Alternatibako bozeramaile Oskar Matutek Fagorren inguruan sortutako egoera salatu du gaur, adierazle guztien arabera “Euskal Herriko industria ehunarentzat oinarrizkoa den eta milaka pertsonek osatzen duten enpresaren itxiera ekarriko duela”. Matutek gaitzetsi ditu biziraupenaren inguruan enpresak hartutako erabakiak “eredu kooperatiboaren gainetik, korporatiboa ari delako gailentzen, taldeko marka desberdinen arteko elkartasuna ahazteraino”. Hala, kooperatibismoaren demokratizazioa aldarrikatu du ikuspegi kapitalistatik bizkortzea eskatzen dutenen aurrean, horretarako enpresa hauetako erabakitzeko guneak berregitea beharrezkoa dela.
Alderdi ezkertiarreko bozeramaileak, egoeraren inguruko gogoeta egiteko beharra defendatu du “gure industria ehuna bortizki eraso egiten diolako, eta gure enpresak logika kapitalistaren ondorioetan ez jausteko ahalegin batean, instituzio guztien ekimen zehatzen beharra” dagoela esan du. Zentzu horretan, “suspertze plan bat garatzeko beharrezkoa den guztia egitera eta eskualde oso baten bizimodua eta langileen duintasuna salbatzeko balioko duen benetako planifikazioa egitera” deitu du Eusko Jaurlaritza.
Bestaldetik, Alternatibatik gogor kritikatu dute erakunde finantzarioek betetako papera, “historian inoiz emandako laguntza ekonomiko handienak jasota, ez bakarrik porrota ekiditeko baizik eta, batez ere, haien irabazi tartea mantentzeko, orain, beste alde batera begiratzen dute”. Hau dela eta, bereziki larritzat jo dute Euskadiko Kutxak eta Kutxabankek Fagor salbatzeko apusturik egin ez izana, hau egiteko bideak daudenean; “Euskal Herritik, ulertezina da banku txarra deritzon Sareb-en 100 milioi euro inbertitu izana, gure herriarentzat oinarrizkoa den kooperatiba salbatzeko bidegarritasun falta dagoela diotenean”.
Azkenik, Matutek bere elkartasuna eskaini die erabaki larri honek lur jota utziko dituen pertsona guztiei, eta gizarteari dei egin dio Fagorrentzat irtenbide bat exijitzeko egingo diren protesta guztiekin bat egitera.
Gipuzkoako Gobernuaren 2014ko aurrekontuen proiektuak Gizarte Politika izango du ardatz eta ez du murrizketa sozialik aplikatuko. Are gehiago, gastu soziala handituko da Gipuzkoan Espainiako Gobernutik eta Eusko Jaurlaritzatik datozen murrizketak estaltzeko, eta Gizarte Politikako Departamentura 9 milioi euro gehiago bideratuko dira datorren urtean. Horrela, aurrekontu orokorraren %48,76 suposatuko du Aldundiak gastu eta inbertsio sozialera bideratuko duena.
Larraitz Ugarte foru bozeramaileak aurreratu ditu gaur datu hauek, eta jakinarazi du ostegunean Diputatuen Kontseilu berezia deituko dela aurrekontuen proiektua onartzeko. Egun horretan bertan, Batzar Nagusietan aurkeztu dute Martin Garitano diputatu nagusiak eta Helena Franco Ogasuneko diputatuak 2014rako foru Gobernuak prestatutako aurrekontu proiektua.
Foru bozeramaileak emandako datu orokorrei dagokienez, Gipuzkoako hurrengo urteko aurrekontua 4.171 milioi eurokoa izango da, hau da, %4,63ko hazkundea izango du aurtengoarekin alderatuz. Horietatik, 758,64 milioi euro izango ditu Diputazioak gestio propiorako, 2013an baino %3 gehiago.
758,64 euro hauetatik, ia erdia, Gizarte Politikara bideratuko dira. Honek suposatzen du Departamentu honek iaz baino 9 milioi euro gehiago izango dituela. “Beraz, Gipuzkoan ez da murrizketa sozialik egongo. Behar gehien dauden momentuetan, estaldura soziala handitu behar dela uste dugulako, eta beste Gobernu batzuk ez bezala, murrizketa sozialak egitea konponbidea ez dela uste dugulako”, adierazi du Ugartek.
“Are gehiago, beste Administrazioek egiten dituzten murrizketak estalduko ditugu gipuzkoarrak ez kaltetzeko. Madrildik eta Eusko Jaurlaritzatik datozen murrizketei aurre egingo diegu herritarrak babesteko, euren eskubide sozialak mantentzeko”, azpimarratu du. Honen harira, Mendekotasun legeko diru-laguntzak eta zerbitzuak ordaintzeko aurrekontua handituko dela aipatu du, izan ere, “nahiz eta Madrildik 30 milioi euro kendu dizkiguten finantziaziorako”. Diputatuaren hitzetan, “Mendekotasuna duten 23.000 pertsona atenditzen ditu Aldundiak Gipuzkoan, eta ez ditugu alde batera utziko”.
Diputazioak 2014ean Eusko Jaurlaritzatik Diru Sarrerak Bermatzeko Errentari egindako murrizketak ere estalduko ditu eta, horretarako, handitu egingo du berriro pobreziari aurre egiteko martxan jarritako neurri eta prestazio ekonomikoen partida.
Espainiako lan erreformari aurre egin zaio Gizarte Zerbitzu publikoetan eta Diputazioak konpromiso honi eutsi egingo dio, langileen eskubideak babestuz. Horregatik, zerbitzuetan dauden langileen lan hitzarmen kolektiboetan hartutako hobekuntzak aurrekontuarekin babesteko konpromisoa hartu du.
Donostian eginiko agerraldi batean, EHBilduren izenean Igeldoko kontsultan parte hartzera deitu dute koalizioaren Gipuzkoako kide Ayem Oskozek eta Ainhoa Beolak. Honako adierazpena irakurri dute:
Gure ustez azaroaren 10eko kontsulta oso positiboa da herritar guztiontzat. Herritarrei galdetzeko beldurra gainditu behar dugu ordezkari politikook, bai Igeldoko gaiarekin, baita beste hamaika gairekin ere. Hare gehiago, administrazio publikoetatik sustatu egin behar dugu hiritarren iritzia jasotzea eta horretan lagundu.
EH Bildun uste dugu, herri partaidetza oinarri duen kultura politiko berria errotu behar dugula gure instituzioetan. Bide horretan, urrats bat gehiago bezala ikusten dugu Igeldoko kontsulta. Herri partaidetza zuzena, gure instituzioetako funtzionamenduan normaltasunez txertatu behar dugun osagaia da.
Igeldoren kasuan, aspaldiko eskakizun bati bide emateko tresna eraginkorra dela iruditzen zaigu. Igeldoarrek urteak daramatzate beraien erabakiak hartzeko gaitasuna aldarrikatzen, beraien ahotsa entzuna izan dadin behin eta berriro eskatuz… Bada, Igeldoko herritarren eskakizunari bizkar ematea, ez da arazo honi konponbide emateko aukera posible bat. Elkarbizitzaren oinarria, galdetu edota emango den erantzunarekin bat egin ala egin ez, herritarrei hitza hartzeko aukeran oinarritzen da, eta Euskal Herria Bildutik hautu horren alde egiten dugu.
Lehenik eta behin, Igeldon azaroaren 10ean burutuko den herri galdeketaren harira, PSE, PNV eta PP alderdiek azken asteotan mantendu duten jarrera kritikatu nahi dugu. Gure ustez, herri galdeketa oztopatzeko zilegi ez diren bideak erabiltzen ari baitira. Eta hau esateko badugu oinarririk, izan ere
o Herritar oroko bere etorkizunari buruz hartzeko duen erabaki gaitasuna ukatu nahi dute.
o Ez dira egia esaten ari. Datu ekonomikoak manipulatuz lehenik, eta bozkatzerako orduan erabiliko den prozedura zalantzan jarriz ondoren. Ez da egia bi aldiz bozkatu daitekeenik. Kontsultaren aldeko plataformako kide batek ondo adierazi bezala, gogora ekarri behar baitugu barra kodeen bidez identifikatuko dela bozkatzaileari egokitzen zaion bozkarako aukera bakoitza.
Bestalde, PP eta Urkijo inkisidoreak, kontsulta debekatzearekin egin dute mehatxu. Berresten dugu jardun demokratikoaren oinarria dela norberaren egunerokoari egokitzen zaionaz erabaki ahal izatea, lau urteroko hautes prozesuetatik haratago.
Gezurra eta inposizioa arma politikotzat erabiltzen ari dira behin eta berriro, eta hori, ez da gai honek eskatzen digun ardura mailari erantzuteko modua.
Gaurko agerraldi honen bidez, Igeldoko herritarrak animatu nahi ditugu, Igeldo udalerri izatearen alde nahiz kontra egon, azaroaren 10eko galdeketan gogotsu parte har dezaten. Ondo informatu daitezela, hausnartu dezatela, eztabaida dezatela eta azaroaren 10ean beraien iritzia libreki adierazi dezatela.
Eta Donostiatik kontsultaren aurka azaldu direnei, enplazamendu bikoitza egin nahi diegu:
o Batetik, igo daitezela Igeldora, hitz egin dezatela bizilagunekin, antola ditzatela hitzaldiak eta konbentzitu dezatela jendea beraien argudioekin.
o Eta bestetik, argitu dezatela gaurtik, azaroaren 10eko emaitza dena delakoa izanda ere, Igeldoko herritarren borondatea errespetatuko duten ala ez.
o EH Bildun argi dugu, emaitza edozein izanik ere, erabat errespetatuko dugula.
Hondarribian gertatu diren dimisioen aurrean, eta ondoren sortu diren eztabaida publiko eta mediatikoak direla eta, EH Bildu koalizioak zera adierazi nahi du:
EH Bilduk berriro azpimarratu behar du 2011ko udal eta foru hauteskundetan Bildu koalizioaren listak osatu zuten pertsona guztiek kodigo etiko bat sinatu zutela. Kodigo horretan, beste gauza batzuen artean, emakumeen eskubideen aldeko jarrera aktiboa hartzeko konpromiso argia hartu zuten, emakumeak baztertzen dituzten jarrerak eta jarduerak alde batera utziaz.
Hondarribiko kasuan, kodigo etikoaz gain, EH Bilduko zinegotzi guztiek, salbuespenik gabe, Alardean ez parte hartzeko konpromiso irmoa sinatu zuten. Orain arte zinegotzia izan den Juan Ortizek ere konpromiso zehatz hori hartu zuen.
EH Bildu koalizioak, bere oinarri sozialarekin eta boto-emailearekin errespetu osoz, hauteskundetan aurkeztutako printzipio eta konpromiso politiko eta ideologikoetan oinarritzen du bere zinegotzi eta kargu politikoen jarduera politiko eta instituzionala. Eta herritarren aurrean hartzen diren konpromisoak betetzeko daude.
Bukatzeko, EH Bildu koalizioak polemika antzu bat mediatikoki areagotzen saiatzeko eragile politiko zehatz batzuk hartu duten erabakia salatzen du. Alardearen aferan, emakumeak baztertzen dituen jarduerak salatzeko eta emakumeen eskubideak defendatzeko duten konpromiso demokratiko falta da estali nahi dutena.
Alternatibako bozeramaile Amaia Agirresarobek joan den igandean Hondarribiko alardean gertatutakoaren balantzea egin du, bereziki Urkulluren gobernuak egin behar zuen balizko bitartekaritzaren inguruan Jaizkibel konpainian desfilatzen dutenek urtero pairatzen duten egoeraren aurrean. Honako hausnarketak plazaratu dituzte Alternatibatik:
1. Lehenengo eta behin, Jaizkibel zoriondu nahi dugu, aurten inoiz baina jende gehiago bildu duelako bere desfilean. Haiekin batera, kaletik txalotzera hurbildutakoen konpromisoa ere txalotzen dugu, irainak eta bultzadak jasan behar izan dituztelako alarde baztertzailearen aldekoen eskutik. Guzti horri aurre eginda ere, Alarde parekideak aurrerapausoak eman ditu eta prestutasuna ageri izan du egoera desblokeatzeko, Eusko Jaurlaritzak eginiko proposamenetik zegokiena bete duela.
2. Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak atzo esandakoaren kontra, Jaizkibel manifestaziorik ez deitzeko eta alarde baztertzailekoei plastikori ez jartzeko konpromisoa eskatu ziela, guztiz faltsua da bi aldeek ebazpena bete dutenik. Igandean agerian gelditu zen Jaizkibelek bakarrik bete zuela emandako hitza, bitartean, plastiko beltzak eta kartel iraingarriak ibilbidean berriz ere azaldu ziren. Berretsi egin zen, gainera, bertan ertzain ugari izan arren ez zutela ezer egin Urkulluren gobernuaren ebazpena betearazteko, beste eremu batzuetan kartelak edota argazkiak kentzeko inolako zalantzarik ez dutenean.
3. Agerikoa da lehendakari honen helburua ez dela, inondik inora, Irun eta Hondarribiko alardeen ospakizunetan –Jose Antonio Santano eta Aitor Kerejeta alkateen babesarekin- urtero errepikatzen den zentzugabekeria honekin bukatzea. Alardeen demokratizazioan, Eusko Jaurlaritzaren inplikazioa ezin da Emakunde ordezkaritza bat bidaltzera edota hitz zintzoetara mugatu. Emakumeen eskubideen kontrako urraketak gertatzen ari dira eta, Lakuak, baimendu ez ezik, hauek ekiditeko neurririk ez du hartzen.
4. Onartezina da EAEko telebista publikoak igandean gertatutakoa “Istilurik gabe” titularrarekin laburtu izana. Ez al da ba istilua ehunka pertsonari, soilik emakumeak izategatik, haien herriko jaietan parte hartzeko eskubidea ukatzea? Ez al da ba istilua haien igarotzea trabatzea eta plastiko beltzekin estaltzea? Ez al da istilua parte-hartzaileak iraintzea eta haien herriko alkatea bera egoera guzti horren konplize izatea? EITB diskriminazio honen konplize ez bihurtzeko exijitzen dugu.
5. Urkullu jaunari, Hondarribiko alkatea bere alderdi berekoa, PNVkoa dela gogoratu nahi diogu. Egoera honekin benetan bukatu nahi badute, ez diezaiotela utzi Eusko Jaurlaritzako Berdintasun Legea betetzen ez duten eta emakumeak konplexurik gabe diskriminatzen dituzten pertsonei haien hauteskunde zerrenden buru izaten. EHBilduren adibidea har dezatela; koaliziotik gaur jakinarazi dugun bezala, zinegotzi batek alarde baztertzailean desfilatzea erabaki duelako dimitituko du, Bilduren kargu publikoa izateko berdintasunarekiko konpromisoa bere egin ostean, apurtu duelako. PNVri, Kerejeta alkateari dimisioa eskatzeko exijitzen diogu, eta aldi berean, PSEri dei egiten diogu berdina egin dezan Santanorekin, Irunen.
Pasa den igandean, orain arte Hondarribiko Bilduko zinegotzia izan den Juan Ortizek emakumeak diskriminatzen dituen Alarde tradizionalean parte hartu zuen. Ortizen asmoa jakin bezain pronto, igandea baino lehenago, EH Bilduko zuzendaritza berarekin bildu zen eta jakinarazi zion jokabide hori eta EH Bilduren filosofia eta praktika politikoa bateraezinak direla. Horren ondorioz, Juan Ortizek hurrengo egunetan bere zinegotzi akta utziko duela adierazi zion EHBilduko Zuzendaritzari.
Gogoratu behar dugu 2011ko hauteskundetarako Bilduren hautagaitzetan aurkeztu ziren pertsona guztiek dekalogo etiko bat sinatu zutela. Bertan, emakumeen eskubideen aldeko jarrera aktiboa izango zutela argi eta garbi adierazten zuten.
Alternatibako bozeramaile nazional Amaia Agirresarobek datorren igandean Hondarribira joateko deia egin du Jaizkibel konpainian desfilatzen duten gizon-emakumeak babestera herriko Alardean. Aurten, hogei urte bete direla herriko emakume talde batek jaietan parekidetasunez parte hartu ahal izatea aldarrikatzen hasi zirenetik, Agirresarobek lelo berbera berreskuratzearen aldeko apustua egin du, “benetako jai parte-hartzaileak, herrikoiak eta bazterkeriarik gabekoak eskatzen jarraitu behar dugu”.
Alderdi ezkertiarraren bozeramailearentzat, alarde parekidean parte hartzea edo bere desfilea kalean babestea Aitor Kerejeta alkateak asteon eginiko adierazpen onartezinei erantzuteko modurik onenak dira. Agirresarobek gauza bakar batean azaldu da ados PNVren alkatearekin, “egia da urtero, irailaren 8an, azken 16 urteetan gertatutakoak jaiarekin zerikusirik ez duela: hain zuzen ere, emakumeok gizonezkoekiko pairatzen dugun egiturazko desberdintasunarekin eta gure eskubideak bera bezalako politikari matxisten erabakien menpe egotearekin dauka zerikusia, gobernatzen duen herriko bizilagunen erdia baztertzea publikoki defendatzen baitu jeltzaleak”.
Alternatibarentzat guztiz “onartezina da kargu publiko batek plastiko beltzena bezalako jarrera faxistak babestu eta bermatzen jarraitzea” Jaizkibel konpainiaren ibilbidean urtero egiten dutenez eta herritarren gehiengoaren borondateari erantzuten diotela ziurtatuz. Agirresarobek “demagogia hutsa” iritzi dio baieztapen horri eta Igeldoko auziarekin alderatzeari, “lotsagarria da alkate batek eskubideak urratzea eta emakumeen bazterketa balizko gehiengoekin justifikatzea”.
Azkenik, Kerejetari zuzenean hitz egin dio: “Jakin dezala pertsonen eskubideak, emakumeenak ere, aitortu eta defendatu behar direla Berdintasun legeak dioenaren arabera, eta PNVk bere karguek betearazten dutela bermatu beharko lukete; Hondarribiko emakumeek, beraz, ez dute inongo erreferendumik ezta tradizioz mozorrotutako jarrera baztertzailea ageri dutenen baimenik behar beren jaietan parte hartzeko”.
Urtero bezala, Alternatibako ordezkaritza izango da Hondarribian, Begoña Vesga lurraldeko batzarkidea buru, jai herrikoiak eta parte-hartzaileak aldarrikatu zein Jaizkibel konpainia babesteko.
Adinekoek kalitatezko zaintza jasotzeko, zahar etxeetan lan egiten duten langileek lan baldintza duina izan behar dituztela uste du Ander Rodriguezek. (Donostia, 1982). Balorazio positiboa egin du diputatu moduan daramatzan bi urtez.
Adegi patronalak zure aurkako salaketa jarri du, zahar etxeak kudeatzen dituzten enpresei mehatxu egitea egotzita. Nola hartu duzu?
Adegik jarria zuen salaketa Gipuzkoako Foru Aldundiaren kontra, lan gatazka beragatik. Salaketa horrek bere bidea jarraituko du. Baina guk beti adierazi dugu gure jarduna ditugun eskumenen barruan egin dugula, eta helburu jakin bat izan duela: erabiltzaileei kalitatezko zaintza bat bermatzea. Horretarako, behar-beharrezkoa da zahar etxeetako eta eguneko zentroetako langileek lan baldintza duinak izatea. Nire kontrako salaketak helburu politiko garbiak ditu. Beldurtu egin nahi naute, eta aurreko baldintzetara bueltatu: ordaindu, isildu eta baldintzarik ez jartzea zahar etxe pribatuetan aldundiak itunduta dituen lekuetan. Hori da Adegik duen helburua. Baina gobernu honek orain arteko bideari jarraituko dio. Feminizatua dagoen sektore horren baldintzak hobetu nahi ditugu.
Aurretik Adegik aldundiaren kontra egin zuen. Negoziazio orokorrean esku hartzea egotzi zizueten. Nola erantzungo diozue horri?
Adegik salaketa jarri zuen, eta guk helegitea jarri genuen eskatzen zituen behin-behineko neurriak indarrean ez jartzeko. Epaileak arrazoia eman zigun. Iruditzen zitzaigun auzia ezin zela epaitu Gipuzkoako Probintzia Auzitegian, baizik eta EAEko Auzitegi Nagusian. Zain gaude. Baina berriro esango dut: gure eskumenen barruan jardun dugu. Arazoa da Adegik ez dituela bete bere helburu politikoak, eta horregatik jarri ditu salaketak.
Bestelako neurri edo ekinbiderik espero duzue Adegiren aldetik?
Ez dakigu. Baina departamentuan argi ikusten dugu Adegik galdu egin duela. Ez ditu gipuzkoarren interesak defendatzen eta errespetatzen. Ez ditu ordezkatzen zahar etxeak kudeatzen dituzten enpresen interesak ere. Hasieratik itxi zuten negoziaziorako bidea. Ez dute borondaterik izan hau konpontzeko. Ez dira bateragarriak nire kontrako salaketa jartzea eta adostasuna lortu nahi izatea. Badakite zein ondorio dituzten hartzen dituzten neurriek.
Leku askotan, dena den, akordioak lortu dira enpresen eta langileen artean. Nolakoa da zuen harremana enpresekin?
Harremanak onak eta positiboak dira. Duela hilabete batzuk konturatu ginen lan hitzarmenaren negoziazioa blokeatuta zegoela. Patronalek egoera blokeatuta zuten, mozkinak bermatzeko langileen eskubideen kontra. Orduan enpresekin bilerak egiten hasi ginen, eta gure hausnarketa planteatu genien. Lan horren emaitza izan dira lortu diren akordioak. Sektoreko langileen %90ek lan baldintza duinak dituzte.
Zer esango zenieke oraindik akordioa lortu ez duten hiru zahar etxeetako langile eta enpresei? Gertu ikusten duzue akordioa?
ELAk salatu du zahar etxe horietako langileek presioak eta mehatxuak jaso dituztela. Gure ustez, egoera oso larria da, eta behar-beharrezkoa da akordioa lortzea. Datozen asteetan zahar etxe horiek kudeatzen dituzten enpresekin bilduko gara, gure kezka eta ardura azaltzeko. Ezin da horrelako gaztaka bat modu horretan kudeatu. Gatazka hau hasi zenetik mehatxu bat egon zen: uztailaren 7a [lan hitzarmenak iraungi ziren eguna]. Egun horretatik aurrera, arriskua zegoen langileei soldata 400-500 euro jaisteko eta lan jarduna handitzeko. Mehatxua erreala izan da, gainera. Hori saihestu nahian, modu batera jardun dugu. Pausoak gardentasunez eman ditugu. Enpresei, langileei, erabiltzaileei eta Gipuzkoako gizarte osoari unean uneko informazioa eman diegu.
Iragarri duzue neurriak hartuko dituzuela langileei soldatak jaisten dizkieten enpresen aurka. Besteak beste, tarifak jaistea aurreikusten duzue.
Bai. Norbaitek uste badu lan erreforma aplikatuz, soldatak jaitsiz eta zaintza prekarizatuz dirua irabaziko duela, gaizki dabil. Hori ez da gertatuko. Hori egiten duten enpresei jaitsi egingo zaie Aldunditik jasotzen duten tarifa. Hitzez ez ezik, ekintzez ere defendatuko ditugu lan hitzarmenak.
Oposizioko alderdiek ere argibideak eskatu dizkizuete lan gatazka honetan izan duzuen jarreragatik. Haien aldetik ekinbide politikorik espero duzue?
Bakoitzak jakin eta argitu beharko du gatazka honetan izan duen jarrera, eta noren alde jokatu duen. Gobernu honek eta EH Bilduk argi du noren alde egin duen: langileen eta erabiltzaileen alde.
Erabiltzaileei zer esango zenieke? Uste duzu ulertzen dutela gertatzen dena?Azken batean, horiek dira gatazkagatik kalte handiena jasaten ari direnak.
Barkamena eskatzen diegu. Hainbat erabiltzailerekin harremana izan dugu. Zenbaitek taldeak sortu dituzte, eta unean uneko informazioa eman diegu. Grebak luze jo duen zahar etxeetakoekin hitz egin dugu, batez ere. Bestalde, buru-belarri aritu gara gutxieneko zerbitzuak betetzen zirela bermatzen.
Legegintzaldia amaitu aurretik, zein beste neurri bultzatu nahi dituzue zahar etxeetan?
Aldundian sartu aurretik argi eta garbi esan genuen gizarte zerbitzuetako langileen baldintzak hobetu egin behar zirela, batez ere bi sektoretan: zahar etxeetan eta adin txikikoen zentroetan. Gu gobernura iritsi ginenean konpromisoa hartu genuen sinatuta zegoen lan hitzarmena garatzeko, eta horretan aritu gara denbora honetan. Langile horien lan baldintzak hobetu egin dira, eta soldatak igo egin dira. Dirua jarri dugu horretarako. Horrekin batera, gure helburua da Espainiako Gobernuaren lan erreforma ez aplikatzea. Etorkizunari begira, berriz, ikusi beharko da ratioen inguruko eztabaida mahai gainean jar daitekeen. Guk argi dugu horri buruz hitz egin behar dela. Alde guztien ekarpenak jaso nahiko genituzke. Beraz, gure asmoa da eztabaida pixkanaka-pixkanaka zabalduz joatea. Alde horretatik, zail ikusten dugu eztabaida legegintzaldia amaitu aurretik bukatzea.
Dagoeneko pasatu da legegintzaldi erdia. Zein balorazio egiten duzu bi urte hauetaz?
Oso balorazio positiboa egiten dugu. Gipuzkoarrek dituzten eskubide sozial guztiak bermatu ditugu, eta beste administrazioek egindako murrizketei aurre egin diegu. Adibidez, gutxieneko diru sarrerak bermatzeko errenta eta Mendekotasun Legeari lotutako laguntzak bermatu egin ditugu, eta kasu batzuetan, handitu. Milioi euro dezente erabili ditugu horretarako.
Egungo egoera ekonomikoa kontuan hartuta, horri eustea posible izango dela uste duzu?
Hori izan da hasieratik gobernu honen konpromisoa, eta eutsi egingo diogu. Gobernu honen politikak elkarlanean egiten dira. Adibidez, Mendekotasun Legearen laguntzei eustea eta zerga erreforma egitea lotuta daudela uste dugu. Zergatik planteatzen ditugu zerga erreformak? Zerga sistema justuago bat izateko, diru sarrera gehiago lortzeko eta dauden gizarte beharrei erantzuteko. Mendekotasun Legeari dagokionez, gainera, uste dugu akordio bat lortu behar dugula hemen mendekotasun sistema propio bat eraikitzeko. Larrialdi laguntzekin geratzen ari dena ere kezkaz ikusten dugu. Ezin da esan lehentasunak pertsonak direla, eta gero nahikoa baliabide ez jartzea laguntzetarako. Ezin da esan ez dagoela dirua laguntzetarako, eta prest egon dirua aurreratzeko abiadura handiko trena eraikitzeko.
Arantzazu Santos – Gipuzkoako Foru Aldundiko Lankidetza zuzendaria
Ekainaren 6tik 13ra Via Campesinak bere IV. Biltzarra egin zuen Jakartan, Indonesian. Via Campesina nazioarteko mugimendu sozial bat da, egituratua, legitimoa, eta mundu osoko 200 milioi nekazaritik gora ordezkatzen dituena. Bost kontinenteetako nekazarien borrokak lotzen ditu eta bere xede nagusia da elikadura subiranotasuna defendatzea, enpresa transnazionalen eta horiek babesten dituzten gobernuen mehatxuei aurre eginez.
Mundu osoan 900 milioi pertsona baino gehiagok jasaten dituzte gosea eta desnutrizioa, eta hori ez da elikagai eskasiaren ondorio, baizik eta agronegozioaren gaiztotasunaren ondorio; hau da, nekazaritzan eredu neoliberala aplikatzearen ondorio. Elikagaiak merkantzia espekulagarritzat hartzen dira, haziak patentatu daitezkeen ondasun bilakatzen dira, eta lurrak mugarik gabe metatzen dira. Nekazaritza negozio bilakatzearen ondorioz, herrialdeek galdu egin dute beren herritarrak elikatzeko ahalmena, eta horrek egoera paradoxikoak eragin ditu, besteak beste: Mexikok, artoaren lurra izanik ere, AEBetatik inportatu behar du zereal hori; Gipuzkoan, berriz, baserrien kultura galtzen doa eta nekazaritzako eta abeltzaintzako ustiategiak desagertzen ari dira, baina, aldi berean, lurra lantzera itzuli nahi duten gazteek ez dute laborantzarako lurrik lortzen.
Nekazaritza eta garapenkeria kapitalisten aurrean, Via Campesina mugimenduak alternatiba teoriko-praktiko bat proposatzen du, «elikadura subirano- tasuna» izenaz ezagutzen dena. Elikadura subiranotasunak, kanibalismoa ez sustatzeaz gain, defendatzen du pertsona eta herri guztiek beren elikagaiak ekoizteko eskubidea dutela, eta nekazaritza, arrantza eta abeltzaintza politiken inguruan erabakitzeko eskubidea. Aldi berean, harreman sozial bidezkoa- goak proposatzen ditu, zapalketarik gabeak, non emakumeak eta gizonak berdintasunean biziko diren, eta gutxiengo, klase sozial eta belaunaldi guztien eskubideak errespetatuko diren.
Gipuzkoako Foru Aldundian Lankidetzarako 2013-2016 Plana onartu berri dugu; plan horretan, lehentasunezko ildoa da nazioarteko bi mugimendu sozial laguntzea: Emakumeen Mundu Martxa eta Via Campesina. Une honetan, Foru Aldundia da Via Campesina mugimendua finantzatzen duen erakunde nagusietako bat, eta seigarren biltzarrera gonbidatua izan da, erakunde aliatu gisa.
Lankidetzako zuzendari gisa parte hartu ahal izan dut Via Campesinak datozen 4 urteetarako prestatu duen ekintza plana diseinatzeko eztabaidetan eta hausnarketetan. Mugimendua indartu eta elikadura subiranotasunaren bidez eraldaketa soziala lortzeko helburuarekin, hainbat gairi heldu zitzaien, hala nola klima aldaketaren kontrako borroka eta kapitalismo berde gisa ezagutzen dena, lur metaketa, emakumeen kontrako indarkeria, merkataritza libreko tratatuen eragina, MMAren, EBren eta nazioarteko beste instantzien erabakiak, enpresa transnazionalak, hazi transgenikoak eta horien pribatizazioa,…
Jakartan hartu diren erabakietatik garrantzitsuenetako bat da hurrengo Biltzarra, zazpigarrena, Euskal Herrian egingo dela, 2017an. Lankidetza Zuzendaritzarentzat oso garrantzitsua da hori, Via Campesina bezalako eraldaketako subjektu estrategiko batekin lan egiteko aukera emango digulako, eta ez nazioartean bakarrik, baita tokiko mailan ere. Eta Gipuzkoatik elikadura subiranotasunaren alde lanean ari diren eragileekin artikulatu dezakegulako.
Baina VII. Biltzarra bereziki garrantzitsua izango da Euskal Herrian elikadura subiranotasunaren alde egiten duen mugimenduarentzat. Batetik, aitortza bat delako, urte luzez nekazaritza ekologikoaren alde eta baserritar kulturaren iraunkortasunaren alde egindako borrokaren aitortza, alegia; eta, bestetik, mugimendua indartzen eta egituratzen lagunduko duelako, eta espero delako horrek eragin positiboa izatea gure baserrien biziraupenean, eta azken buruan, agroekologian. Horri dagokionez, gogorarazi behar da, eredu agroindustriala, nekazariak arriskuan jartzen dituena, eta Europar Nekazaritza Politika Bateratuak babesten duena, nagusi dela Euskal Herrian ere.
2017an harrera egingo diegu mundu osoko nekazarien ordezkariei. Ordezkari horiek, Gipuzkoakoek bezalaxe, nekazaritza ekologikoa eta ezagutza tradizionalak defendatzen dituzte, zenbait enpresa eta gobernuren harrapakatze egarriari aurre eginez. Agroekologia gai da lurraldean bizi diren pertsonentzako elikagai osasuntsuak, askotarikoak eta nahikoak ekoiz- teko; baina horrez gain, agroekologiak biodibertsitatea babesten du, planeta hozten du, eta sistema kapitalista gainditzeko bidea irekitzen du, bizitzaren iraunkortasuna bermatzen duten elkarbizitza moduetarantz zuzenduz.
Alternatibako bozeramaile nazional Amaia Agirresarobe eta Oskar Matutek agerraldia egin dute gaur goizean, Donostian, Adegik Ander Rodriguezen aurka jarritako salaketa baloratzeko.
Adegik Politika Sozialeko diputatu eta gure Alternatibako kide Ander Rodriguezen aurka jarritako salaketaren berri izan dugu asteon. Zentzugabekeria honen aurrean, gure kideari adierazitako erabateko babesa berretsi ez ezik, Gipuzkoako erresidentzien gatazkan patronalak izandako jarreraren balorazioa zuekin partekatu nahi dugu.
Nabarmendu nahi dugu, lehenengo eta behin, benetan eman diren mehatxu bakarrak beren soldaten jaitsiera eta lan eskubideen galera pairatzen hasi diren ehunka langileek jasotakoak direla, enpresaburuek diseinatu eta menpeko politikoek martxan jarritako lan erreforma dela medio. Horiek dira bai, eta ez Politika sozialeko diputatuari leporatzen dizkiotenak, euskal gizartearentzat ezagunak eta mingarriak zaizkion mehatxu bakarrak.
Gipuzkoako zahar egoitzetako patronalek mahai gainean jarritako mehatxu berberak dira langileen baldintzak negoziatzeko prozesua hasi zenean. Ezaguna da sektorean ari diren langile gehienak emakumeak direla eta beren eskubideak berriz zapalduko zituztela ikusita, borroka eredugarria abiatu zuten. Bizitzarako ezinbestekoak diren lanak dira haiek egiten dituztenak, baina guztiz ikusezina eta prekarietatea nagusi den sektorean, enpresaburu jakin batzuek negoziorako aukera bihurtu dutena.
Sektoreko lan baldintzak hobetu behar zituen proposamena eginda, Gipuzkoako Aldundiak erakutsi zuen diru publikoa kudeatzeko beste modu bat dagoela; gizartearentzat kalitatezko zerbitzu publikoak eskaintzeko baliatuta gainera. Uler dezakegu Adegirentzat guztiz berria izan daitekeela ordezkari instituzional batek zerbitzu sozial eta publikoen zein horietako erabiltzaileen alde kokatzea; izan ere, Bildu agertu arte, izan dituzten esku-sartze bakarrak adiskidetze keinuak eta beren mozkinen defentsa izan dira, langileen prekarietatearen lepotik etorri badira ere.
Salatzeko ezer badago, dudarik gabe, instituzio gehienek herritarrei zerbitzu publikoak eskaintzerakoan, enpresa azpikontratatuek aplikatzen dituzten baldintzen aurrean ageri duten utzikeria da. Gure ustez, instituzioen inplikazioa beharrezkoa da eskaintzen dituzten zerbitzu publikoen kalitatea bermatze aldera, are gehiago zaintzaren sektoreaz ari garenean; eta baita lan hauek betetzen dituztenen duintasuna bermatzeko ere.
Gure lankidearen kudeaketa, beraz, guztiz zuzena izan da. Are gehiago, eredugarria izan beharko litzateke orain arte nagusi izan diren enpresaburu eta politikoen arteko jauntxokeriaz beteriko harreman horiekin bukatu ahal izateko; izan ere, dirutza jartzen dute enpresa batzuen esku herritarrekin zein langileekin gutxieneko baldintza batzuk betetzen dituzten kontrolatu gabe.
Gipuzkoako aurreko gobernuaren eredua izan dela badakigu, Arabako eta Bizkaiko egungo exekutiboekin gertatzen den bezalaxe: ateak itxita eta patronalekin bakarrik negoziatzen dute. PNV, PSE eta PPk jakin badakite, jarrera honek herritarrak kaltetzen dituela, zerbitzu publikoen kaskartzea pairatzen dutelako. Patronalaren mesederako egiten dutela ere badakite, lan erreformaren aukerak baliatuko dituela argi eta garbi utzi duen patronala, gehiengoa prekarietatera zigortzen duena gutxi batzuen irabaziak handitzen dituen bitartean.
Agerikoa dirudi, Espainiako lan erreformari aurre eginez, langileen eskubideak defendatzen dituztenak instituzioetatik kanpo nahi dituela Adegik. Oso helburu eta aukera politiko zehatzak dituen patronala da hau. Eta lotsagabea izan behar da biktimizazioaz hitz egiteko, kaltetuenak haien lanaldia luzatzeko eta soldata jaisteko arriskuan zeudenak emakumeak zirenean, guztia PNVren konplizitatearekin.
Alternatibatik, EHBildutik eta herritarrek kudeatzeko ardura eman diguten instituzioetatik, kalitatezko zerbitzu publikoen defentsan jarraituko dugu lanean, eta patronal diruzale eta haien menpeko politikarien arteko aliantzak salatzen jarraituko dugu. Harreman hori delako, kontzesio formako mesedeen truke, politika eta enpresen arteko ate birakariak eta alderdietarako dohaintzak ahalbidetzen dituena. Madrilen askotan gertatzen direnak eta askotan salatzen ditugunak; Euskal Herrian ostera, askok ezkutuan mantentzea nahiago dute, halako sektoreetan ere.
