Alternatibako kide eta EHBilduren diputatu Oskar Matutek, Isabel Garcia Tejerina ministroaren urgentziazko agerraldia eskatu du hegaluzearen kanpaina bukatutzat emateko Arrantzu Ministerioak hartu duen erabakia dela eta.
Diputatu subiranistaren arabera, Espainiako gobernuak “alde bakarrez” eta “azkarregi” hartu du erabakia. Bere esanetan, “Tejerina andreak ez du aldez aurretik sektorearekin hitz egin”. Matutek gogoratu duenez, arrantzaleek ez dute kanpaina honetan zegokien arrain kopurua harrapatu eta beraz, “1.200 tona hegaluze ehizatu gabe geratu dira Espainiako gobernuaren erabakiz”.
Bere esanetan, “erabaki honek zailtasun handiak eragiten dizkio euskal arrantzu sektoreari”. Are gehiago, Matutek esan duenez, “sektore honek dagozkion kupoak bete ditu, kupo horiekin ados izan ala ez”.
“Ministerioak ez du kontuan hartu euskal arrantzaleen iritzia eta esperientzia, eta are gutxiago itsasoarentzat horren kaltegarri ez diren arrantzu teknikak”, esan du.
Horregatik guztiagatik, EH Bilduk Espainiako Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen ministroaren urgentziazko agerraldia eskatu du gaur Diputatuen Kongresuan.
EAJk eta PSOEk ontzat eman dute gaurko Osoko Bilkuran Guggenheim-ek hezitzaileak kaleratzeko hartutako erabakia. Hau da, ontzat eman dute 18 langile kaleratzea eta 6 lanpostu deuseztatzea. Aipatutako hiru alderdiek argi utzi dute Udalbatzarrean langileen kontrako euren jarrera EH Bilduk, Udalberrik eta Goazenek batera gai honen inguruan aurkeztutako mozioaren aurrean. Hona hemen Alba Fatuarte Alternatibako kide eta koalizioaren Bilboko zinegotziaren hitzartzearen zati bat:
Hau izan da EAJk, PSOEk eta PPk atzera bota duten mozioa:
Bilboko Udaleko Udalbatzarrak Guggenheim Bilbao Museoko hezkuntza departamentuko zerbitzuak eskaintzeko beharrezkoak diren lanpostuak mantentzearen alde egiten du. Halaber, museoak langileak zuzenean kontratatuz gero, lanpoltsa publikoen bidez izatea eskatzen du, Museoko zuzendaritza organoetan parte hartzen duten Administrazioetan langileak kontratatzeko kontuan izaten diren irizpide eta berme berdinekin.
Bilboko Udalbatzarrak uko egiten dio Guggenhiem Bilbao Museoak hartutako erabakiari. Alegia, euren eskubideak defendatzen dituzten langileak langabe uztea, 18 lanpostu suntsitu nahi izatea eta kontrataziorako kontrol publikorik gabeko lanpoltsa bat erabiltzea, orai arte zerbitzua eman duten pertsonei itxia dagoena eta lan-kategoria ezberdin baten hautaketa prozesu batetik sortua.
Helburu horrekin, Udalbatzarrak Alkateari eskatzen dio Guggenheim Museoko dagozkion organoetan ondorengoa defendatzea:
Orain arte Manpower enpresak eskaini dituen hezkuntza zerbitzu guztiak bere horretan mantentzea.
Museoak langileak zuzenean kontratatzea erabakiz gero, egun Museoko Hezkuntza Departamentuan zerbitzuak eskaintzen dituzten langile guztien subrogazioa ziurtatzea, gutxienez egun betetzen duten lanaldiak mantenduz eta langileek egindako eskakizunak kontuan izanez, bisitak prestatzeko behar dituzten orduak lan deboratzat aitortuz.
Zerbitzu hauek eskaintzeko, kontratazio berri bat lizitatzea aukeratuz gero, egungo lanpostu guztiak mantentzea eta plantillak eskatutako hobekuntzak bermatuko dituen baldintzen plegu baten bitartez izatea.
Lan-poltsak lan kategorien arabera osatzea, publizitate, berdintasun, meritu eta gaitasun printzipioen araberakoak, Bilboko Udalean, bizkaiko Foru Aldunndian edota Eusko Jaurlaritzako lan poltsak osatzen diren bezalako gardentasun publikoan oinarritutako berme eta prozedura beretsuekin, eta hiru instituzietako teknikariek parte hartuko duten hautaketa epaimahai baten bidez.
Kontratatzerakoan, kategoria horretarako zehazki osatuak ez diren lan poltsak ez erabiltzea.
Euskadi Irratian Alternatibako kide Joxe Iriarte Bikilari eginiko elkarrizketa bere azken eleberriaren inguruan: “Fikzioa idatzi du Bikilak, benetako kamaraden garaiak gogoan hartuta. Sei kamarada protagonista. Kamarada izanak…”.
Alba Fatuarte Alternatibako kide eta EH Bilduko zinegotzia Bilbon, David Lopategi Bizkaiko batzarkidearekin batera, koalizioak Correscales ekimenean parte hartuko duela adierazi dute gaur goizean Bilbon. Telefonicako langileek egindako greba izan zuen sorburu ekimen horrek eta, multinazional horretan argi geratu zen bezala, beste enpresa askotako prekarietatea salatzea du helburu ekimenak.
“Otsailaren 18tik 22ra, Bilbotik Bartzelonaraino doazen 800 kilometroak egingo dituen Korrika Prekarioak, Correscalesak, egoera prekarioenean dauden langileen arteko zubiak eraikitzera dator. Egoera aldatu daitekeela esatera dator; kalera ateraz, elkartasuna abian jarriz eta sektore desberdinek elkarren artean babestuz, gauza asko aldatu daitezkela esatera dator. Baina bestetik, egun pairatzen dugun egoera tamalgarria salatzea ere du helburu: Sistema kapitalista eta patriarkal honetan, langileak, mozkin handiagoak lortzeko tresna besterik ez gara eta emakumeok bereziki sufritzen ditugu horren ondorioak”, adierazi du Fatuartek.
Erakunde publikoen ardura
Hala ere, prekarietatea ez da arlo pribatuan sortu eta garatzen den zerbait. EH Bilduko kideek erakunde publikoek daukaten ardura salatu dute. “Zoritxarrez gure erakundeek garatutako politikek, prekarietatearen kontra egin beharrean, aurkako norabidea izan dute. Ezagunak dira gure lurralde historikoan egindako obra publiko askotan izandako lan baldintzak. Eta hori, urterik urte, lan sektore guztietan izandako lan istripuak ahaztu gabe”, gogoratu du Lopategik. Prekarietatearen adibide dira San Mames edo Supersur bezalako obrak edota Bilboko Udalak azpikontrataturiko eta langileei nomina ordaindu ez dien Grupo Empresarial Santutxu.
Aldi berean, erakunde publikoek prekarietate horrekin bukatzeko eman ditzaketen urratsak azaldu ditu. “Guzti horretan administrazio publikoak badu zeresana. Kontratazio baldintzetan eta kontratuak ematerako orduan klausula bereziak jarriko balituzte, enpresen gehiegikeriak eta neurrigabekeriak ekidingo lirateke. Eta horretarako gauza bat baino ez da beharrezkoa: Borondate politikoa“.
Dozenaka eragile sozial, sindikal eta politikoek (tartean Alternatiba eta EH Bildu) babesa eman diote gaur aurkeztutako Correscales 2016 ekimenari, otsailaren 18tik 22ra bitarte, korrika 800 kilometro egingo dituena Bilbotik Bartzelonaraino prekarietatea salatu eta elkartasuna zalabaltzeko asmoz.
Greba mugagabean dauden kolektiboentzako funts kooperatiboa, dokumentala eta 800 kilometroko lasterketa Bilbotik Bartzelonara. Correscalesek 150.000 euro bildu nahi ditu sare bitartez lortutako dohaintza txikien bidez, Espainiako estatuan inoiz egin izan den kanpainarik handiena, hain zuzen ere. (http://goteo.cc/correscales).
Beren ekarpena egin duten 360 gizarte mugimendu, sindikatu, talde eta ehunka lagun baino gehiago dira protagonistak. Elkartasunak gainezka egin digu: gaurdaino, Katalunian 40tik gora hitzaldi, aurkezpen eta bestelako babes jarduera egin izan dira; Euskal Herrian ere, dozena inguru antolatu dira. Orain, jasotako konfiantza funts komun bat martxan jartzea ahalbidetuko du prekarietatearen aurka borrokatzeko.
Duela hilabete batzuk Movistarreko milaka langilek abiatutako bidea da hau, muturreko zapalkuntzaren kontra altxatu ziren bi hilabete pasa luzatu zen greba indartsua eginez, gizartean isla nabarmena izan zuena. Gaurkoan, taldean berreskuratuko dugu borroka horren lekukoa; lehenik eta behin, greba horri aurre egiteko erabili ziren dozenaka milaka euroak itzulita eta, ondoren, hurrengorako oinarri ekonomikoa sortzen.
Guk ekin genion bide honi, baina inoiz ez genuen lortuko gure kabuz arituz gero. Orain, borrokarako, berotasunerako eta konplizitate sare bat ehuntzen jarraituko dugu ibilbidean zehar. Otsailaren 18an Bilbotik abiatuko gara, Iruñerako bidean, gau eta egunez jarraituko dugu korrika Aragoiko Goi Pirinioetatik, aurretik Donostia bezalako hiriak zeharkatuta. Tokian tokiko borrokak babesteko, Esako 8ekin elkartasuna agertuko dugu, dirua bilduko dugu Correscalesek igaroko dituen dozenaka herri eta hirietan, eta azaldu egingo dugu nola Movistarrek eta beste enpresa askok dozenaka milaka familien bizitzak izorratzen dituzten.
Gure bizitzarengatik korrika egingo dugu, Huesca, Lleida, Vilafranca, Reus, Tarragona, Sant Boi, Cornellà; Bartzelonaraino heldu arte otsailaren 22an, Mobile World Congress irekitzeko ekitaldian egoteko, teknologiarik aurreratuenak prekarietatearen eskailerak oinarri dituela gogorazteko.
Ondorengo estekan ibilbide zehatza eta 18tik 22ra arte egingo dugun Bilbo eta Bartzelonaren arteko ibilbidearen irteera eta helmuga ordutegiak topatuko dituzue.
Gure kide eta EH Bildu Bildoko zinegotzi Alba Fatuarteren hitzartzea azken udalbatzan, Veronica del Carmen langilearen heriotzaren harira, paperik izan gabe baldintza txarretan lan egiten zuen etxean hil baitzen eta, horregatik, Udal gobernuari Osalan erakundearen ikerketa eskatzeko proposamena eraman du koalizioak.
Veronica del Carmen, Nikaraguan jaiotako 28 urteko langile Bilbotarra bere lanpostuan (Derion) hil zen urriaren 13an. Pertsona nagusi bat zaintzen lan egiten zuen eta haren etxean hil zen. Baina egoera irregularrean zegoenez, gertakari hauek ez dira ikertu. Hori dela eta, EH Bilduk eskaera zehatza eraman du gaurko Osoko Bilkurara: Osalan-i beharrezko ikerketak egiteko eskatzea, eta beharrezkoa izanez gero, arlo judizialean neurriak hartzea ahalbidetzea. EAJ, PSOE eta PP batu dira proposamena atzera botatzeko.
Veronica del Carmen, Nikaraguan jaiotako 28 urteko langilea, azken 4 urteetan Bilbon bizi izan zen, urriaren 13an, Derion hil zen egunera arte. Pertsona nagusi bat zaintzen lan egiten zuen eta haren etxean hil zen. Baina egoera irregularrean zegoenez, gertakari hauek ez dira ikertu.
Kasuak izandako oihartzun ezak erakusten du zer nolako prekarietate egoeran dauden zaintzan aritzen diren pertsonak, hala nola, egun indarrean dagoen Atzerritarren Legeak dituen ondorioak. Lege horrek emakumeen eskubideak urratzen ditu. Veronicak bezala, euskal gizartearentzat ezinbestekoak diren zerbitzuak eskaintzen dituzten emakumeen eskubideak urratzen ditu lege horrek.
Veronica kontratu gabe ari zen lanean eta baldintzak oso gogorrak ziren: atsedenerako denbora ez zitzaion bermatzen, ezta ere medikuen zerbitzua jasotzeko eskubidea.
Beharrezkoa da langileen osasun eta segurtasun neurriak bermatzea eta horretarako, enpresen eta administrazioen konpromiso handiagoa behar da.
Etxeko langileen kolektiboaren lan baldintzek ez dituzte osasun fisikoa eta emozionala bermatzen. Beste pertsona batzuk zaintzen duena zaintzea ez da aurreikusten. Hori langile horiek duten babes ezaren ondorioa da.
Aernnovak Berantevillan duen faktoriatik 150 langile kaleratzeko asmoaren berri eman duela eta, EH Bilduk babes osoa adierazi dio gaur bertako langileen batzordeari eta egoera horren konponbidean dagokion ardurari heldu diezaiola eskatu dio Jaurlaritzari, 1994az geroztik enpresa horrek (Gamesa Aeronauticak lehen, Aernnovak orain) laguntza publiko handiak jaso dituelako. Enpresaren mehatxupean dauden langileen egoera aztertu eta euren etorkizun laborala ziurtatzeari begira, Belen Arrondo legebiltzarkidea, Aitor Miguel Gasteizko zinegotzia eta Luis Maria Salgado Arabako batzarkidea -Alternatibako kideak azken biak- Aernnovako komitearekin batzartu dira, “konponbideak elkarlanaren bidetik iritsiko direlako”, Arrondok adierazi duenez.
EH Bilduk informazio zehatza galdegin dio jada Jaurlaritzari Legebiltzarrean, Lakuak argitu dezan zenbat milioi eman dizkion 1994az geroztik enpresa horri. Arrondok gogora ekarri duenez, “Gamesa (oraingo Aernnova) diru publikoaz baliatu zen bere garaian bere jardun pribatua martxan jartzeko, eta milioi asko jaso ditu geroztik. 2006. urterako ia 100 milioi ziren jada, Gobernuak berak emandako datuen arabera, eta orain ezinbestekoa da jakitea noraino iritsi diren laguntza publikoak, enpresari kontuak eskatzeko ordua heldu delako”. Izan ere, legebiltzarkidearen iritziz, “diru publikoa jasotzearekin batera edozein enpresak konpromiso argia hartzen du, berez, laguntza horiek eman dizkion jendartearekin, inbertsioetan eta kalitatezko enpleguan gauzatu behar duen konpromisoa, alegia. Orain, ordea, 150 langile kaleratzearekin mehatxu eginez Aernnova konpromiso hori urratzen ari da eta Jaurlaritzari dagokio konpromiso guztiak betearaztea. Urkulluren Gobernuak, beraz, ardura argiak ditu mehatxu horri aurre egiteko, enpresari kontuak eskatzeko eta konponbidea bilatzeko orduan, eta hori da EH Bilduk eskatzen diona”.
Horri jarraituz, Aernnovarekiko politikan norabide aldaketa eskatu dio Arrondok Jaurlaritzari, “orain arte enpresaren alde kokatu delako, ez langileen alde. Horretan paradigmatikoa izan zen Urkulluk Mexikon Aernnovari egin zion bisita, han deslokalizazioa txalotzen zuen egun berean, Berantevillan enpresa erregulazio-espedientea aurkezten ari zelako. Aernnovaren internazionalizazioaren izenean lehendakariak babes osoa eman zion enpresari produkzioa Arabatik Mexikora eramateko eta, horren ondorioz, Berantevillan langile asko kaleratzeko; horrelakoxea izan da orain arte Jaurlaritzaren politika Aernnovarekiko, beti enpresaren interesak lehenetsita, ez langileenak”.
Cegasako langileak ez dituela defendatu leporatu dio EH Bilduk Arabako Foru Aldundiari. Izan ere, irekita du Cegasak Lan Erregulazio Espediente bat eta segur aski 250 langile kalean geratuko dira. Baina Arabako Foru Aldundia prozesu honetako partaidea da Konkurtso Administratzailea baita eta lan hori azpikontratatu zuen. Baina Lan Ikuskaritzak egindako txosten baten arabera, fede txarrez aritu da eta iluntasunez betatako prozesua burutu du.
Hau dena ikusita, izendatutako Konkurtso Administratzailea aldatzea eta epaitegietan lan erregulazio espedienteari buruzko epaia eman aurretik berriz kontsultetarako epea zabaltzea eskatu dio EH Bilduk Arabako Foru Ahaldun Nagusiari. “Arabako Foru Aldundiak bere egin beharrak alde batera utzi ditu eta Araban enplegua defendatzeko interesik ez du adierazi. Bestela, Lan Ikuskaritzak egindako txostena ezagutu bezain pronto LEE bertan behera uzteko eskaera egingo lioke enpresari edo ordezko bat bilatuko luke”, azpimarratu du Luis Salgadok, Alternatibako kide eta Arabako Biltzar Nagusietako EH Bilduko biltzarkideak.
Hau guztia argitzeko asmoz, Arabako Ahaldun Nagusiari zuzendutako interpelazioa aurkeztu du EH Bilduk. Segur aski, urrian egingo den lehen kontrol osoko bilkuran jorratuko da. Bertan, Lan Ikuskaritzaren txostenaren berri ote zuen jakin nahi du EH Bilduk. Era berean, Aldundiak izendatutako Konkurtso administratzailerekin izan duen bileraren bat argitu nahi du EH Bilduk.
Ezkerraldeko egoera aztertu nahian eta eskualde honetan sozioekonomia suspertzeko neurriak hartzeko helburuarekin proposamenak egiteko, Gasteizko Legebiltzarrean gune izango den batzorde txostengilea eratzeko proposamena aurkeztuko dugu bihar Gasteizen. Euskal Herriak badu zorra historikoa Ezkerraldearekiko.
Ezkerraldea eskualdeak ezaugarri bereziak ditu. Euskal industrializazioaren sehaska izan zen eta ondorioz XIX eta XX mendeetan aldaketa azkar eta bortitzak bizi izan zituen. Industriak sortutako aberastasuna beste tokietara joaten zen bitartean, Ezkerraldean pairatzen ziren garapen eredu desorekatu baten ondorio latzak: hondamendi ekologikoa, hirigintza kaotikoa, lan zapalkuntza…
Hala ere, hamarkada luzeetan lana bermatuta zegoen eta toki askotatik etorritako langileek eraiki zuten nortasun handiko eta anitzeko eskualde bat. 70 eta 80etako hamarkadetan, aldiz, industria astunaren krisia gertatu zen eta, horren ondorioz, eskualdeak beste aldaketa azkar eta bortitzari aurre egin behar izan zion. Geroago, aurreko zoru industrialen plusbaliek, hirugarren sektorean kanpo inbertsioek, Europako laguntzek… baliabide ekonomikoak txertatu zituzten zonaldean eta industria kutsakorraren murrizketekin batera, aurpegia garbitu zioten eskualdeari. Terziarizazioak sortutako lan postuek ere, industria garaiaren enpleguen kalitate berbera ez bazuten arren, langabezi tasa murriztu zuten berriro. Baina itxurazko errealitate horren atzean arrisku eta arazo larriak ezkutatzen ziren. Izan ere, Ezkerraldearen adierazle ekonomikoak beti Euskal Herriko azkenen artean kokatzen ziren. Eta agindutako berrindustrializazioa ez zen inoiz gauzatu.
Eredu ekonomiko berriaren oinarriak ahulak ziren: eraikuntza, teknologia maila baxuko enpresa txikiak eta lan baldintza oso eskasak dituzten merkatal gune handiak. Ahulezia estruktural horren ondorioz, krisiak bete betean jo ditu Ezkerraldearen sistema produktiboa eta jendartea. Adierazle ekonomiko nagusiak badira horren lekuko: langabezia, pobrezia, errenta, zaharkitzea, ingurugiroa…
Adibide gisa, hiru datu aipatuko ditugu:
Ezkerraldeak badu langabezi tasarik altuena ikerketa guztien arabera (zifra aldatzen da iturri eta dataren arabera, baina denek kokatzen dute %20 inguruan)
Ezkerraldeak badu EAEren BPG per capita baxuena, 25.128 euro, bataz bestekoaren %84 (CES-GEAB 2014)
Ezkerraldeak badu pobrezia gordinaren tasarik altuena, %3’5 (FOESSA 2014)
Honegatik guztiagatik, uste dugu Ezkerraldearen egoerak behar duela Legebiltzar honen eta Jaurlaritzaren arreta berezia. Ez da beste eskualdeekiko baztertzailea den eskaera. Ezkerralderako landutako konponbideak aplikagarriak izan daitezke antzeko egoeratan dauden beste eskualdetan ere. Baina uste dugu Ezkerraldeak lehentasunezko estatusa eduki behar duela, bi arrazoi erabakigarriengatik:
Populazio kopurua (hiriburua ez den eskualderik populatuena delako)
Egoerarik larriena pairatzen duelako funtsezko arloetan, arestian azaldu dugun moduan
Ezkerraldearen berpizte dinamikan barne zein kanpo indar guztiak beharrezkoak dira eta horregatik euskal instituzioen inplikazio aktiboa ezinbestekoa da.
Alternatibako kide eta Gipuzkoako Gizarte Politika Diputatu Ander Rodriguezek gogora ekarri nahi izan du Gipuzkoak EAEko langabezia tasa txikiena eduki arren -%12,1- adindu eta kualifikaziorik gabeko langabeen zifra hazi egin dela herrialdean. “Langabetuen artean, hirutik batek 50 urte baino gehiago ditu, 15.380 pertsona, alegia”, azaldu du Rodriguezek.
Gizarte Politikako diputatua ere denak salatu du Lanbide ez dela “lana aurkitzeko tresna eraginkorra” eta gaineratu du Euskadin gauzatzen diren kontratuen %2an baino gutxiagoetan bakarrik bitarteko dela Lanbide. Horregatik, eta “Gipuzkoako Foru Aldundiaren eskumena ez izan arren”, EH Bilduk proposamen hau jarri du mahai gainean. “Kualifikaziorik gabeko pertsonen artean gainera, errealitatea are larriagoa da, langabezian dauden adinduen %68a baitira. Eta, beti bezala, emakumeak dira kaltetuenak. Horietako askok, etxeko lanetan aritu dira eta orain, krisiaren ondorioz, kualifikazio baxuko merkatuan beste lan bat bilatu behar izan dute”, adierazi du Rodríguezek.
EH Bilduk “adindu langabetuak merkaturatzeko programa berezia” proposatu du. Gaur goizean, Donostiako Antiguo auzoan dagoen Lanbideren bulegoaren aurrean izan den prentsaurrekoan, EH Bilduren hautagaiak Gipuzkoako ahaldun nagusi izateko, Xabier Olano, eta koalizioko bozeramaileak, Ander Rodriguezek, plan horren ildo nagusiak aurkeztu dituzte, zeinek helburu bezala duen “adindu langabetuak merkaturatzea, bereziki, kualifikazio txikia dutenak, lana lortzeko arazo larriak baitituzte”.
Olanok adierazi du “50 urte baino gehiago dituzten epe luzeko eta kualifikaziorik gabeko langabeek osatzen duten kolektiboa gizarte-bazterketaren arriskuan” dagoela. Horri aurre egiteko, Gipuzkoako ahaldun nagusi izateko EH Bilduren hautagaiak bost neurrietan oinarritzen den programa aurkeztu du.
Alde batetik, EH Bilduk formakuntza jardunaldiak proposatu ditu. Olanoren esanetan, “pertsona horiek lan merkatura itzultzeko zenbait sektore” identifikatu dituzte eta horien inguruko formakuntza jarduerak martxan jarriko dituzte kolektibo horrek lan merkatura itzultzeko aukera handitzeko. Garbiketa, enplegu berdea -adibidez, hondakinen kudeaketan-, ostalaritza, azpikontratazio industriala eta enplegu zuria -pertsonen zaintza- dira Olanok azaldu duenez aukera gehien duten sektoreak.
Gainera, hautagaiak koletibo horren merkaturatzea ahalbidetzeko pizgarri eta hobariak ere proposatu ditu. Baita, lanpostu berriak sortzeko borondatezko lanaldi murrizketak sustatu eta gizarte klausulak aplikatuko dituztela esan du Olanok. Modu berean, EH Bilduk sektore horren diskriminazioaren aurkako sentsibilizazio kanpainak ere martxan jarriko dituela iragarri du.
Azkenik, Olanok adinduentzako “merkatu babestu” bat sortzea proposatu du: “Potentzial izugarria izan dezakeen neurri berritzailea proposatu nahi dugu. Kualifikaziorik gabeko adineko langabetuentzat, bereziki epe luzekoentzat, merkatu babestua sortzea proposatzen dugu, enpresa, gizarteratze-zentro eta enplegu lantoki berezien eskutik”.
