan Urkulluren Gobernua zuzenean inplikatuta dago, eta bereziki Ana Oregi sailburua eta zuzentzen duen saila.

Lehenengo eta behin, Eusko Jaurlaritzak legez kanpoko jarduerak izan dituzten obrak lizitatu ditu, epaileek eta ebazpenek frogatutako jarduera ilegalak. Enpresa eraikitzaileen eta Eusko Jaurlaritzaren balizko alegazioak ezerezean uzten dituzte epai hauek, hormigoi lantegiek AHTren obren ezinbesteko parte direla ezeztatuz.

Ezin larriagoa da, halaber, legez kanpoko hormigoi lantegiak mozkin ekonomiko ikaragarria direla enpresa eraikitzaileentzat, izan ere, hormigoia merkatu salneurrian saltzen ari dira prezio erdia ekoizten ari diren arren, Eusko Jaurlaritzak arautu gabeko jarduera gisa aritzeko aukera ematen dielako inolako kontrolik eta zergarik gabe.

Egia balitz, Eusko Jaurlaritzak dioenez, hormigoi lantegiak AHTren proiektuaren parte direla, haien eraikuntza trenbidearen proiektuan jasota egongo litzateke, hormigoia merkatuko prezioan erosteko milioietako gastua soberan egongo litzatekeela.

Honen jakitun, ezikusiarena egin eta inolako lizentziarik gabeko hormigoi plantak bere ardurapeko obretan operatzea eta aberastea onartzen du Lakuak, ezertxo ere ez egin gabe.

Beraz, legez kanpoko hormigoi lantegietan porlana prezio erdian ekoiztea onartzen ari al da, Eusko Jaurlaritzak, guztion diruarekin, merkatuko prezioan erosita? Gasteizko gobernuaren onespenarekin egiten ari dira?

Hau gutxi balitz bezala, udaletatik enpresengana jotzen denean legea bete dezatela, Eusko Jaurlaritzatik ezikusiarena egitera eta legez kanpoko jarduerak babestera bultzatu eta behartu ere egiten dituzte. Guztia aipatutako epaiek ezarritako irizpideen kontra.

Guzti hau ikusita, pentsatu beharko dugu ez ote duen Eusko Jaurlaritzak onartzen, edo bultzatzen ere, iruzur handi bat, guztion diruarekin eginiko iruzurra, hormigoia benetan balio duenaren bikoitza ordainduta. Eta gainera, udalak legearen kontra jokatzera bultzatu nahi ditu, honen gaineko epai irmoak baztertuta.

Horregatik, Ana Oregi sailburuari gai honen inguruan azalpenak berehala emateko exijitzen diogu, azal dezala zergatik gobernuak legez kanpoko jarduera hauek onartzen dituen, enpresa hauek guztion kontura aberastea zergatik onartzen duen eta, gainera, zergatik bultzatzen dituen udalak legez kanpoko ekintza berdinak egitera. Eta ez zaizu balio, Oregi anderea, joan den astelehenean esandakoa, alegia, “hau obra publiko ugarietan gertatzen dela”, hala bada, esku artean irregulartasun gehiago dituzuela esan nahi duelako.

EHBildutik, eskandalu hau argitzeko ahaleginean, Eusko Jaurlaritza eta ingurumen sailaren kontra har daitezkeen ekintza legal desberdinak aztertzen ari gara, berriz ere agerian gelditu baita AHTren lanen onuradun bakarrak, herritarrak izan beharrean, gure diruaren kontura aberasten diren alderdi eta enpresak direla.

Eta behar bestetan errepikatuko dugu, proiektu honen gainean berehalako moratoria bat eza dezatela, eta egin beharrekoak aztertu ondoren, herritarrek erabaki dezatela.

EHBildu

Alternatibako bozeramaile eya EHBilduren parlamentari Oskar Matute pentsaurrekoan agertu da gaur Kutxabank gezurren bitartez PNVbank-ean bilakatu dela salatzeko. Orain PNV da Kutxabanken jabe eta jaun bakarra, inolako kontrol publikorik ez duena. 

PNVk badu bere bankua, PNVBANK. Urkullu, Ortuzar, J.L. Bilbaok jaunak… badute dagoeneko aspalditik amesten zuten bankua.

Atzokoan, Euskal Herrian eman den iruzur handienetariko bat gauzatzeko lehen urratsa eman zen. Gezurretan eta izkutuan saiatu dira Kutxabank bereganatzen eta atzo inolako lotsarik gabe baina herritarron kontrako erantzun zabalarekin lapurreta burutu zuten. Legez agindutakoa zela, ez dela pribatizaziorik emango, ez dela etxekaleratzerik egingo… gezurretan behin eta berriro. Legeak behartzen duela esatea gezurra da, PNV PPrekin adostu eta onartu baitzuen lege hori Madrilen. Gainera, atzokoan orainarte publiko izan diren batzarrak izkutuan eta poliziaren biolentzia eta mehatxupean burutu zuten. Hain garbia eta gardena bazen prozesua, zergatik izkutatzeko behar hori?

Kutxabank PNVbank bihurtu dute, PNV egin baita, inongo kontrol publikorik gabe, Kutxabanken jaun eta jabe. Eta hori da atzo egin zutena, hiritarren aurrezkiekin eraikitako kutxaren gainean kontrol publikoa desagertarazi. Beraz, ekainaren 30etik aurrera PNVbankek burutuko dituen ekintza guztiak Urkulluren alderdiaren borondatearen araberakoak izango dira.

PNV, PSE, PP eta CCOOek erabaki dute 15 ustezko “tekniko independente” jartzea Patronatuan. Baina ustezko “tekniko” horiek Neguriko finantza-oligarkiaren interesak defendatuko ditu, ez herritarronak.

Behin Vital eta BBK-ko batzarrek kutxak fundazioetan bihurtzea erabakita, urteetako ondare ekonomiko eta sozial guztia, besteak beste Kutxabankeko akzioen % 68-a, fundazio bankario pribatua gidatuko duten patrono gutxi batzuen eskutan geldituko da. Betirako amaituko da urteetan egon den kontrol publiko eta soziala eta Kutxen hasierako asmoak, bereziki bertako ekonomia eta herritarren interesen araberako finantza entitatea izatearena, betirako amaituko dira. Kutxabankeko presidenteak eta presidente ordeak, Fernandez eta Iturbe, esan duten bezala, pribatizazioari ekingo zaio, instituzioen bultzadaz eta herritarren aurrezkietatik sortutako kutxa eta bankua, espekulazioa helburu duen banku bat izateko bideari ekingo dio.

Beraz, PNVbanken jarduera politikoak aurreikus dezakegu etxegabetzeekin, IRPH eta pribatizazioarekin jarraituko duela.

Kutxabank da Hego Euskal Herrian etxekaleratze gehien burutzen dituen entitate finantzieroa. Amaia Azkue hil zenean Kutxabank-en etzuela etxekaleratzerik burutuko esan bazuten ere harrezkero etxekaleratze andana burutzen dihardute. 2013ko azaroak 1ean, gehiegizko klausulatzat joa izan den IRPH klausula, bertan behera utzi behar zen baina Kutxabank-ek ez du bertan behera utzi, horrek hilero, IRPHa duenari, 200-400 euro gehiago ordaindu behar izatea dakarkio. Epaile batek, gai honetan, Kutxabanken kontrako ebazpena atera badu ere, oraindik orain IRPH aplikatzen jarraitzen du.

Hau da orainarte egin dutena. Zer ez ote dute egingo aurrerantzean? UPNk Nafarroako CANekin egin zuena hortxe dugu, eta PNVk, Nafarroan bezala, PPren eta PSOEren laguntzarekin, bide hori jarraitzea erabaki du.

Dakizuen bezala, datozen asteetan EAJk, PPk eta PSE-EEk hainbeste denboran beren bulego ilunetan prestatzen aritu diren kolpea gauzatzera doaz. Kutxabank pribatizatzeko bideari ekin zioten duela hilabete batzuk jeltzaleek eta popularrek, eta etengabeko urratsak eman dituzte horretan. Eta nola ez, PSE bidelagun ezin hobea izan dute denbora honetan guztian.

EHBildutik ere denbora luzean ari gara Kutxabank pribatizatzeko arriskuaz ohartarazten, eta azkenean, gure kezkak arrazoizkoak direla egiaztatzen ari gara zoritxarrez. Aurreko astean kudeatzaile txintxoen mozorroak kendu zituzten EAJk, PPk eta PSEk, eta horren ordez, lapur mozorroa jantzi zuten. Izan ere, gure kutxak banku fundazio pribatu bihurtzeko egin beharreko urratsak emateko akordioa lotua zutela adierazi zuten.

– Neurrigabeko iruzur politiko eta sozial baten aurrean aurkitzen gara. EAJk, PPk eta PSEk euskal herritarrek beren izerdiaren bitartez egindako aurrezkiekin urteetan eraikitako finantza erakundeak lapurtu nahi dizkiete euskal gizarteari. Nafarroan CANekin eman zuten kolpea emateko prest daude hemen ere, Euskal Herriko eta Espainiako oligarkiaren apetak betetzeko eta gutxi batzuk negozioa egiten jarraitzeko. Baina kasu honetan, gureak diren finantza erakundeekin eta gure diruarekin.

– Eta hori guztia gauzatu nahi dute, gainera, gizarteari ere eztabaida publikoa lapurtuz. EHBildutik sarritan eskatu dugu eztabaida publiko hori egitea, baina ukatu egin digute beti, komunikabide publiko eta pribatuei hori egiteko aukerari atea itxiz, gainera.

– Debate beharrik ez dagoela esan dute behin eta berriz. Legeak horrela agintzen duela, eta derrigorrean bete behar dela. Argi eta garbi esan beharra daukagu EAJ, PP eta PSE gezurretan ari direla. Aitzakia merke horren ibilbidea laburra da oso. Lehenengo eta behin, zehaztu beharra dago kutxak fundazio bihurtzeko legea EAJk eta PPk adostu zutela Madrilgo Kongresuan, aurreko abenduan. Hau da, tranpati handienek bezala, beren helburu eta asmo ilunenak gauzatzeko legea egin zuten lehenengo, eta gero euskal gizarteari saldu nahi diote kutxak fundazio bihurtzeko beste aukerarik ez dagoela. Baina ez hori bakarrik. Gure hiru kutxak fundazio bihurtzeko akordioa izenpetu duen PSEko ekonomia gaietarako arduradunak berak duela gutxi aitortu du alternatibak egon badaudela. Alternatibak badaude, ez dagoena da borondaterik hori aldatzeko. Edo beste era batera esanda, bost axola zaie alternatibak egotea. Beren helburua Kutxabank pribatizatzea da, eta bide horretan kutxak fundazio bihurtzea ezinbestekoa da.

– Zergatik? Fundazioek izango duten egituragatik. PPk eta EAJk Madrilen adostutako legearen arabera, fundazioen zuzendaritza 15 kidek osatutako patronatuen ardurakoa izango da. Hau da, kutxen zuzendaritza kontrol publiko gabe arituko da. Eskuak libre izango dituzte Kutxabank pribatizatzeko operazioarekin jarraitzeko. Horixe da, hain zuzen, aurreko astean ezagutarazi zuten akordioaren mamia: EAJk, PPk eta PSEk adostu zuten tartaren banaketa zein izango den, eta kide horietako zenbat egokituko zaion alderdi bakoitzari. Jeltzaleek eta popularrek Kutxabank pribatizatzeko beste helbururik ez dute, eta PSEkoek ogi-apur batzuengatik saldu dituzte  beren printzipioak. Gainera, joko berean sartu nahi dituzte beste batzuk.

– Alderdietako bulegorik ezkutuenetan lotu dute akordioa EAJk, PPk eta PSEk, herritarren begietatik urrun. Eta orain astoa zaldirik azkarrena bezala saldu nahian dabiltza iritzi publikoaren aurrean. Patronatua osatuko duten kideak “profesionalak” izango direla errepikatzen digute. Profesionalak bai, iruzur politikoak eta sozialak egiten profesionalak, eta EAJren, PPren eta PSEren aginduak zorrotz jarraituko dituztenak. Kutxabank herritarren atzaparretatik tirakada batez kentzen eta gero pribatizatzen profesionalak. Caixa-CaixaBanken berriki eratu duten patronatua eredu bezala aurkeztu nahian dabil orain Hiruko Lapurra.   Edonor beldurtzeko moduko eredu Caixako patronatuan daudelako Espainiako oligarkiako kiderik esanguratsuenak: (Alierta, Telefonica…. )

– Esan dugun bezala, alternatibak egon badaude, eta eztabaida publiko eta soziala gauzatzeko denbora ere bai. Kutxak fundazio bihurtzeko legeak zehaztutako epea urte honen amaieran bukatzen da. EHBildutik aurreko astean plazaratu genuen akordiorako proposamena. Kutxabankek publiko izaten jarraitzeko neurriak eta proposamenak egin genituen. Kutxabankeko akzio bat bera ere ez saltzeko bideak zeintzuk diren azaldu genituen. Baina EAJ-PP-PSE hirukoak hartua du  euskal finantza-sistemak duen tresna ahaltsuena pribatizatzeko erabakia, eta eztabaida publiko eta antzeko gauzak ez dituzte entzun ere egin nahi. Herritarren hitza eta nahia ez dute entzun ere egin nahi Horregatik ari dira arrapaladan erabakiak hartzen.

Egoera honetan, Kutxabanken pribatizazioaren aurkako manifestazioa egingo dute Bilbon, hurrengo larunbatean, gehiengo sindikalak eta hainbat eragile sozialek deituta. EHBildu bertan izango da, Euskal Herriak finantza erakunde indartsua eta publikoa behar duelako eta hori kalean eta instituzioetan defendatu eta aldarrikatu behar delako. Ezin dugulako onartu Espainiako eta Euskal Herriko oligarkiaren aginduetara ari diren EAJk, PPk eta PSEk gure gizarteari tamaina honetako iruzurra eta lapurreta egitea. Horregatik, Bilboko kaleetan egoteko deia egiten diogu euskal gizarteari. 

Eusko Legebiltzarrak EH Bilduk AHTren gainkostuak aztertzearen inguruan aurkeztu zuen legez besteko proposamena eztabaidatu zuen. Koalizioak Kontuen Euskal Epaitegiari eskaera luzatu nahi zion, “AHTren Gipuzkoako zatian egon ziren gainkostuak aztertzeko fiskalizazio txostena egin dezan, zerga-doikuntzengatik egindako egokitzapenak izan ezik”. Ekimena atzera bota zuten EAJk, PSEk eta PPk. Hala, “EAEn egin den obrarik erraldoiena eta kosturik handienekoan gardentasunez jokatrzeari” uko egin ziotela salatu zuen Alternatibako bozeramaile eta EHBilduko legebiltzarkideak.

EH Bilduk “moratoria, gainkostuen auditoria eta eztabaida soziala irekitzea” eskatzen zuen bere ekimenean. “AHTarekin diru mordoa bideratzen da esku publikoetatik esku pribatuetara, enpresa jakin batzuk aberastuz herritarren esfortzuaren bizkar. 10.000 milioi baino gehiago emango dizkiegu, eta beraz, beharrezkoa da gardentasunarekin jokatzea. Jakin dugu gainkostuak daudela, eta beraz, arrazoizkoa da Jaurlaritzari eskatzea obrak geratzea eta gaia ondo aztertzea”, esan zuen Matutek.

Legebiltzarkideak adierazi zuenez, AHTk hasieran zeukan aurrekontua bikoiztu egingo du, gutxienez. Horrek ardura politikoak ere badituela esan zuen Matutek.

EHBildu

10.000 Milioi euro, ez noiz ez nora eramango gaituen ez dakigun tren batean. Hau da Euskal Herrian Abiadura Handiko Trenen proiektuen egoeraren sintesia.

Orain hamarkada bat, inongo eztabaida sozialik gabe diseinatu eta erabakitako proiektuen aurrean aurkitzen gara, orduko faktore ekonomiko, sozial eta politikoen arabera definituak izan zirenak. Egungo errealitate ekonomiko eta sozialarekin zer ikusirik ez duten proiektuen aurrean aurkitzen gara, hauen bideragarritasunaren inguruan sortutako zalantzetaz inguraturik gainera.

Baina ez da Euskal Herria Bildu zalantza hauek mahai gainean jartzen dituena, baizik eta proiektuen gaineko datu objektiboak dira egoeraren larritasuna azalerazten dutenak:

• Ez dago konexiorik: Nafar Gobernuak zein Gobernu Espainiarrak onartu egin dute abiadura handiko trenak ez duela Iruñea Zaragozarekin lotuko, eta beraz, Iruñea-Castejón tramua guztiz isolatua geratzen da.

EAEko kasuan, Espainiar Gobernuak Gasteiz-Burgos lotunearen gaineko zalantza asko dituela adierazi du, hirugarren karrilaren alternatiba mahaigaineratuz. Gobernu Frantsesak gutxienez 2032 arte atzeratu du “Euskal Y” Europarekin lotunea egiteko proiektua.

Nafarroan inongo konexiorik ez duen joan-etorriko 65km-ko korredorearen aurrean aurkitzen gara. EAEn berriz, ez estatu espainolarekin ez Europarekin konexiorik ez duen Y. 10.000M eurotako bi “irla”.

• Finantziazioa murrizten da, praktikan inbertsioa ia etetera helduz: Naiz eta Gobernu Espainolak Euskal Herriko abiadura handiaren aldeko apustua berresten duen hitzez, zenbakiek argi uzten dute hauen asmoa. Proiektuen kostea 10.000Milioikoa den bitartean, Espainiako gobernuaren inbertsioa hurrengo urteetan 50 eta 190 milioi eurokoa izatea aurreikusten da. Beraz, esan dezakegu estatu Espainolak “Moratoria tekniko” batean sartu dituela proiektuak.

Ondorioa: estatuaren finantziazio faltaren aurrean, Gasteiz zein Iruñeko gobernuak dira obrak jarraitzeko dirua ipintzen dutenak, jakin barik diru partida hauek bueltatuak izango diren gobernu zentralaren eskutik, ez eta proiektuak bukatuko ote diren. Egoera honi bukaera eman behar zaio.

Egoera eta baldintzak aldatu direla ukaezina da, baina ala ere, Gasteiz eta Iruñako gobernuek, bideragarritasun tekniko, sozial zein ekonomikoaren gaineko zalantzaz beteriko proiektuak finantzatzeko apustuarekin jarraitzen dute. Honek, urtean, aurrekontuetatik eratorritako (2014) 350M eurotako inbertsioa EAEn eta 102M eurotakoa Nafarroan suposatzen dute.

?Egoera ekonomiko gogorra sufritzen ari garen honetan, ezin dugu herritarren dirua etorkizunik ez duten proiektuetan bideratzen jarraitu. Arduratsuak izan, eta inbertsioak zertan egiten diren oso ondo baloratu beharra dago.

Zalantzaz beteriko egoera honen aurrean, EH Bilduk Eusko Jaurlaritza eta Nafarroako Gobernuari zein Euskal Herriko indar politiko guztiei, hurrengo proposamena luzatu nahi die: azpiegitura hauen etorkizunaz erabakitzeko prozesu oso bat abiarazi dezagun, proiektuaren egungo baldintzen egoera ezagutzeko azterketa sakona egin, eta horren gainean eztabaidatzeko aukera irekiz, parte-hartze sozialerako mekanismoak artikulatu.

Horregatik, Urkullu zein Barcinaren gobernuei AHTko proiektuen berehalako MORATORIA eman dezatela eskatzen diegu, egungo baldintzen gaineko azterketa sakona garatuko duen markoa osatu eta jendartearen eskakizunei men eginez, denon artean proiektuen etorkizunaz erabaki dezagun.

Inongo indar politikok ezeztatu beharko ez lukeen proposamen zentzudun eta arduratsua da egiten duguna. Ez gabiltza behin betiko geratzea eskatzen ari , baizik eta aztertu eta erabaki ahal izateko behin behineko moratoria. AHTaren etorkizuna argitu arte, milioiak inbertitzeari uztea da exijitzen ari garena.

EH Bildu prest dago, prozesu hau lagundu eta posible egiteko, bere aldarrikapen gorena atzeratzeko.

Ez dago presarik. Geratu, eta pentsatu dezagun ondo zertan inbertitu behar dugun, eta bitartean, bideratu ditzagun errekurtso ekonomikoak behar urgenteetara.

Arduratsuak izan daitezela eta eman dezatela berehalako Moratoria.

EHBildun irakurri