Feminismoa – 30 orrialdea

Ezt(e)i-bidaiak

Lur Etxeberria EHBilduren talde feministaren izenean

Eztei-bidaia esaten zaio ezkontzaren ondoren egiten den bidaiari ez ezik gizonezkoak emakumeari eraso egin ondoren etorri ohi den damutze uneari ere, eztitik gutxi duena, indarkeriaren zirkulua ixten baitu berriz ere hasteko. Indarkeria matxistarekin hazi eta bizi bagara ere, ezer gutxi dakigu indarkeria-mota horren inguruan, nola funtzionatzen duen, zergatik erabiltzen den eta, batez ere, nola gaindi dezakegun

Hasteko, benetako zailtasunak ditugu indarkeria matxista identifikatzeko. Erasorik ikusgarrienak eta dramatikoenak ikus ditzakegu, baina ez gure egunerokotasunean ohikoagoak diren indarkeria sotilagoak (kontrola, umiliazioa, desakreditazioa, jarrera paternalistak…). Erakundeen politika publikoek ere hala egiten dute, eta eraso agerikoenetara bideratzen dira, eraso horiek eusten dieten indarkeria bigunagoen aurrean itsu.

Bigarrenik, ez dira indarkeria matxistaren jatorrira jotzen duten politikak egiten. Indarkeria eta eraso matxistak ez dira gertaera isolatuak, ez dira salbuespena eta bai, ordea, gizon eta emakumeen arteko botere-harremanen adierazpen larriena, icebergaren punta, egiturazko arazoa. Indarkeria matxista sistemaren errore bat ez den neurrian, ordena soziala mantentzeko beharrezko mekanismoa den neurrian, ordena soziala bera zalantzan jartzea eskatzen du. Politika publiko gehienak, ordea, ez dira ausartzen zutabe horiek zalantzan jartzen, emakumeen gaizki-izateak beste batzuen pribilegioei eusten dielako agian.

Hirugarrenik, diskurtso zurien lurraldea bilakatu da indarkeriarena. Erakunde publiko eta alderdi gehienei erraza eta merkea zaie muturreko erasoak salatzeko argazkiak eta adierazpenak egitea, baldin eta ez badie haien lehentasunak aldatzea ekarriko. Beste egoera batean geundeke indarkeria matxista gainditzeko Abiadura Handiko Planean inbertituko balute. Izan ere, berdintasunari buruz asko hitz egiten da, baina ez da hainbeste praktikatzen. Politika isolatuak egiten dira, intentsitate gutxikoak; eta txapa moreak parekidetasunaren aldeko labela lortzeko baliatzen dira, parekidetasuna oztopatzen duten politikak egiten jarraitu ahal izateko.

Laugarrenik, emakumeen kontrako indarkeria eremu askotatik dator. Testuinguru orokorra emakumeen kontrako indarkeriarena da, eta horrek baldintza ezin hobeak sortzen ditu gizonek emakumeen kontra indarkeria erabil dezaten. Publizitateak kontsumorako produktu gisa aurkezten ditu emakumeak, nahi erara erabil daitekeen merkantzia gisa. Hedabideen eduki askori sexismoa darie, estereotipoz gainezka, eta emakumeak ezkutatzea edo gutxiestea ohikoa da. Bankuek emakume bakarrez osatutako familiak etxegabetzen dituzte, eta kapitalak emakumeei erreserbatzen dizkie ordaindu gabeko zaintza-lanak. Hala ere, ez da publizitate eta hedabideen edukiak arautzeko neurri eraginkorrik ezartzen, ezta emakumeen autonomia ekonomikoa sustatzeko neurri berezirik ere, batzuk aipatzearren.

Egoerak politika integralak eskatzen ditu, prebentzioan oinarrituko direnak. Beharrezkoa da gizonengan gehiago erreparatzea, gizon izateko eredu alternatiboak sortzen laguntzea, maskulinitate-eredu hegemonikoa (oldarkorra, bere burua kontrolatzeko gai ez dena) gainditzea. Beharrezkoa da, besteak beste, maitasun erromantikoaren ideologia zalantzan jartzea eta emakume indartsuak eta askeak sortzen laguntzea.

Indarkeria matxista gainditzeak pertsonen esplotazioan oinarrituko ez den sistema bat sortzea eskatzen du, harreman horizontalak arau orokor izango direna eta ez salbuespena. Orduan, bai, egingo ditugu guztiok ezt(e)i-bidaiak.

EHBildu

14/12/15

Berriak

Diana Urrea “Indarkeria matxistarekin bukatzeko, aldarrikapen feministak beste aldarrikapen guztiak estrukturatzeko tresna izan behar dute”

Azaroaren 25aren harira, Alternatibako kide eta EHBilduren parlamentari Diana Urrea indarkeria matxista gure gizartetik desagerrarazteko neurriak exijitzeko osoko bilkuran egindako agerraldian.

Urteetako borroka feministari esker, emakumeok emakumeontzako oinarrizko eskubideak eskuratuz joan gara. Alabaina, Euskal Herriko eta mundu zabaleko emakumeok bigarren mailako herritarrak izaten jarraitzen dugu ez baitugu eskubide guztiak berdintasunez gauzatzeko aukerarik. Gaur egun, ez daukagu askatasun nahikorik gure gorputzarekin, gure sexualitatearekin eta ugalketarekin egin nahi duguna erabakitzeko askatasunik. Eremu publikoaz gozatzeko eskubidea ere urratzen zaigu bertan erasotuak izateko arriskuarekin bizi baikara. Emakume izate hutsagatik indarkeriarik gabeko bizitzak bizitzea utopia bat da orain.

Egun sufritzen dugun krisia ez da gaurkoa emakumeentzat, ezta atzokoa ere. Sistema kapitalistak inposatu digun betiko egoera da: Indartu eta elikatu egiten da gizonezkoei eskubide gehiago eta pribilegio gehiago ematen dizkion sistema patriarkalari esker. Sistemak boterea, baliabideak, guneak ezberdin banatzen ditu gizonezkoen eta emakumezkoen harreman hierarkiakoaren arabera.

Horregatik, iritzi diogu aldarrikapenen artikulazioa behar beharrezkoa dela egungo eredu gainditzeko. Horrela, aldarrikapen feministak beste aldarrikapen guztiak estrukturatzeko tresna izan behar duela uste dugu.

Krisialdi sozioekonomikoan murgilduta gaudenez, egun batean bai eta hurrengoan ere bai ikusten ari gara herritarren gehiengoa pobretzen eta baldintza txarretan bizitzen ari dela, eta bereziki emakumeak. Areago, neoliberalismoan sakontzeak zaildu egiten du emakumeek indarkeriari gabeko bizitzak egin ahal izatea, eta hala, autonomia erkidegokorik gabe gero eta gehiago dira indarkeria egoerak eten ezin dituztenak: Bikotekideen, nagusien, lankideen edo bezeroen indarkeria jasan behar dutenak.

Indarkeria matxista salbuespeneko gertakizun bat ez den neurrian eta gure egunerokotasunean bizi dugun neurrian lehen mailako arazoa da guretzat, ez da erresiduala. Beste kontu bat da harekin hasi garen neurrian askotan ez garela gai indarkeria matxista antzemateko. Naturaltzat eta normaltzat hartzen ditugun jokamolde, harreman eta egitura horien atzean dagoen indarkeria identifikatzeko. Oraindik neurri handi batean ezkutuan mantentzen den indarkeria da indarkeria matxista, baina ez da inola ere esparru pribatuei dagozkion arazoa. Desberdintasunaz eta sexu dela eta egiten den bazterkeriaz gain, beste faktore batzuk ere badaude: klasea, adina, dibertsitate funtzionala, arraza eta abar, era askotako diskriminazioak sortzen dituztenak. Helburua ez da soilik genero itsukeria ezabatzea, era berean identifikatu behar ditugu gainerako zapalkuntza faktoreak nola bururatzen diren. Laburbilduta, helburua gizarte errealitatearen gaineko begirada konplexu bihurtu eta politika publikoetan eskuhartzeko politikak diseinatu eta jartzen da.

EH Bilduk nabarmendu nahi du ezin dugula egoera honen aurrean geldirik egon. Hitzetatik ekintzetara pasatzeko garaia da eta gure ardura politikoari erantzunez, gaurko plenoan ekimen bat aurkezten dugu indarkeria matxista lehen mailako arazo politiko gisa kokatzen duena. Legebiltzarrean ponentzia bat hedatzea proposatzen dugu hil edo biziko garrantzia duen gai honi zentralitate politikoa emateko, indarkeria matxistarik gabeko bizitzak bizi ahal izateko. Ponentzia honetan indarkeria matxistaren dimentsioa aztertu nahi dugu. Indarkeria matxistaren jatorria, ondorioak eta bilakaera. Egoeraren diagnostikoaz jabetu azken finean bere osotasunean. Era berean, aztertu nahi ditugu indarkeria matxistari erantzuteko egiten den lana, erakunde publikoen zereginean arreta berezia jarriz. Zer prebentzio lan egiten den? Zer politika egiten diren emakumeak boteretzeko? Zer egiten den biktimei laguntzeko? Politika publikoak aztertu eta baloratuko ditugu eta hobetzeko egin beharreko eta guzti hauek ez genuke legebiltzarreko lau pareten artean soilik egin nahi. Proposatzen dugu ponentzia horretan mugimendu feministak ere parte hartzea adituak, arituak, Emakundek eta inplikatuta dauden erakunde publikoak.

Datuak izugarriak dira. Euskal Herrian egunean 11 salaketa egiten dira, jakinda gutxienekoa dela zalantzen duena. Europa mailako ikerketa batek azaleratu zuen. Hiru emakumeetatik batek indarkeria motaren bat sufritu dugula, horrek esan nahi du 62 milioi emakumek. Europako emakumeen erdiak baino gehiago sexu jazarpena sufritu zuela. 100 milioi emaukume, herenak lantokian. Gure betebeharra da halako errealitate bortitzari tamainako erantzuna ematea. Diskurtso eta adierazpenik harago, ekintza zehatzak jarri behar dira martxan indarkeriarik gabeko bizitzak izateko beharrezko tresnak emango dizkigutenak.

Mundu berria nahi dugu. Ezin da gerorako utzi. Matxismorik gabeko mundua, gutxiesten, mesprezatzen eta bortxatzen gaituen patriarkatutik libre dagoen mundua bizitzea. Merezi duten bizitzak bizi nahi ditugu. Bizitza da ugaldu nahi duguna eta ez kapitala, gure bide propioa erabaki nahi dugu eta ez inposatzen digutena, eta horretarako ezin gara geldirik geratu.

14/12/02

Berriak

EH Bilduk indarkeria matxistari buruzko ponentzia eratu nahi du arazo hori eztabaida politikoaren erdigunean kokatzeko

Indarkeria matxistaren aurkako nazioarteko eguna izanik, azaroaren 25ak ekimenari ematen dion sinbolismoa aintzat hartuta, EH Bilduk Gasteizko Legebiltzarrak emakumeen kontrako bortizkeriari buruzko ponentzia sor dezala proposatu du, “indarkeria matxista lehen mailako arazo politiko gisa eztabaida politikoaren erdigunean kokatzeko”, Diana Urrea Alternatibako kide eta EHBilduko legebiltzarkideak Lur Etxeberriarekin batera adierazi dutenez. Proposamena etzi eztabaidatuko da Osoko Bilkuran. Halaber, EH Bilduren ordezkariek parte hartuko dute gaur mugimendu feministak deitutako mobilizazioetan.

EH Bilduko legebiltzarkideek azaldu dutenez, ponentziak indarkeria matxistaren dimentsioa, jatorria, ondorioak eta bilakaera aztertuko lituzke, diagnostikoa bere osotasunean egite aldera, eta errealitate horren kontrako politika publikoak ere analizatuko lituzke, hobetzeko neurriak zehazteari begira. EH Bilduren iritziz, Emakunde eta bestelako erakunde publikoekin batera mugimendu feministak ere parte hartu beharko luke ponentzian.

Etxeberriak eta Urreak diotenez, datu objektiboek agerian uzten dute “eraso matxistak ez direla ekintza isolatuak eta salbuespenezkoak”. Izan ere, “Euskal Herrian egunean 11 salaketa egiten dira eta, Europa mailako ikerketa baten arabera, hiru emakumeetatik bat indarkeria motaren baten biktima izan da eta Europako emakumeen erdiak baino gehiagok sexu jazarpena pairatu du, herenak lantokian”.

EH Bilduren iritziz, Legebiltzarretik ere tamainako erantzuna eman behar zaio errealitate bortitz horri. Etxeberria eta Urrearen esanetan, “indarkeria matxista patriarkatuaren adierazpen bat da, emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunen adierazpenik larriena; egiturazko indarkeria da eta ordena sozial oso batek eusten, ahalbidetzen eta justifikatzen du, gizonek emakumeekiko duten boterea mantentzeko tresna garrantzitsua baita”.

EHBildu

14/11/25

Berriak

Zinismoa, kondenak eta hiletak indarkeria matxistaren aurrean

Ainhoa Beola, Amaia Agirresarobe, Arri Zulaika eta Lur Etxeberria – Grupo Feminista de EH Bildu

Feminismoak erakutsi zigun gauza pertsonalak politiko ere izan daitezkeela, eta errealitate bat izendatzeak ikusgai bihurtzen duela; hori guztia ikasi dugunetik, gizonek emakumeak erailtzen eta erasotzen dituzten kasuak ez dira anonimotasunean geratzen, ez dira pasiozko krimentzat hartzen, ez dira bikote-dinamika kaltegarrien ondorio naturaltzat jotzen, edo ez dira gizonezko buru gaixoen ekintzen emaitza. Emakumeen borrokari esker, gizartea indarkeria matxistaren larritasunaz jabetu da, baita erantzule politiko askoren geldotasunaz ere; horrela, bada, indarkeria matxistaren aurkako borroka erakunde publikoek gainditu beharreko erronka nagusietako bat izatea lortu da. Eta, horrez gain, abiapuntu sinple bezain iraultzaile batean oinarrituta lortu da hori guztia: indarkeria horren jatorria emakumeen eta gizonen egiturazko desberdintasunak sortzen duela.

Alabaina, ez dago borondate politikorik premisa horrekiko koherentziaz jokatzeko eta, beraz, desberdintasunak eragiten dituen sistema aldatzen ez den bitartean, indarkeria ez da amaituko. Krisialdi ekonomikoan murgilduta gaudenez, egun batean bai eta hurrengoan ere bai ikusten ari gara herritarren gehiengoa pobretzen eta baldintza txarretan bizitzen ari dela eta, bereziki, emakumeak. Azken batean, gero eta zailagoa da emakumeentzat autonomo izatea eta, hortaz, indarkeria matxistaren aurrean egoera ahulagoan daude, zaurgarriagoak dira.

Testuinguru horretan, ustez indarkeria matxistaren aurka dauden erantzule politiko askok azalpenak ematea nahi dugu, berdintasunaren aldeko adierazpenak egiten baitituzte baina, aldi berean, gizarte-arloko eta genero-arloko desberdintasunak areagotzen dituzten politikei ematen diete lehentasuna, emakumeei libre eta ez hain kaltebera izatea ahalbidetuko lieketen baldintza materialak lortzea bermatuko dieten politiken kaltetan.

Jakin badakigu baldintza materialak hobetzea ez dela nahikoa indarkeria matxista desagerrarazteko, baina aurrerapen handia da. Badakigu ahalmen handiko zenbait gizarteratze-mekanismoren –hala nola, hezkuntza-erakundeen, komunikabideen, familiaren, erlijioen– eraginagatik, baita maitasun-kultura jakin batengatik ere –bereizketak eta desberdintasunak areagotzen dituena– emakume askok beren burua ukatzen dutela, gustura ez dauden harremanak onartzen dituztela, besteak baino gutxiago direla sinesten dutela bikotekiderik ez badute, edo bikotekiderik ez izatea baino, hobe dela bikotekide kaltegarria izatea.

Berriro ere azalpenak eskatzen dizkizuegu: zergatik ez duzue neurririk hartzen eskoletako eta unibertsitateko curriculumean emakumeen aurkako indarkeria eta desberdintasunak ez erreproduzitzeko, betiere ikuspegi kritiko eta erantzunkideetatik begiratuta? Azal iezaguzue, mesedez, komunikabide publikoetan zergatik ez den pedagogiarik egiten eta zergatik ez den hezten hobe egingo gaituen kultura-esparru batean oinarrituta. Azal iezaguzue, eliza katolikoa zergatik den, oraindik ere, agente ekonomiko pribilegiatua eta zergatik duen agenda publikoan modu misoginoan eragiteko gaitasuna, ustez laikoa den esparruan. Eta azaldu zergatik egiten dituzuen murrizketa bortitzak berdintasun-politiketara eta indarkeria matxistaren aurkako politiketara bideratutako baliabideetan.

Ikuspegi integraletik begiratuta, eztabaida zabalari ekin beharko genioke berehala: indarkeria matxistari nola deitu, nork egiten ote dion aurre, nola, eta indarkeria hori zer nolako espaziotan agertzen den. Emakumeek etxean, kalean eta lanean egin behar izaten diote aurre indarkeriari, beren bikotekide, aita, nagusi, irakasle, lankide edo ezezagun diren gizonen indarkeriari, baina egitura biologikoarekin eta sexu-portaerarekin gauzen ordenari erronka jotzen dioten gorputzek (transexualek, lesbianek, homosexualek) ere pairatzen dute. Gure gizartean, indarkeria zigor izaten da, gizon edo emakume izatea zer den zalantzan jartzen ausartzen denari ezartzen zaion zigor, gizonezkoen dominazioa zilegi bihurtzen duen ordenari erronka jotzeagatik.

Eta horrek guztiak, hainbeste kalte eta samin konpontzeko eta egoera horietan laguntzeko esku-hartzeen ikuspegia eta arretaren eredua berraztertzera behartzen gaitu. Egun, arreta-eredu nagusian bikotekidearen edo bikotekide ohiaren indarkeriari arreta handia ematen zaio; larrialdiaren aurrean erantzun hobea ematen da; salaketa bitartekotzat baino gehiago, esku-hartzearen helburutzat hartzen da; eta baliabideak emakumeei laguntzeko arreta indibidualetara bideratuta daude, pairatzen duten indarkeria hori indarkeria bera eragiten duen gizarte-errealitatearekin lotu gabe. Azken batean, ezinbestez berraztertu egin beharko liratekeen eredu batetik esku-hartzen da.

PPren gobernuak, botoak eskuratzeko ahaleginean, 35 urte egin zuen atzera abortatzeko eskubideari dagokionez. Berriz ere isilarazi egin nahi gintuen eta mendeko bihurrarazi. Eta, horren bitartez, eskubide sozialen alde eta gutxiengo baten pribilegioen aurkako borroketatik deskonektatu. Guk lortu dugu eskubide hori ez galtzea, kalera atera gara berriro, eta herritar izateko borroka eguneratu. Ez gaitu etsiak hartuko, adore eta zintzotasun handiagoa eskatzen dugu indarkeria matxistari aurre egiteko, eta ez hainbeste zinismo, ez hainbeste kondena-erretorika autokonplaziente eta ez hainbeste estatu-hileta. Bitartean, borrokan jarraituko dugu.

EHBildu

14/11/25

Berriak

Indarkeria matxistari eta atzean dagoen desberdintasun estrukturalari aurre egiteko deia

Aurten 15 urte beteko dira Nazio Batuen Erakundeak Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Nazioarteko Eguna azaroaren 25ean ezarri zuenetik. Dominikar Errepublikan Mirabal ahizpak (Patria, Minerva eta Maria Teresa), Trujilloren diktaduraren aurka egiteagatik atxilotuak, torturatuak eta, azkenik, 1960ko azaroaren 25ean erailak izan zirela gogora ekartzen dugu urtero.

Mende erdia baino gehiago pasa den arren, oraindik ere, milioika dira mundu osoan zehar eta egunero indarkeria mota desberdinak pairatzen dituzten emakumeak. Fisikoa da horietariko bat, bortitzena akaso eta gehien ikusten dena baina inondik inora bakarra. Ez dugu urrunera jo behar, alabaina, indarkeria fisiko horren ondorioen berri izateko. Espainiako estatuan, azken hamar urteetan bakarrik, indarkeria matxistak gutxienez 685 emakume hil ditu. Egunotan jakin dugu, halaber, EAEn ia 5.000 emakumek dutela babes neurriren bat Ertzaintzaren eskutik.

Indarkeria guztiek, alabaina, jatorri bera dute, emakumeen eta gizonen arteko egiturazko desberdintasuna. Eta desberdintasuna gainditu arte ezinezkoa izango da era guztietako indarkeria matxistarik gabeko gizartea. Aurrera egin beharrean, krisiaren aitzakiarekin atzera egiten ari gara berdintasunaren aldeko borrokan, pobreziak emakumeak jotzen dituelako beste inor baino gehiago eta, horrez gain, zaintzarena bezalako lan ikusezinaren zama berriz ere emakumeen esku uzten dutelako gizarteak zein erakunde publikoek.

Era berean, transfobia, lesbofobia edota homofobia bezalako indarkeria matxistaren aldaera desberdinak azalerazi, prebenitu eta erantzutera deitzen dugu, emakumeak eta gizonak nolakoak izan behar diren inposatzen dutenen ereduak gainditzen dituztenek pairatzen dituztenak.

Arrazoiak, beraz, soberan dira aurten ere kalera atera eta emakumeen kontrako indarkeria zein bere jatorriaren kontra borrokatu beharra aldarrikatzera. Horregatik, EH Bildutik gizarte osoari dei egiten diogu bihar, azaroan 25ean, Euskal Herriko toki desberdinetan mugimendu feministak deitutako elkarretaratzeetan parte hartzera.

14/11/24

Berriak

Etiketa: Feminismoa