Xabier Olano hautagaia, Gizarte Politikako diputatu eta Alternatibako kide Ander Rodríguez eta EH Bilduko beste hainbat lagun, langileen eskubideen defentsan aritu dira Donostian, Txarako eraikinen aurrean. Foru arduradunaren hitzetan, “Diputazioa bihurtu dugu lan prekarietatearen aurkako borrokarako tresna legegintzaldi honetan, eta hemen atzean dugun eraikina, hau da, Gizarte Politikako Departamentuarena, sinbolo bezala jarri nahi dugu. Egoitzetako gatazkan, langileen ondoan izan delako. Bereziki prekarizatuta eta feminizatuta dagoen sektorean, milaka emakume zaintzailek bere alboan izan gaituztelako”.
Rodríguezek esan du EH Bilduk ez duela onartzen langileen zapalkuntzan oinarritutako eredu ekonomikoa: “Langile klase antolatua behar dugu, eta instituzioek langile klase horren eskubideak bermatzeko tresna izan behar dute. Bide horretan, lan baldintza duinak bermatzen dituen sistema publiko bat aldarrikatzen dugu, eta bai langile publikoen bai azpikontratetan daudenen baldintzak blindatzeko eta hobetzeko lanean jarraitzera konprometitzen gara”.
Rodríguezek gogoratu du azken urteotan handitu egin dela woorking poor edo langile pobreen fenomenoa. Gipuzkoan, 19.322 langile (%7) daude egoera horretan. “Errealitate hau ikusita, Instituzio publikoek ezin dituzte langileen bizitzak merkatuen menpe laga, lan prekarietateari aurre egiteko tresna bihurtu behar ditugu”, azpimarratu du Xabier Olanok.
EH Bilduk beste eredu bat jarri du abian Gipuzkoan hainbat ekimenekin:
Salatu egin du errepideetako lanetan ez zirela baldintza duinak betetzen. Egoera irauli, eta Aldundiak klausula sozialak txertatu zituen lehen aldiz kontratu publikoetan.
Langile publikoei ez zaie soldata jaitsi eta aparteko ordainsariak ordaindu zaizkie, Espainiako gobernuaren erabakien kontra eta auzitegietan bukatzeko arriskuarekin.
Gizarte Politikako Departamentuaren menpe dauden azpikontratetan lan egiten duten 6.000 emakume zaintzaileen lan baldintzak babestu ditu Aldundiak, patronalaren diru gosearen aurrean. Emakume zaintzaileen eskubideak, orain arte ahaztuak, instituzio publiko baten kezka dira.
EH Bilduk eredu berri honetan sakontzen jarraituko duela esan du Xabier Olanok.
Donostia hiri soziala da; politika sozialetan erreferentea. Donostiako Udalak gizarte ongizatean egiten duen inbertsioa da horren erakusle. Agintaldi honetan %7,74 igo dira alor horretara bideratzen diren baliabide ekonomikoak; 22.134.160 eurotik 23.993809 eurora. Lan eremu eta kapitulu guztietan egon da igoera, baina, bereziki bigarren kapituluan, zerbitzuetan: %57,9ko hazkundea (13.899.388 euro). Hori guztia udal aurrekontu orokorra murriztu egin denean. Hona hemen memoria osoa.
Jon Albizu Gizarte Ongizateko zinegotzi eta Alternatibako kideak iazko memoria aurkezteko garaian eman ditu ezagutzera datuok: “Udal Gobernuaren lehentasuna pertsonak direla nabarmendu nahi dut, eta gaur aurkeztera gatozen datuak horren erakusle dira: pertsonak gure politiken ardatzean jarri ditugu, eta gastu sozialean eta zerbitzu publikoetan inbertitu dugu, oinarrizko zerbitzuak sendotuz”. Zinegotziaren hitzetan krisi garaietan politika sozialetan sakontzea beste eredu baten erakusle ere bada: “Politika soziala egin eta ulertzeko beste modu bat jarri dugu agerian eta argi dago donostiarrentzat eskubide direla ongizate zerbitzuak; sare zabala daukagu herritarrak artatzeko eta baliabideak eta laguntza ekonomikoak hazi egin dira”.
Donostiak zazpi gizarte zerbitzu dituela eta horietan guztietan iaz 13.615 pertsona artatu zirela zehaztu du zinegotziak, aurreko urtean baino %3,7 gehiago – horietatik 3.080 lehen aldiz gerturatu ziren zerbitzuetara-: “Donostiarrek egindako gizarte arloko eskaera ekonomiko guztiei erantzuna eman diegu. Udalaren ekarpen garrantzitsu honek, galga sendoa jarri ahal izan dio muturreko pobreziari edota jende ugarik etxea galtzeari, eta donostiarren ongizatea hobetu dugu”. Donostiak, zentzu horretan, aurten beste gizarte zerbitzu bat izango duela nabarmendu du Albizuk: “Loiolako Erriberetako gizarte zerbitzua errealitate bat izango da aurten, herritarrei zerbitzu hurbilagoa eta hobea emateko helburuarekin sustatu dugu proiektua, izan ere dakizuen bezala gizarte zerbitzuen sistemaren lehen sarbidea dira”.
Iaz 16.582 espediente tramitatu ziren, taulan zehazten ditugu gaika:
Udal baliabideei dagokionez, gizarteko segmentu kaltetuenei laguntzak bideratzea izan da ardatza. Ildo horretan, udalak laukoiztu egin ditu agintaldi honetan udal diru laguntzak:220.205 eurotik 783.136 eurora. Hauen familia onuradunak ere zabaldu direlarik lau urteotan: 239 familiatik (2011), 679 familiara (2014). Pertsona kopuruari dagokionez zehaztu guztira 1.455 pertsona direla: 785 emakume eta 671 gizon. Zentzu horretan esan, diru laguntzen sistema osoan gertatzen den moduan, hemen ere emakumeen kopurua gizonena baino nabarmen handiagoa dela. Albizuren hitzetan laguntzak eskatzen dituzten pertsonen perfilak patroi komun bat daukate: “Gizarte bazterketak emakumearen aurpegia dauka eta hau egituraren ikuspegitik aztertu beharreko kontua da. Ezin du kasualitatea izan datuak hain esanguratsuak izatea”.
Jon Albizuk gogoratu du diru laguntza hauek puntualak direla, ez aldizkakoak:“Oinarrizko beharrei aurre egiteko eta bazterketa soziala jasotzeko arriskuan dauden pertsona edo familiak gizarteratzera bideratuta daude”. Ildo horretan nabarmendu du hipotekak edo etxebizitzarekin lotutako gastuak ordaintzera bideratzen direla laguntza hauen %43,41, hau da, 340.000 euro: “Diru laguntza hauen bidez etxegabetzeak saihesten dira”.
Laguntza fiskalek ere aipamen berezia behar dute. Zerga eta tasa ezberdinak ordaindu ahal izatera bideratzen dira eta iaz 3.203 pertsona onuradun izan ziren, horietara bideratutako dirua 183.684 euro izan zelarik.
Iaz emandako aurrerapausoen artean etxez etxeko laguntza azpimarratzekoa da, izan ere, lehen aldiz zerbitzu honetarako prezio publiko bat ezarri zen iazko apirilean, zerbitzuaren kostuaren azpikoa dena – zerbitzuaren kostu erreala 20,53 eurokoa da eta prezio publiko berriaren arabera gehienez 18,75 euro ordaindu behar dira-. Jon Albizuren hitzetan neurri honi esker zerbitzua bermatzen da: “Etxez etxeko zerbitzua funtsezkoa da, nagusiki zerbitzu honek artatzen dituen adinekoen esparruko politiketan, hau da, norberaren etxean bizitzen jarraitzeko estrategia garatzeko politiketan. Estrategia horretan aurrera egiteko hartutako erabaki honek erabiltzaileen ekarpena leuntzea du helburu, honela zerbitzua erakargarriago izan dadin herritarrentzat”. Ildo horretan, iaz 468 eskaera berri jaso ziren eta guztira 1.535 pertsona artatu ziren zerbitzu honen bitartez, zerbitzuak.Donostiako Udalak zerbitzu honetara bideratzen duen ekarpenak ere igoera nabarmena izan du agintaldi honetan, izan ere, 1.748.000 eurotik 3.142.000 eurora.
Donostia Lagunkoia martxan jarri izana ere hor txertatzen dela ere adierazi du zinegotziak. Albizuren esanetan pertsona adinduak gure gizartearen agente aktiboak dira: “Donostiako herritarren %22 adinduak dira eta hauei bereziki zuzendutako sustapenerako eta partaidetza aktiboko programak jarri ditugu martxan beraiekin elkarlanean, beraien eskuetan tresnak jarriaz, gure hiriko dinamiketan parte hartu dezaten”.
Etxez etxeko laguntzatik at, adinduen zerbitzuetara bideratzen diren baliabide ekonomikoak, guztira, 3.152.724 euro dira. Hemen hainbat eta hainbat zerbitzu eta programa daude; etxean obrak egiteko laguntzak, etxebizitza sozialak, zahar etxeei diru laguntzak eta ekintzak antolatzeko programak. Zahartze aktiboa sustatzeko programa ere garatu da, + 55, eta honetan 540 ekintza egin zirela iaz, eta horietan guztietan 19.674 lagunek hartu zutela parte.
Etxez etxeko laguntzara bueltatuz eta kolektiboei erreparatuz nabarmendu behar da adin txikikoei jartzen zaien arreta. Zerbitzu honetan artatu diren lagunen %2,1 baino ez badira ere, zaintza beharra duten adin txikikoei ere zerbitzua eskaintzea izan da eta apustuetako bat.
Guztira 418.486,6 zerbitzu ordu eman ziren iaz etxez etzeko zerbitzuan, eta izandako gastu osoa 8.637.488,68 eurokoa izan zen, partida sendoenetakoa. Udalaren ekarpena gastu osoaren %36,37 da, erabiltzaileen ekarpena %13,12koa, da eta beste guztia diputazioaren finantziazioaren bitartez ematen da. Orduak mantendu egin dira hurrengo taulan ikus daitekeenez, eta beste inguruko herri, hiri eta abarretan gertatzen ari denaren kontrako joera egon da.
Adingabeetara itzuliz, esan kolektibo honi eta bere familiei zuzendutako programak eta zerbitzuak ere anitzak direla. Partida orokorra 2.156.147 eurokoa da. Babesgabetasun arriskuari aurre egiteko interbentzio ekimena azpimarratzekoa da hemen, ebidentzian oinarritutako bi programa dira: SafeCare eta Incredible Years. Programa berri hauek prebentzioan jartzen dute arreta eta horretarako babesgabetasun kasuak identifikatzeko protokoloak ezarri dira alor ezberdinetan, beste eragileekin elkarlanean. Zerbitzu sozialen bidez, berriz, adingabeen babes gabeziaren inguruko 678 kasu artatu dira.
Udalaren eskumen ez diren bestelako baliabideei ere erreparatuko diegu azkenik. Gipuzkoako Foru Aldundiak Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzeko baldintzak betetzen ez dituztenei bideratutako laguntzak 396 onuradun izan zituzten iaz. Laguntza hauek lurraldean 12 hilabete erroldatuta daramaten pertsonei daude bideratuta eta baita adin nagusiko izatera iritsi izanagatik baliabideetatik kanpo geratu diren gazteei, une horretan gizarteratzeko bizilekurik eskuratu ez dutenean edo familiartekoekin bizi ez direnean. Foru Aldundiak 1.732.184 euro bideratu zituen hauetara, eta ahalegin hori aitortzeko eta eskertzeko modukoa da. Udalak kudeatzen ditu laguntza hauek gizarte zerbitzuen bidez.
Diru Sarrerak Bermatzeko Errentari dagokionez, 4.871 onuradun izan ziren iaz. Eta Etxebizitzako Gastuetarako Prestazioa Osagarriak, berriz, 2.175 onuradun. Lanbidek kudeatzen ditu baliabide hauek.
Gizarte Larrialdietarako Laguntzak aipatuko ditugu azkenik. Donostiako Udalak 949.859 euroko diru ekarpena egin zuen iaz eskaera guztiei aurre egin eta laguntzak osatze aldera; bideratzen den diru kopuru osoaren %41,8. Guztira 2.270.430 euro bideratu ziren. Ondorengo koadroan azaltzen dira, behar ezberdinetara bideratu ziren kopuru ekonomikoen xehetasunak:
Gizarte ongizatearen argazki osatu bat izateko jarraian erakunde ezberdinen eskumen diren bitartekoen taula jasotzen da, bakoitzak zenbat onuradun dituen eta bakoitzera zenbat diru bideratzen den zehaztuz.
Gipuzkoako alkategaiak aurkeztu ditugu Zarautzen egindako ekitaldian. Ainhoa Beolak eta Ander Rodriguezek, Alternatibako kide eta Gipuzkoako Foru Aldundiko Politika Sozialeko diputatuak, lau urte hauetan Gipuzkoako Diputazioan egindako lanaz hitz egin dute.
Ander Rodriguez
Ainhoari eta bioi lau urte hauetan EHBilduk Gipuzkoan egindako lanaren balantzea egiteko eskatu digute. Ez da lan makala. Baina, hasteko, lau urte atzera egin dezagun. Memoria freskatu, Foru Aldundiko eredua zein zen gogoratzeko: Gobernu eskuindarra, eredu kapitalista: kontsumitzaile basatia, txikitzailea, errautsaren laguna. Orduan, aberatsenak pribilegiatu egiten ziren. Lagunen mesedetan egindako politika zegoen: klientelismoa.
Ez zitzaigun gustatu aurkitu genuena, ez eta herritarren gehiengoari ere. Horregatik jarri zuten gobernatzeko konfiantza EH Bildurengan. Herritarrekin batera Gipuzkoa Berria eraiki genezan.
Eta “manos a la obra” jarri ginen.
Ainhoa Beola
Lehenengo ikusi genuena da hautsa zegoela, dezente, Diputazioan. Alfonbrak astindu behar izan ditugu, eta azpian ezkutatutako gauza arraro asko topatu ditugu: Obretako fakturak, desagertutako lurrak, lagunentzako opariak, inkluso angulak topatu ditugu hor azpian.
Horregatik, politika egiteko modua aldatzea izan zen gure erronka: Zintzotasunez, gardentasunez eta herritarrekin batera gobernatu nahi izan dugu.
Ander Rodriguez
PARTEHARTZEA ez da eslogan bat guretzat. Herritarrek erabaki politikoetan parte hartzea EHBilduk dakarren aldaketaren sinbolo nagusia da. Gu bezalako herritarrak gurekin egon dira erabakitzen, berdin Tolosaldeko autobus zerbitzuari buruz, berdin auzo ala herri izan nahi duten Igeldon.
Herritarren parte-hartze prozesu horiek eta harremanak, gainera, EUSKARAZ gauzatu dira. Lehen aldiz, euskara lehenesten duen hizkuntza politika garatu da. Jauzi kualitatiboa eman dugu. Eta ez bakarrik arlo honetan. Gobernu euskalduna eta euskaltzalea izan dugu, eta baita ere, lehenengo aldiz, Gobernu FEMINISTA.
Ainhoa Beola
Somos las hijas y las nietas de las pioneras de Gipuzkoa. Hemos bebido de su lucha. El feminismo es parte de nuestra vida y de nuestro proyecto político. Por eso, han sido cuatro años trabajando para frenar la precarización de la vida de las mujeres; para dignificar las condiciones laborales en los sectores más feminizados; para garantizar nuestra libertad. Hemos fortalecido las políticas de igualdad y lo hemos hecho de la mano del movimiento feminista.
Ander Rodriguez
Así que, cuando echamos la vista atrás, no nos dejemos llevar pensando sólo en el “debe”, en lo que nos falta por hacer. Que no nos cueste darnos cuenta de lo que este Gobierno tiene en su “haber”, que es mucho. Porque hace cuatro años afrontamos una crisis sin precedentes. Nos estaban haciendo una guerra de clases desde arriba, y nos iban ganando.
Antes de nada, debíamos responder a las urgencias. Y lo hicimos. Hicimos de la POLÍTICA SOCIAL nuestra principal política. Hoy podemos decir orgullosas y orgullosos que Gipuzkoa es un territorio libre de recortes sociales. En plena crisis, mientras el sistema se desmoronaba a nuestro alrededor, mientras PP y PNV se cargaban el Estado de Bienestar, pusimos pie en pared. Dijimos NO a los recortes. Porque, como dijo Arnaldo Otegi, “no nacimos para resistir, nacimos para ganar”.
Ainhoa Beola
Baina horretarako, nahitaez, baliabide ekonomikoak behar dira. Dirua egon badago, baina banatu egin behar dugu: gehien dutenek gehiago ordainduz eta baliabide publikoak beharrezkoak diren gaietara bideratuz. Norabide horretan, justizia sozialean oinarritutako FISKALITATEA garatu dugu.
Argi daukagu politika ekonomiko hoberena gizarte gastuan inbertitzea dela, honek ekonomia aktibatu eta enplegua sortzen duelako. Baina argi daukagu baita sektore publiko indartsua lortzeko milaka LANGILEEN LAN BALDINTZAK babestea derrigorrezkoa dela.
Ander Rodriguez
Esa ha sido una de nuestras “obsesiones”. Es una muletilla de la oposición hablar de las “obsesiones de Bildu”, y tienen razón. Nos obsesiona la defensa de las débiles frente a los poderosos. Por eso, desde quienes trabajan en la obra pública hasta el “ejército” de mujeres dedicadas al cuidado, pasando por el personal de limpieza, han visto en este Gobierno un compañero de lucha.
Ez dugu onartzen langileen zapalkuntzan oinarritutako EKONOMIA. Beste eredu ekonomiko justuago bat eraikitzeko pausoak eman ditugu. Enpresa txiki eta ertainak politika publikoen protagonista bihurtu ditugu. Ixteko arriskuan dauden enpresak salbatzeko neurriak jarri ditugu martxan, Bergarako Candyrekin egin bezala.
Ainhoa Beola
Bitartean, betiko errezetekin jarraitzen du oposizioak. Ez dute inongo alternatibarik eskaintzen. Eta honi buruz ere hitz egin beharko dugu. OPOSIZIOAZ. PNV, PP, PSE eskuineko tripartitoaz. Nola definitu? Nekagarria, oztopatzailea. Ideia gutxi, ekarpen hutsalak. Eta gainera, lan zikina egin dieten morroiak ere izan dituzte. Adi, ze maila altuko hirukotea den hau: Adegi, Urkixo eta Munilla. Horiek bilakatu nahi izan dute gure etsai politikoak. Algo habremos hecho bien.
Bromak egiten ditugu baina momentu gogorrak ere izan dira. Ez dezagun ahaztu, herritarrei emandako hitza betetzeagatik, erraustegia gelditzeagatik, alegia, diputatu bat, Alduntzin jauna, zentsuratu egin zutela.
Ander Rodriguez
Beste batzuek jarraitu zuten berak hasitako lana Diputazioan. Eta hemendik nire eskerrik beroena eman nahi dizkiet Gobernuko kideei eta herritarrei Gipuzkoaren alde egin duten lanagatik. Plazerra izan da zuekin lan egitea. Aurrera jarraituko dugu, Gipuzkoa Berria eraikitzen.
Gipuzkoako Foru Aldundiak proposatu du etxean bizi diren eta mendekotasuna duten pertsonak laguntzea zainketa duinak eta kalitatezkoak jasotzen dizutela bermatzeko eta zainketa lanak egiten dituzten senideen ongizatea bermatzeko. Ikuskapen hau egiteko, foru erakundeak segimendu eta ebaluazio tresna bat garatu eta Udalen esku jarri du.
Gipuzkoako Foru Aldundiak eman du ezagutzera Mendekotasuna duten pertsona eta beren zaintzaileei buruzko Ikerketa, Donostiako San Telmo museoan izandako mintegian. Bertan, Gipuzkoako gizarte zerbitzuetako 120 aditu baino gehiagok hartu dute parte, hauen artean, foru eta udal teknikari eta gizarte langileak. Gizarte Politikako diputatu eta Alternatibako kide Ander Rodríguezek azaldu duenez, esperientzia pilotu gisa, 10 hilabetez, Irun eta Arrasateko udaletan laguntza zerbitzu bat jarri da martxan eta mendekotasuna duten pertsonekin bizi eta inguruan zaintzeko laguntza ekonomikoa jasotzen duten 320 familiaren egoera aztertu da.
Rodríguezek azaldu duenez, egun Gipuzkoan 9.200 pertsonak jasotzen dute zainketarako laguntza hau: “Administrazio publikoek adinekoek behar dituzten zainketak jasotzen dituztela ziurtatu behar dugu eta zainketa hauek beharrezko baldintza higieniko-sanitario, elikadura nahikoa, tratu duin, dagozkien etxeko laguntza tekniko, harreman sozialak kaltetu gabe eta abarrean egiten direla. Gainera, kontuan izan behar dugu zaintzea lan gogorra dela, urtetan luzatu daitekeela eta eragin handia izan dezakeela emozio, osasun, harreman eta bizi sozialean”.
Irun eta Arrasateko 320 pertsonekin egindako ikerketaren arabera, aztertutako kasuen erdian familiaren egoera hobetu egingo litzateke eskatu ez dituzten gizarte zerbitzu publiko zenbaitekin, esaterako, teleasistenzia, laguntza teknikoak, Etxez Etxeko Arreta Zerbitzua, laguntza ekonomikoak, zaintzaileentzako atsedenaldi egonaldiak, laguntza psikologikoa…
Diputatuak azpimarratu duenez, “ematen den arretak nahikoa intentsitate duen, kalitatea egokia den eta zaintzaileek beren rola baldintza onetan egiten duten baloratu ahal izan da gizarte langileek egindako elkarrizketa, etxeetarako bisita eta egoeraren azterketari esker -Udalen lankidetza eta Matia Institutuaren laguntza teknikoarekin-. Horrela, familiei aholkuak eman eta familiak zerbitzu berrietara bideratu ahal izan dira, beren bizi kalitatea hobetzeko. Gainera, garrantzitsua da esatea gizarte langileek erakutsi duten poztasun altua eta baita etxeetan ekimen honek izan duen harrera ona. Horregatik uste dugu beharrezkoa dela Gipuzkoan adinekoak zaintzen dituzten familientzat laguntza zerbitzu bat abian jartzea”.
Etxeko Laguntza Zerbitzuari buruz, Deustuko Unibertsitateko Gizarte Laneko Sailarekin batera antolatutako Gizarte Mintegiaren ondorioak aurkeztu dituzte Ander Rodríguez Gizarte Politikako diputatuak eta Iker Usón Deustuko irakasleak. Foru arduradunaren iritziz, “egindako azterketak emaitza kezkagarriak erakusten ditu eta, beraz, Etxeko Laguntza Zerbitzuaren ikuspegiari, edukiari eta finantzaketari buruzko erakundeen arteko beste akordio bat adostu beharko litzateke, erabiltzaile kopuruaren jaitsiera geldiarazteko eta zerbitzuaren eraginkortasuna familia inguruneko zaintzarako sistemaren barruan hobetzeko”.
Gipuzkoako Foru Aldundia Etxeko Laguntza Zerbitzuaren prezioa merkatzearen alde eta erabilera hori beste kolektibo batzuetara zabaltzearen alde azaldu da gaur, adineko eta desgaitasuna duten pertsonez gain, buruko gaixotasunak dituzten pertsonek edo etxean zaintzak behar dituzten adingabeek ere zerbitzu hori erabiltzeko aukera izan dezaten. Halaber, foru administrazioak beharrezkotzat jotzen du lurraldeko lan hitzarmena sinatzea, alor horretako langileen baldintzak hobetzeko eta zerbitzuaren egonkortasuna eta kalitatea bermatzeko. Horrela, Etxeko Laguntza Zerbitzuaren eraginkortasuna hobetu nahi da, azken urte hauetan jaisten ari baita erabiltzaileen kopurua.
Usónek azaldu duenez, alor desberdinetako 21 profesionalek parte hartu dute lan horretan –udalak, Aldundia, unibertsitatea eta alorreko enpresen arduradunak-. Etxeko Laguntza Zerbitzua zerbitzu publikoa da, beren kasa baliatzeko arazoak dituzten pertsonei etxean laguntza ematera zuzendutakoa, beren ingurunean ahalik eta denbora gehien bizi daitezen. Nahiz eta udal eskumenekoa izan, zerbitzuak Aldundiaren %70eko finantzaketa du. Une honetan, Gipuzkoako adinekoen %3,4ak erabiltzen du zerbitzua, eta ehuneko hori behera doa etengabe (2011. urtean %3,9).
Mintegiaren emaitzen arabera, hauek dira gainbehera horren arrazoietako batzuk: ordainketa partekatua altua da jendearen ustez; lehiakortasun ekonomikoa baxua da zaintzen inguruko merkatu beltzaren aurrean; malgutasun gutxi dago intentsitateari eta ordutegiei dagokienez; ez dago lan-hitzarmenik…
Mehatxu horien aurrean, diputatuak azpimarratu du beharrezkotzat jotzen dela hainbat hobekuntza sartzea Etxeko Laguntza Zerbitzuan, azterketak ezarritako gomendioei jarraituz:
– Kolektibo berriak sartzea Etxeko Laguntza Zerbitzuak jasotzen dituztenen barruan (adingabeak eta buruko gaixotasuna duten pertsonak).
– Erabiltzaileen ordainketa partekatua merkatzea
– Intentsitatea eta ordutegiak malgutzea
– Eskatzea Eusko Jaurlaritzari arbitratu ditzala Etxeko Laguntza Zerbitzuko langileen prestakuntza egiaztatua emateko baliabideak
– Etxeko Laguntza Zerbitzua eskaintzen duten entitate eta enpresek lan sistemak ezartzea, lehentasuna emanez langilearen eta zaintzak jasotzen dituen pertsonaren arteko harreman egonkorrari.
– Gizarte eragileek lan hitzarmen probintziala negoziatzea, langileen baldintzak hobetzeko eta alorraren egonkortasuna bermatzeko.
Info 7 irratiak Alternatibako kide eta GIpuzkoako Politika Sozialeko diputatu Ander Rodriguezi eginiko elkarrizketa gizarte zerbitzuen harira.
31.400 gipuzkoarrek gizarte zerbitzuak erabiltzen dituzten arren, ezjakintasun, lotsa edo estigmatizazioa tarteko, beste askok ez dutela laguntzarik eskatzen uste du Gipuzkoako Diputazioak. Horregatik, Gizarte Zerbitzuei esker. Zuri esker leloa duen kanpaina abian jarri dute. Gizarte politikako diputatu Ander Rodriguezekin aztertu dugu kanpaina eta egoera. Lau urteko legegintzaldiaren balorazioa ere egin digu.
Gizarte Politikako diputatu eta Alternatibaren kide Ander Rodríguezek Gipuzkoako Batzar Nagusietako agerraldian bere babesa ekaini dio Hernani eta Astigarragan egiten ari diren gizarteratze prozesuari, Arartekoak “eredugarritzat” jo duena. Proiektu hau garatzeko lankidetzan ari dira Hernani eta Astigarragako Udalak, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Eusko Jaurlaritza, bai eta Romi Bidean elkartea ere.
Urumeako asentamenduan egiten ari den erakunde arteko gizarteratze proiektua aurreikusi baino azkarrago doa eta, momentu honetan, txabolen hiru laurden desegin dira. Hasiera batean Astigarraga eta Hernanin bizi ziren 91 familietatik 23 geratzen dira egun. Kanpalekua 2016rako hutsik egotea espero da, familiak pixkanaka tokialdatu eta hauen txabolak botatzea ahalbidetuko duen eta 2012an hasitako gizarteratze prozesua burututa.
Foru arduradunak azaldu duenez, 2012an programa honetan lanean hasi ziren 150 pertsonetatik (hauetako 42 adin txikikoak), momentu honetan 60 geratzen dira (15 adin txikiko). Gizarteratze lana ikuspegi integraletik lantzen da. Lantzen diren alderdien artea hauek daude: juridiko administratiboa (erregulazio prozesuak eta dagozkien gizarte eskubideen tramitazioa), higieniko-sanitarioa (osasun zentroetara sarbideak, medikuen errebisioak, adin txikikoen txertoak), heziketa (haurren eskolatzea), formazio-lanekoa (Lanbiden izena ematea, formazio ikastaroak, helduen alfabetatze taldeak), etxebizitzen sarbidea (pisu normalizatuak bilatzea, Etxebiden izena ematea), familia ekonomia (aurrezteko ohitura) edo gizarte partaidetza (emakume talde bat sortzea, haurrentzako eskolaz kanpoko jarduerak, udal jardueretan parte hartzea…).
Lorpen garrantzitsuen adibide gisa, Rodríguezek azpimarratu du haurren %100 eskolatuta egotea, nagusien %100 enplegu eskatzaile gisa izena emanda egotea, %97 erregularizatuta egotea eta %93k osasun estaldura osoa edukitzea. Beraz, diputatuaren hitzetan, “heziketa proiektuaren alor eta helburuetan lortutako emaitzek asentamenduetan bizi diren familiekin egiten ari garen prozesuaren balorazio positiboa egitera garamatza”.
Hala ere, familiek etxebizitza normalizatua lortzeko duten zailtasunen berri eman du, izan ere, zailtasun handia dute partikular eta higiezin agentziek atzerritarrei alokatzeari uko egiten diotelako, bereziki herritar errumaniar ijitoak izaki. Horregatik, Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Gizarte Gaietako Departamentuari esleipen berezi eskaera egin zaio hiru familia konkreturentzat, asentamenduan bizitzen jarraitzen baitute alderdi guztietan ateratzeko prest egon arren eta inguru normalizatuan gizarteratzeko prozesuarekin jarraitzeko prest egon arren. Oraindik ez zaio eskaera horri erantzun ofizialik eman.
Egungo 23 familietatik 1 bazterketa egoera oso larrian dago; 7 egoera larrian; 8 tarteko egoera batean eta zazpik arazo arina dute eta kanpalekua uzteko traba nagusia etxebizitza bat lortzeko zailtasuna da: “Oztopoak izan arren, proiektua oinarrizko urratsak ematen ari da pertsona guztien integrazio osoa lortzeko. Aurreikuspenen arabera, aurten 17 familia etxebizitza batera pasatzeko moduan egongo dira eta beste seik hurrengo urtean egin ahal izango dute. Horrela, kanpalekua guztiz desegingo da gizarteratze prozesu arduratsu, integral eta pixkanakakoaren bidez, hiritar guztien eskubideak bermatuz”.
Diputazioak azaldu duenez, pertsona hauek zortzi urte daramatzate gune inundagarrian bizitzen eta larrialdi egoeran artatu egiten dira: “Gipuzkoan, eta Euskal Herrian orokorrean, etxebizitza asko eragin ohi dituzte uholdeek eta protokolo bera betetzen da kasu honetan ere, alegia, bizilagunak toki seguruetara eramaten dira euriteak izan bitartean. Urumearen asentamendua udal larrialdi planetan dago eta Gizarte Larrialdietarako Foru Zerbitzuaren babesa du behar diren interbentzioetarako. Kanpalekua hirutan hustu behar izan da: behin 2014ko urtarrilean eta bitan 2015eko otsailean. Uholdeetan zehar, bizilagun guztiak egokitutako tokietara eraman dira (Astigarragako kiroldegia eta Hernaniko Ongizateko instalazioak).
EHBilduren Gipuzkoako Batzar Nagusietako ordezkariak – Begoña Vesga, Lohitzune Txarola, Idoia Ormazabal eta Maite Sarasua
Gipuzkoa joeraren kontra dabil berriz ere. Gure inguruko testuinguru politiko eta instituzionalean lehentasuna ematen zaio zorra ordaintzeari, eta zor hori ordaintzearen aldeko apustua egin da, gastu soziala ikaragarri murriztuta. Horren eraginez, gero eta jende behartsu gehiago dago egoera larrian, batez ere emakumeak. Horrela, emakumeek, bizimodua ateratzeko, gero eta doako zaintza eta etxeko lan gehiago hartzen dute beren gain, eta, ondorioz, langabezia erritmo handiagoan hazten da eta soldata-pobrezia instituzionalizatzen duten enpleguak sortzen dira. Egoera horren eraginez, ordaindu ezin duten emakumeek ezin dute bizitzaren sostengua eta kanpoko lana uztartu eta, ondorioz, askok krisi egoerarako gordetako ekonomiara jotzen dute: lan sexuala edo etxeko lana. Beraz, gero eta zailagoa da emakumeentzat autonomo izatea eta, ondorioz, gero eta ahulagoak dira indarkeria matxistaren aurrean.
Hala ere, Gipuzkoan lehentasuna ematen zaio jendearen larrialdiei, hemen eta orain, erantzuna emateari, herritar guztiek, emakumeek eta gizonek, elkarrekin bizitzeko eredu berri baterantz joateko; gizarte osoari esker, ez bakarrik emakumeei esker, bizitza aurrera ateratzeko; eta jende guztiak, ez bakar batzuek besteen kaltean, bizimodu duina izateko. Ikusezin bihurtuta, feminizatuta eta prekarizatua dagoen lana, zaintza lana, gure ekonomiaren ardatz berrantolatzaile bihurtu nahi dugu, antolakunde sozialaren gure eredu, eta gizarte gisa izan behar dugun zentzu ona, bide hori baita emakumeen eta gizonen arteko benetako berdintasuna lortzeko modu bakarra.
Horregatik izan da hain garrantzitsua Gipuzkoako Batzar Nagusiek, joan den martxoaren 4ko Batzordean, aho batez onartu izana Emakumeen eta gizonen berdintasunerako lehen foru araua.
Berdintasunaren helburua lortzeko tresna juridikoa da, eta arau jakin batzuk ezartzen ditu foru administrazioaren esparruan; baliabide espezifikoak konprometitzen ditu, horiek betetzeko xedearekin; eta betetze maila ebaluatzeko mekanismoak zehazten ditu.
Araua egiteko orduan, kolektibo feministen laguntza izan dugu, eta baita Gipuzkoako teknikarien sarekoena ere; izan ere, beraien iritziz, arau multzo hori “Gipuzkoako Foru Aldundiaren berdintasunaren aldeko printzipio eta helburuak jasotzen dituen tresna garrantzitsu bat da”. Halaber, Emakundek hainbat proposamen egin zituen, gehienak onartuak izan direnak. Aldi berean, azpimarratu behar ditugu talde politikoekin izandako elkarrizketak eta eztabaidak, ezinbestekoak izan baitira analisiak partekatzeko, begiradak hurbiltzeko, eta akordioak lortzeko talde politiko guztiekin, betiere bakoitzaren diferentziak kontuan hartuta.
Arau honen onarpenean hartutako akordioei dagokienez, nabarmendu behar dugu, duen garrantziagatik, PSE alderdiarekin lortutako akordioa, hau da, Gipuzkoako Foru Aldundiaren aurrekontu arruntaren % 1a berdintasuneko politikak bultzatzera erabiltzea 6 urteko epearen barruan. Neurri horrek garrantzi izugarria du, berdintasun alorrean ez baitago legezko araurik berdintasun politikak horrela blindatzen dituenik, eta berdintasuneko politikak diskurtso edo politika estetika hutsak ez izateko neurriak jartzen dituenik.
Hala ere desadostasun garrantzitsu bat eduki dute talde politikoek 46 artikuluaren inguruan, Aldundiak daukan betebeharraz “…entitateek sustatuko dute laguntza instituzionala kentzea, dena delakoa ere, usadioa aitzakia gisa hartuta ala hartu gabe, emakumeak nolabait baztertzen dituzten aisia eta ospakizun eredu baztertzaileei” . Artikulu berean adierazten zen, aldi berean, erakundeak kultur, festa eta aisia berdinetarako ereduetarantz aldaketak bultzatzeko ardura duela, udalen bidaide izanez eta berdintasunaren defentsan diharduten taldeei babesa emanez edo, daudenetan, konponbide moldeetan parte hartuz gatazkak aurreikusteko.
Berriro ere agerian gelditu da Irun eta Hondarribiko alardeen inguruko gatazkak eragotzi duela 46 artikulu horren inguruan adostasunetara iristea. Aldundiko Berdintasunerako Zuzendaritzatik ahaleginak egin dira jatorrizko erredakzioa aldatzeko 4/2005 Legeko 25 artikuluan xedatua bere osotasunean sartzea proposatuz, baina talde politiko ezberdinek ukatu egin dira erredakzio hau onartzera, nahiz eta legearen aginduak GFA horretara behartzen duen Emakumezko eta Gizonezkoen Berdintasunerako Foru Arau onartu berrian esplizituki jasoko ez balitz ere. Beste behin nabarmendu da ez dagoela baldintzarik adostasun politikoetara iristeko, zeren alardeen gatazka konpontzen ez dugun bitartean festei, aisiari eta ospakizunei dagokien guztia putzuratua geldituko da.
EH Bildutik tamalezkotzat jotzen dugu galera hau, izan ere bakoitzaren eginkizuna bere sexua, jatorria edo maila sozioekonomikoaren arabera definituko ez duten festa eta jai inklusiboak izango dituen agertokitik urrutiratzen gaituen gehiengo politikoak jarraitzen baitu. Eta pribatu bilakatuko ez diren, eta publikoak ordezkatzeko asmorik ez duten babes publikodun ereduetatik ez gaituzte urrutiratzen.
Arazoa konpontzeko gizarte agente, erakunde lokal, supralokal eta herritarren arteko elkarrizketarik eza nabarmen jartzen duen 20 urteko gizarte asperdura arren, uste dugu hori konpontzeko oinarri sendoak ezartzen ari garela GFAren eta Arartekoa eta Emakunderen gisako erakundeen lidergoarekin. Hala eskatzen dute gainera hondarribiar eta irundarren %70ak baino gehiagok Eusko Jaurlaritzak argitara emandako inkestek diotenez. Hainbeste denboran metatu diren sufrimendu eta minak sendatzeko ardura daukagu. Ez dugu Foru Arauan hori jasotzerik lortu baina gatazka konpontzeko abiatu dugun bidea geldiezina da.
Alternatibako kide eta Gipuzkoako Gizarte Politikako diputatu Ander Rodríguezek, Mendekotasunaren Arretarako zuzendari Txelo Pérezekin emandako prentsaurrekoan, bere kezka azaldu du adinekoen egoitzetako lan hitzarmen berria sinatzeko dauden elkarrizketen egoeraren aurrean. Adegi eta Lares patronalek eta langileen ordezkaritzak joan den azaroaren 7an hasiera eman zioten Gipuzkoako adinekoen egoitzetako lan hitzarmenaren negoziazio mahaiaren bilerei, eta oraindik ez dute emaitzarik eman.
Gipuzkoako Foru Aldundiak konpromisoa hartu du 11 milioi euroko aurrekontua bideratzeko hiru urtetan, Lurralde Historikoan administrazioarekin hitzartutako plazak dituzten egoitzetako eta eguneko zentroetako 4.800 langileen lan baldintzen hobekuntza finantzatzeko. Modu horretan lortu nahi da gaur egun langileen ordezkarien eta patronalaren arteko negoziazioan dagoen atzera-aurrera gabeko egoera gainditzea.
Atzera-aurrera gabeko egoerak jarraitzen badu, probintziako hitzarmen bat sinatzeko bidea emango duen adostasunera ez iristeak lan gatazka bat eragin dezake, duela bi urte gertatutakoaren antzekoa, grebak eta lanuzteak eragin zituena, eta zentroetako erabiltzaileek jasotzen duten zerbitzuan eragin zuzena izan zuena. Diputatuaren hitzetan “kezka handiz ikusten dugu egoera, zerbitzuaren kalitatea murriztuko litzatekeelako eta entitate kudeatzaileen langileengan ezegonkortasun handia sortuko lukeelako”.
Rodríguezek gogoratu du Gipuzkoako Lurralde Historikoak gaur egun adinekoentzako 7.044 plaza dituela egoitza eta eguneko zentrotan, eta horietako 5.932 foru sarekoak dira eta hitzartuta daude, prezio publikoa finkatuta; hau da, irabazi asmoko edo irabazi asmorik gabeko entitateek kudeatzen dituzte eta Foru Aldundiak finantzatzen ditu. Beraz, foru erakundearen ardura da Lurraldean eskaintzen diren plazen %84 finantzatzea eta alor horretako 4.800 langileren soldatak ordaintzea.
Rodríguezek baieztatu du Gipuzkoako Foru Aldundiaren ardura dela kalitatezko zerbitzua eskaintzea finantzatzen dituen eta herritarren eskura jartzen dituen hitzartutako plaza publikoetan. Halaber, Foru Aldundiak uste du aipatutako zerbitzuetan lan egiten duten langileen lan eskubideak betetzen direla zaintzeko betebeharra duela, baldintza horiek eskainitako zerbitzuaren kalitatearen mesederako baitira.
Horregatik, bi aldeek administrazioa interpelatu dutenez, Foru Gobernuak proposamen bat aurkeztu zien atzo patronalari eta sindikatuei, mahaia desblokeatzeko. “Oinarria argi eta garbi dago. Alorreko ezaugarriak kontuan hartuta, Foru Administrazioaren gastuaren mendekoa denez, Foru Aldundiak entitate kudeatzaileen aurrean konpromisoa hartzen du finantzazio nahikoa bermatzeko, langileen soldatak igo eta lan baldintzak hobetzearren”, adierazi du Rodríguezek.
Gipuzkoako emakume zaintzaileen lan eta soldata baldintzen hobekuntza gobernu honen apustu estrategiko bat da, hala, aurreko hitzarmenean langileen baldintzak hobetzeko 8 milioi euro bideratu zituen.
Txelo Pérez zuzendariak azaldu duenez, proposamenak bi urteko indarraldia izango du, 2015eko urtarrilaren 1etik aurrerako atzera eraginarekin, salbu gehiagoko indarraldia duten artikuluen kasuan. Gipuzkoako Foru Aldundiak erabaki honen bidez hartutako konpromiso handienetakoa soldaten igoerari buruzkoa da.
PROPOSAMENA:
– Soldatak:
– 2015: soldata igoera kontzeptu guztietan (salbu antzinatasunean) % 2.
– Hirurtekoak balio hauek izango ditu. 22 euro 2015ean, 24 euro 2016an, eta 26 euro 2017an.
– Atseden ordaindua:
– 20 minutuko atsedena hartzeko eskubidea izango dute lanaldi jarraitua edo zatitua izan eta egunean bost lanordu baino gehiago egiten dituzten langileek. 2015eko eta 2016ko urteetan, atsedenaldiaren % 25 ordaindua izango da, eta 2017an, % 50.
– Igande eta jaiegunetako gehigarriak:
– 2016an, 30 euroko gehigarria emango da igande edo jaiegun bakoitzeko, kategoria guztietan.
– Gehigarri erreferentziala:
– 2017rako, hilean 180 euroko gehigarria emango zaie erizaintzako eta geriatriako laguntzaileei, baldin erreferentziazkoak, koordinatzaileak, arduradunak edo kargudunak badira.
Horrez gain, gai hauek hobetu egingo dira, edota adostu langileen gehiengo ordezkaritzarekin:
Lizentzia ordainduen erregimena eta soldatarik gabeko baimenak.
Gizarte Politika eta ongizate kolektiboa foru hauteskundeetarako programako ardatz nagusi gisa kokatu ditu gaur EH Bilduk eta argi utzi du “Xabier Olano Aldundian izanda, Gipuzkoa gizarte murrizketarik gabeko Lurraldea izaten jarraituko” duela.
EH Bilduk hogeita hamar pertsonatik gora bildu dituen lan saio bat egin du sektore desberdinetako gizarte eragileekin –lankidetza, gizarteratzea, adin txikikoak, adinekoak, mendekotasuna duten pertsonak eta desgaitasuna dutenak-, Intxaurrondoko Kultur Etxean. Honen helburua Gizarte Politika alorreko hauteskunde programa modu partehartzailean egitea izan da.
Ander Rodríguez Alternatibatiko kide eta Gizarte Politikako diputatuak EH Bilduren lehentasun gisa nabarmendu ditu pobreziaren kontrako kanpaina, mendekotasun eta desgaitasuna duten pertsonei arreta eta gizarte zerbitzuetako langileen lan baldintzak hobetzea. Gainera, Lurraldeko gizarte zerbitzuetan “murrizketarik gabeko” politika mantentzen jarraitzeko konpromisoa hartu du Rodríguezek, alegia, Gipuzkoako Foru Aldundian legealdi honetan egiten ari den bezala jarraitzekoa.
Gizarte Politikako diputatuak azpimarratu duenez, “Gipuzkoak Espainiako Erreinuko gizarte zerbitzu sistema aurreratuena du, Diputazioak aplikatutako politikari esker, izan ere, gizarte babesa eta gastua handitu baititu eta, krisi garaian egin du, gipuzkoar ahulenak babesteko. Mendekotasuna, desgaitasuna, diru sarrera baxuak edo gizarteratze beharrak dituzten pertsonek badakite Gipuzkoan ez dela murrizketarik aplikatzen Diputazioak bere poltsikotik jartzen duelako dirua beste Administrazioen politika antisozialen ondorioak nabaritu ez daitezen, esaterako, Eusko Jaurlaritzak RGIarekin egindakoa edo Mendekotasun Legean Espainiako Gobernuak egindako murrizketak”.
“Espainiako Gobernuak Mendekotasun Legean murrizketa bortitza egin arren, Gipuzkoak, diru laguntza guztiak mantentzeaz gain, zabaldu egin ditu eta zabaltzen jarraitzeko asmoa du”, gogoratu du Rodríguezek. Konkretuki, Diputaziok diru laguntzak jasotzeko eskubidea uztailaren 1etik aurrera zabaldu egingo duela esan du. Orduan sartuko baitira sisteman I Graduko 1. Mailan baloratutako mendeko pertsonak, alegia, gradu arinena duenak, eta hilero 180 eta 300 euro bitarteko laguntzarako eskubidea izango dute.
EHBilduk Gipuzkoan pobreziari aurre egiteko eta baliabide gutxien dituzten pertsonei existentzia bermatuko dien errenta minimoa emateko duen apustu sendoa ere azpimarratu du.
Era berean, diputatuak gogoratu du EH Bilduk Gipuzkoako egoitza eta eguneko zentroetako langileen lan baldintzak duintzeko egiten duen apustu irmoa gogoratu du, eta baita gizarte zerbitzu publiko eta kalitatezko sarearen defentsa.
Gaur egindako lanketa kolektiboko saioa EH Bildu hauteskunde programa osatzeko egiten ari den partaidetza prozesuaren barruan kokatzen da. Orain arte sei lan saio egin dira eta ehunka hiritar eta sektore anitzetako hogeinaka agentek hartu dute parte. Prozesu honek aurrera jarraituko du hurrengo asteotan eta foru hauteskundeetarako behin betiko programaren aurkezpenarekin amaituko da, martxoan.
