Aitor Montes Lasarte – Familia medikua
Euskaldunon odola beti izan da mintzagai. Izan ere Rh negatibo ospetsuaren dentsitatea Euskal Herrian beste inon baino handiagoa omen da; zientzialari askoren ustez, euskaldunon berezitasunaren erakusgarri: bereziak, isolatuak, genetika aldetik zein hizkuntza aldetik. Harrotasun gabeko izaterik ez da, eta guk badaukagu gurea. Bego horrela, ez naiz horrelako saltsatan sartuko.
Baina euskaldunak izanagatik, euskaldunak odolaz, ohituraz eta mintzairaz, ez gara ohartu odoleko analisien emaitzak gazteleraz daudela. Odola mehetu zaigu antza, eta osasun-arreta erdaraz izan behar duela hezurretan barrena daukagu sartuta.
Osakidetzak euskarazko osasun zerbitzua eskaini behar luke; bere betebeharra da, saihestezina, koherentea izan nahi badu. Zoritxarrez, euskaldunok osasun-arreta euskaraz eskatu beharrean gaude, gure eskubidea behar zuena betebeharra bilakatuta alegia. Erakundeak 30 urte bete dituen honetan, erronka handia jo digu langileoi, baina gogorarazi behar genioke euskararen arloan herren handia eginez gabiltzala, okerreko bidetik. Lankide askok euskarari herra handia diotela ez dago ukatzerik, eta egia esan, gatazkak uxatu nahian, euskararen normalizazioari uko egin diogu; horrela jarraituz gero, erakundea baino herrakundea deituko diote euskal hiztunek, eta bete-betean asmatuko. Bistan da herreneriak jota dagoela.
Gaitza da denbora luzez osasun arloa erdaraz izateko ohitura sendatzea, baina egoera hau lehenbailehen konpondu behar genuke; gaixoak osatu, herrenak zuzendu eta itsuak argitu. Eta egon badaude aurrerapauso txikiak emateko aukera zehatzak, konkretuak, bizkorrak, alboko ondoriorik gabeko sendabideak. Horien artean, hasteko, odoleko analisien emaitzak euskaraz eskaintzea. Ez dirudi gehiegizko eskabidea «glucosa» ordez glukosa jartzeak; creatinina jarri beharrean kreatinina, edo «filtrado glomerular» (MDRD) jarri barik iraizketa glomerularra (MDRD) jartzea, adibidez. Zure medikuari galde egiozu, hark azalduko dizu zer den iraizketa glomerularra euskaraz.
Esango dute, eta egia da, ez dela nahikoa izango. Horrela ez dugu euskarazko osasun-arreta sortuko, ez dugu Osakidetza euskal- dunduko, baina oinarrizko abiapuntu bat da, ezinbesteko aurrerapausoa, euskarak osasungoan erroak egin ditzan. Aurrenekoz, idatzizko harremanak, ematen zaizkigun idazkiak euskaraz jasotzea eta eskaintzea, lan hizkuntza eta zerbitzu hizkuntza uztartuz, normalkuntzarako bidea gure baitan ostatua har dezan.
Baina erraza izan arren, urratsa izan arren, eskatu egin behar dugu. Eskubideak ez zaizkigu berez ematen ez bermatzen, beti oztopo edo trabak jartzen dizkigute, eta eskean ibili behar. Isilik nahi gaituzte, makurtu, herrestarazi, eta Eusko Jaurlaritzak edo Osasun sailak edozein aitzakia eta estakururen gerizpean babesa bilatuko du. Ezinezkoa dela, krisialdian gaudela, dirurik ez dagoela. Bereziak omen gara euskaraz lan egin nahi dugunok, isolatuak, bakan batzuk besterik ez. Batzuek odola mehe daukate.
Orain gutxi famili mediku batzuk, egunero darabiltzagun gernu eta odoleko analisien emaitzak euskaraz jasotzea eskatu dugu, bakoitzak bere unitatean. Ez dugu erantzunik jaso jakina, eta analisiak gazteleraz datoz oraindik. Gure lankide euskaldunei gauza bera egin dezaten eskatzen diegu, bide batez. Baita erabiltzaileei ere. Eska ezazu zure odoleko eta aanalisien emaitzak euskaraz, mesedez. Ez onartu erdaraz.
Izan gaitezen beraz euskaldunak mintzairaz, eta odolaz baino, odoleko analisiez behintzat. Odoleko analisiak, euskaraz!