Gonzalo Fernandez Ortiz de Zarate – Alternatibako Mahai Internazionalista
Argitaratutako inkesta gehienen arabera, datorren otsailaren 17an, Ekuadorko herritarrek Rafael Correa lehendakari aukeratuko dute berriz ere, bigarren itzuli baten beharrik gabe. Hala, galdeketaren emaitzak egiaztatuz gero -eta zalantzetan egon daitezkeenen botoak sorpresarik eman ezean-, Correak eta Movimiento País-ek (Herri Mugimenduak) beste 4 urte izango dituzte bizitza duinaren sozialismoa delakoaren aldeko apustuan aurrera egiteko. Lehen urratsa, egun berean aukeratuko den Asanblada Nazionalean presentzia handia lortzea izango da.
Arrakasta honen arrazoiak askotarikoak dira, baina hiru nabarmenduko ditugu: Lehena eskumak hautagai-zerrenda bateratua aurkezteko ezintasuna izan da. Horrela, bai hautagai kontserbadore bakoitzaren atzean dauden enpresari eta oligarkia taldeen interesak desberdinak direlako -Asanblada berrian oposizio modura agertu nahi dutenak-, edo bai eskumak bere presidentzia hautua agortu duelako, bere etorkizuneko proiekzioa sortzeko hautagai desberdinak planteatzen dituelarik, atzeraka doan eskumako botoa sei aukera desberdinetan banatu da. Bigarren arrazoia da, ezkerraren barruan inork ez duela Movimiento País-i itzal egiteko gaitasunik. Hala, Alberto Acosta, ezkerreko beste hautagaia, Coordinadora de Unidad Plurinacional (Nazio Anitzeko Batasunaren Koordinakundea) delakoaren burua, boto-asmoaren %2-4ra heltzen da soilik, Correaren %55-60aren aurrean. Hirugarrenez eta azkenik, herritarrek -eta batez ere Ekuadorko sektore gutxietsienak- hobekuntza nabarmenak ikusi dituzte euren bizimoduan Correak planteatutako herri iraultza martxan jarri zenetik, eta babes honek eragina dauka hauteskundeetan.
Behar bada azken arrazoi honek azaltzen du besteek baino hobeto galdeketaren emaitza. Hemen ere, zergati asko aipatu daitezke. Lehenik eta behin, gobernuak herri osoan eragina izango duten politika publikoak sustatzeko ahalegina agerikoa dela esan behar da. Zentzu honetan, pobrezia eta desberdintasunen indizeetan jaitsiera nabarmena gertatu da. Hala, estatua eraldaketarako agente izatera itzuli da, borondate indartsuago bati eta gidaritzarako zein banatzeko gaitasun handiago bati esker. Bigarrenez, etengabeko gobernu aldaketa bortitzetara ohituta dagoen estatu bati egonkortasun instituzional azpimarragarri bat eskaini zaio; zuzeneko demokrazian oinarritutako formulak eskainiz, justiziaren erreforma edota zezenketak bezalako gai garrantzitsuetan -egun eskualde batzuetan zezenketak debekatu dira-.
Hirugarrenez, herritarrek estatuaren duintasun nazionala berreskuratu izana positiboki baloratzen dute, baita Latinoamerikako integrazio prozesuan parte hartzeko nahia ere. Horrela, Ekuadorrek Nazioarteko Diru Funtsa bezalako nazioarteko erakundeei aurre egin die, eta burujabetza kontinentala sustatzen duten prozesu guztietan parte hartu du (ALBA, UNASUR, CELAC, etab.). Azkenik eta laugarrenez, herriak konfiantza dauka Movimiento País-ek ekonomia kapitalistatik eta estatu burges batetik Bizimodu Duinaren sozialismo baterantz -non kapitalaren ordez, bizitza erdigunean jartzen den, naturaren eskubideak barne- eta nazio anitzeko estatu baterantz igarotzearen alde egin duen apustuan. Hauxe da apusturik handiena, Correaren eta bere mugimenduaren konpromiso handia -indarrean dagoen Konstituzio aurrerakoia eraikitzen lagundu zuten beste pertsona eta erakunde askorekin batera-. Konpromiso sistemiko bat da, hauteskundeen epe laburreko erritmoak gainditzen dituena, eta adierazle historikoetan islatzen dena.
Horrexegatik, eta ezinezkoa zen beste modu batean izatea, luzerako egindako apustu honek bere zailtasunak ere dauzka. Hain da horrela, gatazka puntu garrantzitsuena bihurtu dela, ez bakarrik Ekuadorko ezkerren artean, baizik eta aldaketa-gobernuak dauzkaten estatu guztien artean ere bai. Sistemaren trantsizio honetan aurrerapausoak ematen ari al dira? Aurrerakuntza gehiago eskatu al daitezke, irteera puntua zein den kontuan hartuta, pasa den denbora zein eskasa izan den jakinda, eta botere ekonomiko eta mediatikoaren hegemonia daukan eskumaren paper oztopatzailea ikusita? Posiblea izango da erauzketa birbanatzailea lehenesten duen eredu batetik (petrolioa, gasa, etab.) produkzio eredu berri batera igarotzea?
Trantsizio honen inguruan gertatzen ari diren erritmoak eta nahi politikoak, ezker ezberdinen arteko gatazkaren adierazpen nagusia dira. Batzuentzat eskasak; besteentzat, egingarria denaren mugetan. Hor korapilo garrantzitsuak kokatzen dira; uraren legea, edo elikagai transgenikoen inguruko eztabaida berriz zabaltzeko aukera, esaterako. Halaber, eta gai garrantzitsu honez gain, badaude bestelako gatazka gune zehatzagoak Ekuadorren. Izan ere, alde batetik, Nazio Anitzeko Batasunaren Koordinakundeak Correari modu autoritarioan gidatzea, protesta soziala kriminalizatzea eta bere programarekin bat egiten ez duten erakundeekin jarrera gatazkatsua izatea leporatzen dio.
Era berean, eta beste alde batetik, alderdi ofizialistetatik, Correa eskumarekin berdintzen duen kontzesiorik gabeko oposizioan jardutea leporatzen diote Koordinakundeari; baita alternatibarik erradikalena bere gain hartzea, aldi berean hilzorian dagoen demokrazia liberal-ordezkatzailearen printzipio eta egituraketen defentsa naif bat egiten den bitartean (adibidez prentsa askatasuna aldarrikatuz gobernuak eskumako komunikabide handiekin dituen gatazketan, edo botere banaketa aldarrikatuz justiziaren erreforma partzial eta kontserbadorea dela eta); azkenik, erasoak egin dira Koordinakunde honetako pertsona eta erakunde batzuen aurka, 2010eko irailaren 30ean gertatutako estatu kolpearen aurrean izandako jokaera isilagatik; adeitsua ere izan zela esanez.
Hau da Correaren agintaldi berri honen irteera puntua. Nahiko genuke batetik, Bizimodu Duinaren sozialismoan esponentzialki eta nabarmenki aurrera egitea; bestetik, Ekuadorko ezker ezberdinak agenda komunen inguruan artikulatzea, borondate eraikitzaile eta elkarrenganako errespetuarekin. Gobernuaren lana da, baina baita oposizioarena ere. Biek euren erantzukizuna bere gain hartu behar dute, herriaren iraultzarekin Ekuadorren zabaldu den aukera ezin delako alferrik galdu. Herria esnatu da, eta ez du berriz ere lokartu nahi. Horregatik gure babes internazionalista guztia eskaintzen diogu Ekuadorko prozesuari, hainbeste gauza irakatsi diguna eta mundu osoko ezkerrari itxaropen handia ekarri diona.