Josu Estarrona eta Cristina Bereciartua – Alternatiba Araba
Artikulu hau argitaratzen denerako, SEA Arabako Enpresariek hitzarmen kolektiboen ultraeraginkortasunaren amaierari buruz antolatutako mintegia amaituta izango da, hau da, data horren aurretik berritu izan ez diren hitzarmen kolektiboek ez dute aurrerantzean izaera arauemailerik izango.
Elkarte horri atxikimendua ematen dioten enpresariek uztailaren 7aren osteko egoerari buruz eztabaidatu omen dute. Une horretan, Arabako 49.851 lagunei eragiten dieten sektore-itun garrantzitsuen ultraeraginkortasunak azken arnasa emango du. “Iraungipena” delakoaren ondorioz, langile horiek gainetik dagoen hitzarmen baten baitan (Estatu mailako Hitzarmena) egongo dira edo zuzenean Langileen Estatutuaren berme legalaren babespean, hau da, 645,30 euroko hileko soldata eta urteroko 1.800 orduko lanaldiaren mehatxupean.
Arabako enpresariak oso kezkatuta omen daude langile hauek babesik gabe geldituko direlako, eta egungo lan baldintzak mantentzeko prest daudela ziurtatzen dute. Baieztapen honekin, ondorioztatu daiteke datorren uztailaren 8an itun kolektiboak ez betetzea “patuak agindutakoa” dela, enpresariek gertatzea nahi ez duten hondamendi natural bat izango balitz bezala, aurreikusterik eta gelditzerik ez dagoena. Baieztapen hau, gainera, errealitatetik urrun dago. Izan ere, Lan Erreformaren Legeak gutxieneko ildoa markatzen du, eta enpresei ez die inolaz ere eskatzen, ultraeraginkortasuna igaro ondoren indarrean dagoen maila altuagoko hitzarmena sistematikoki aplikatzeko.
Modu xeheago batean esanda, emakume batek, enpresa bateko langile moduan, uztailaren 7an 1.650 ordu lan egin behar bazuen, uztailaren 8an egutegi bera mantenduko du, bere nagusiak aldatzen ez duen bitartean; legeak eskubide hori ematen baitio, eta kasu horretan, lanaldiaren aldaketaren erantzukizuna soilik enpresariarena izango da. Gauza bera gertatzen da garraiorako, laneko arropak garbitzeko edota lan toxikoak egiteagatik litro bat esne jasotzeko eskubidearekin, eta baita hitzarmenek barne har ditzaketen bestelako adostasunekin ere. Ez dira iraungiko ezta jainkoak hala nahi duelako desagertuko ere, baizik eta enpresariek aldebakarrez hala erabaki dutelako, beti ere, Lege anker eta bihozgabe batek babestuta.
Arabako Alternatiban jakin badakigu azken urte honetan negoziazio kolektiboari dagokionez pairatu behar izan dugun enpresarien egoskorkeriaren helburu bakarra momentu eta egoera honetara heltzea zela. Orain langile arabarrek gaizki egon edo are okerrago egotearen artean aukeratu behar dute. Gaizki, enpresariek azkenaldian egindako lanaldi igoera, soldata jaitsiera eta lan baldintza kaxkarragoen eskaintza onartzen badute, eta txarrago, ultraeraginkortasunaren amaierarengatik eta itun kolektiboak bete ez izateagatik.
Ondo dago, eta demokratikoa da Arabako Enpresariek euren interesak defendatzea, gauza bera gertatzen da langileriak bereak defendatzeko eskubidearekin, baina gizarte arabarra ergeltzat hartzeko asmoa onartezina da. Ez Lan Erreforma, ezta ultraeraginkortasuna, ezta dirudienez gertatuko den itun kolektiboak ez betetzea, ez dira zerutik erori, erantzule argiak dauzkate, eta SEA Arabako Enpresarien elkarteak bere errua onartu beharko luke.