Duela aste batzuk Potasaseko meategian 47 langileren itxialdiaren 50. urteurrena gogoratu genuen. Meatzea hartu zuten lan hobekuntzak eskatuz, 45 eguneko greba baten eta lanik eta soldatarik gabeko bi hilabeteko zigor baten ondoren. Garai hartan, Potasas Nafarroako lantokirik handiena zen, non 2.000 langile inguruk egiten zuten lan bertan. Borrokan egindako ibilbidea eredugarria izan zen, eta Nafarroa osoan greba orokorra egiteko deialdiarekin amaitu zen. Hori mugarri bat izan zen ikasgelako elkartasunean eta batasunean, egin nahi zuten harrapaketa nabarmenaren aurrean.
Hiperglobalizazioaren egungo testuinguruan, lantokiak ixteko eta ehunka langilek eta haien familiek bertan behera uzteko etengabeko mehatxuaren aurrean gaude, interes ekonomikoei eta enpresa-negoziokoei soilik men eginez. Multinazionalek egiten dituzten deslokalizazioen aurpegirik krudelena ikusten ari gara. Egoera hori ez da berria, eta aspalditik ari zen iragartzen. Nahikoa da oraintsuko memoria-ariketa bat egitea, adibide hauen bidez:
Siemens Gamesak 7 urte daramatza, 2018tik zehazki, enplegu-erregulazioko espedienteak kateatzen. 2005ean Ufesak (Alemaniako BSH taldea) Etxarrin zuen lantegia itxi zuen, 160 langile kalean utzita. 2014an Villatuertako (lehengo Agni) lantegia itxi zuen 98 langilerekin.
Beraz, esan dezakegu faszikuluen araberako deslokalizazio baten aurrean gaudela, eta Nafarroako industriaren pisuaren pixkanakako galeraren aurrean gaudela, azken asteetan Eskirotzeko BSH lantegiaren itxieraren iragarpena gehitu behar zaiolarik. Hori nahikoa dramatikoa ez balitz, aste honetan bertan jakin dugu Nano Automotive berehala itxiko dutela Tuteran, eta 120 langile inguru kaleratuko dituztela.
Erabaki bidegabe horiek beren bizitzetan duten eraginak pertsona horientzat guztientzat eta haien senideentzat dakarren dramaz gain, ez dugu alde batera utzi behar zein arriskutsua eta kezkagarria den enpresak ixtea. Batez ere Nafarroako zonalde batzuetan, iragarritako itxitura-neurriekin egonkortasunaren eta biztanleria-finkapenaren ideiaren kontrako bidean ibiltzen baita.
Enpresa-erabaki horiek ez dute zerikusirik gizarte-konpromisoarekin eta lurraldearekin, eta langileen bizitza duinaren aukeraren kontura etekina bilatzearekin; gainera, landa-eremuetako despopulazioaren problematikari arrisku gehigarri bat ere badakarkio, eta biztanleria beste gune batzuetara joatera behartzen du, egonkortasuna bilatzeko. Izan ere, etxebizitzarekin, azpiegiturekin eta zerbitzu publikoen hornidura egokiarekin lotutako beste pizgarri batzuekin batera, enplegua, edo enpleguari eustea zehatzagoa izateko, despopulazioaren aurka borrokatzeko tresna indartsua eta eraginkorra da.
2020. urteaz geroztik, Nafarroan enpresen sustraitzearen aldeko eta deslokalizazioaren aurkako neurriei buruzko lege bat daukagu, eta lege hori, tramitazioan bertan, asmo gutxiko eragile sozial eta politikoen zati handi batek adierazi zuen. Eta arestian aipaturiko gertaerak ikusita, argi dago ongi zekitela. Orain dakigunez, ez dira nahikoa deslokalizazioak geldiarazteko, abiapuntu on bat gehiago egin dezakegula ikustea litzateke. Zenbat eta gehiago eskatu behar dugu nafarrak defendatzeko eta gure lurraldearentzat, Nafarroarentzat, etorkizun bat irabazteko?
Nafarroako enpresa multinazionaletako zuzendaritzak solaskide ezgai eta ez-eraginkor gisa agertu dira erabakiak milaka kilometrora eta konpromiso sozialarekin zerikusirik ez duten beste parametro batzuekin hartzen direnean. Erabili adibide bat lagin-botoi gisa: BSHk jaso zituen azken laguntza publikoak 186.000 €ingurukoak izan ziren. Zer da hori BOSH bezalako talde batentzat?
Ausartagoak izan behar dugu, zorrotzagoak. Enpresei ordainak eskatu behar zaizkie. Dirulaguntza edo laguntza zuzenei buruz ez ezik, ematen zaizkien kenkari fiskalei edo onura fiskalei buruz ere hitz egiten dut, opakotasun handia dutenez, benetako informazioa nekez eskura baitezakegu.
Industriaren etorkizuneko legea aukera berri bat izan daiteke eta izan behar du abusuzko praktika horiei muga jartzeko eta Nafarroako industriak dituen erronka guztiei heltzeko, hala nola digitalizazioa, deskarbonizazioa, belaunaldien arteko erreleboa, laneko ezbeharrak, generoko soldata-arrakala edo lan-prekarietatea, langileak lege honen erdigunean jarriz enpleguaren kalitatea eta etorkizuna ziurtatzeko. Ez dugu denborarik galtzeko. Ezin dugu aukera hau alferrik galdu gauzak berehala aldatzen hasteko. Ezin dugu alde batera utzi Nafarroa iparraldetik hegoaldera zeharkatzen duen SOS zerbitzua.
Datorren igandean, otsailaren 16an, 12:00etan Golem Baiona zinemetatik abiatuko den manifestazioan, aukera paregabea dugu langile horiei guztiei laguntzeko enpresa-estrategiei soilik erantzuten dieten erabaki horien aurrean. Nafarroako Volkswagen, Nano Automotive, Siemens-Gamesa, Sunsundegui, BSH, Tasubinsa eta Tenerias Omegako enpresa batzordeen deialdi bateratua, Nafarroako industriaren etorkizuna defendatzeko.
Deitzaileen hitzetan, mobilizazio deialdi hau “Nafarroako industriako langile klaseari, sindikatuei, gizarte taldeei eta Nafarroako gizarte osoari manifestaziora joateko deia da. Beharrezkoa da bat egitea arazo komun bati erantzun bateratua emateko: enpresek gure lanpostuei egiten dieten erasoa. Gure ustez, ez da gure enpresen eremuan geratu behar, eraso horiek Nafarroako gizarte osoari eragiten baitiote, gure lurrari”.
Duela 50 urte Potasasen itxieraren aurrean egin zuten bezala, berriro ere gure elkartasuna eta gaitzespena adieraz dezagun erabaki horien aurrean, guztiok batera defenda dezagun Nafarroako industriaren etorkizuna!
