Negoziazio kolektiboa arautuko duen Lege Dekretua onartu izanak, lan merkatuaren eta pentsioen erreformekin batera, enpresaburu eta kapitalaren eskubideak gehiengo sozialen gainetik jartzen dituen infernuko zirkulua itxi du. Finantzen krisiak mahai gainean jarri du, argi eta garbi, kapitalismoak ez duela inolako mugarik eta gutizia dela azpian duen oinarri etiko bakarra.
Lana arautzen duten legeak langileek azken mendeetan eginiko borrokaren ondorioz sortu ziren. Horiek desegitea lan harremanak Iraultza Industrialaren garaietara bueltatzearen parekoa izango litzateke, eta lan kontratu indibiduala, alde bien arteko desberdintasunean oinarritutakoa, lan merkatua arautzeko oinarri berri gisa kokatuko luke. Malgutasuna, lehiakortasuna, lan merkatuaren zurruntasuna, etab. Patronalaren zuzendaritzaren boteretik berrinterpretatzen diren kontzeptuak dira, legedi berriaren nukleo nagusietan uztartzen direnak, transnazionalen eta kapitalaren interesei egokituta. Gutxiengoen eskubideak gehiengoaren eskubideei inposatzen zaizkie.
Negoziazio kolektiboarena amaierarik ez duen erreforma neoliberalen kate amaiezin baten beste mail bat besterik ez da. Zer nolako emaitza praktikoak izan dituzte azken hogeita hamar urteetan eginiko lan erreforma ugariek? Beren emaitzak aztertu al dira? Nor aberastu eta nor txirotu da? Argi eta garbi gelditu dena enpresarien eta gobernu sozialistaren arteko konplizitatea da. Gainera, Espainiako parlamentua krisiak gehien kolpatutako gizarte sektoreen kezketatik urrundu egin da, kapitalaren, transnazionalen eta finantza erakundeen logikara makurtu egin da. Nazioarteko Diru Funtsak, OCDEk, nazioarteko bankak zein nazionalak… gehiengo sozialen gainean eragina duten erabakiak hartzen dituzte, baina, nork aukeratu ditu? Nork kontrolatzen ditu haien erabakiak? Erabaki teknikoak eskubide sozialen gainetik al daude? Enpresaburuek behar duten erreforma da hau. Haien beharrak praktika boluntarioetara bideratzen dira – enplegua sortzea, inbertsioak, aurrerapenaren aldeko elkarlana – eta haien mozkinen menpe daude; aldiz, haien eskubideak – pribilejioak -, langileen eskubideak birrintzen dituzten eta izaera inperatiboa eta hertsatzailea duten lan erreformen bitartez babesten dira.
Logika honetan, aurkeztutako testuak hitzarmen kolektiboari lan eskubideak babesteko oinarrizko lanabes gisa eraginkortasuna kentzeko helburu argia dauka, enpresari bakoitza hitzarmenetik kanpo jokatzeko aukera erraztuz eta hedapena zein mobilizaziorako gaitasuna murriztuz.
Hala, lehenik eta behin, onartutako testuak negoziazio kolektiboaren egitura aldatzen du, lanbide arteko akordioen eta enpresa zein estatu eremuko itunen aldeko apustua eginda, eskumen jakin batzuetan salbu, non hitzarmen autonomikoak lehenetsiko diren. Lan harremanen esparruaren sendotzea geldiarazten duen zorigaiztoko konbinazioa da hau, enpresarien boterea indartu eta lurralde hitzarmenen zeregina zalantzan jartzen duena, Euskal Herrian lan eskubideak bermatu duten lanabes onenak izandakoak.
Bigarrenik, enpresa barruko malgutasuna berridazten du, enpresaburuen botere legala areagotuz soldatak, maila profesionalak eta lanorduak zehazteko orduan.
Hirugarrenik, erreformak hitzarmenen ultraeraginkortasuna ondorio praktikorik gabe utziko du – aurreko itunaren indarraldi automatikoa dakarrena berau ordezkatu arte – patronalak nahi izanez gero langileek aurretik lortutakoa desager daitekeela. Lan eskubideen galera patronala eta langileen ordezkarien arteko – derrigorrezko – bitartekariaren irudia sartuta makillatu dute, langile klasearen mobilizatzeko gaitasuna pixkanaka galarazteko asmoz. Era berean, greba-hitzarmena binomioaren denbora murrizten da.
Erreforma hau konfrontazio demokratikorik gabeko elkarrizketa sozialaren azken emaitza da, negoziazio ilun batena, gardentasunik gabekoa eta enpresaburu eta, are okerrago, buruzagi sindikalen artean eginikoa, eztabaida bahitu eta Euskal Herriko gizon eta emakumeen interesen kontrako logikak ezartzen dituztenak. Negoziazioaren azken emaitzari aurre egiteko bide bakarra greba, organizazioa eta konfrontazioarena da.
Alternatibaren joko zelaia bestelakoa da, mobilizazioaren alde egiten dugu, antolakuntzaren alde, euskal gehiengo sindikalarekin eta gizarte mugimenduekin elkarlanean. Gehiengoaren eskubideak gutxiengoen pribilejioen aurrean babestea ez da utopikoa, beharrezkoa baizik.