Joseba Barriola – Alternatiba
Adibide batekin hasiko naiz. Bi gertakizun edo egoera guztiz desberdinak: euskal presoak gartzeletan eta errefuxiatuak Europako ekialdeko mugetan edo Melillan edo Calais-en.
Bi gertakizun-egoera horiek guztiz singularrak dira. Euskal Presoen egoera ulertzeko kontutan hartu behar diren elementuak zeharo singularrak dira: besteen artean hor dugu, gertuko elementuak kontutan harturik, gerra karlistak utzitako memoria anitza, II errepublika eta gerraren oroitzapenak, Diktaduraren esperientzia latza, 1964ko Kontzilio Vatikanoaren ondorioak, 1970 Burgosko epaiketaren esperientzia, ondoren ezarri zen demokrazia frankistaren esperientzia etsigarria, … horrek denak (eta bestelako gertakizun nazional eta internazionalak) definitzen du presoen gertakizun-egoeraren singularitatea.
Bestalde errefuxiatuen egoera-singularra ulertzeko kontutan hartu beharko dira beste parametro batzuk. Gertu-gertukoak kontutan hartuz, hitz egin beharko genduke Herrialde Arabiarretan 2011 urten eman zen emantzipazio nahi orokorraren eztandaz, eztanda horri aurre egiteko erabilitako estrategiak desberdinak (Siria eta Libian edo Egipton eta Tunezen), hitz egingo beharko genduke 2008an Mendebalde deituriko lurraldeetan eztanda egin zuen krisi ekonomiko-finantziarioaz eta horri eman zitzaion erantzuna austerizidioaren aldekoa. Hitz egin beharko genduke modernitateak herrialde arabiarretan emandako esperientzia umiliagarria. Kontutan hartuz 2001ezkeroz islamofobiak irabazi duen pisua gobernuen politiketan (Afganistango gerra, Irak-ekoa, Palestinakoa beti mantendua, Yemen eta Sudanekoa…). Elementu guzti hauek errefuxiatuen egoera singularra ulertzeko beharrezkoak dira.
Bainan zer erantzuna ematen zaio presoen egoerari edo errefuxiatuen egoerari. Hiru hitz giltzarri erabiltzen ditugu presoen aldeko ahaleginetan: ASKATASUNA (kartzelarik atera), ETXERA (etxean bizi), DUINTASUNA (barneko kemena eta estima mantenduz). Eta hiru hitz horiek beraiek baliagarriak dira errefuxiatuen egoerari irtenbidea emateko bidea erakusten dutenak: ASKATASUNA ( munduan aukeratutako lurraldean bizitzeko askatasuna), ETXERA (jaioterriko etxea desegina dute gerraz eta miseriaz eta hor daude, mugan, inon ezin beraien etxea eraiki) eta DUINTASUNA (ez dira alprojak, ez dira gaizkileak… zer demonio da hori, tiroka errefuxiatuen aurka!).
Ondo begiratuta egoera singularrak dira baina altxatzen ditugun errebindikazioak Unibertsalak dira, unibertsaltasun horrek gidatzen du gure ahaleginak.
Bukatzeko zer da partikulartasuna? Ez dute denok presoen egoera berdin jasaten. Presoak lehen, guraso eta senideak eta lagunak gero, politikan kide direnak gero… egoera singula bat modu partikularrean jasaten da. Berdin esan dezakegu errefuxiatuen egoerarekin. Partikularra da, modu partikularren jasaten da egoera: bertan direnak, beraien senideak, beraien herrialdeetakoak, elkartasun elkarteak, gizarte islamofobikoak… Modu partikularrean bizi da egoera, baina egoera ez da partikularra, elementu orokorrak jartzen baititu jokoan. Gure presoen kasuan jokoan dagoena da Espainiako Demokraziaren hutsaltasuna (erregenerazio demokratikoaz hitz egiten da eta ez da hitz bat bera ere entzuten torturari buruz…). Errefuxiatuen egoerari dagokionez jokoan dagoena da estatu arabiarren gobernuen jokabide anti-herrikoia, mendebaldeko gobernuen politika merkantilista eta militarista.
Horrela bereizten dut nik hiru kontzeptu horiek. Partikularra da gertakizun-egoera bera bizitzeko modua; bainan gertakizun-egoera singularitate bat da, hau da, bere arrazoi orokor eta bereziak ditu. Aldiz, erantzuna, egoeratik irteteko erantzuna unibertsala izan daiteke edo talde itxi baten erantzuna korporatiboa, tribuko erantzuna. Presoen alde esaten dugunean ASKATASUNA, gartzela uzteaz gain Euskal Herri aske batetaz ari gara, eta Espainiako Demokrazia dezente batetaz ari gara; ETXERA esaten dugunean, guraso edo senideen etxeaz mintzatzeaz gain, Euskal Herri babesemaile batetaz ari gara, eta Natura bizigarri batetaz (Ama Lurraz) ari gara; DUINTASUNA esaten dugunean, Kaxbako, Tarhireko, New Yorkeko Occupy, Atenaseko sintagma ari gara aipatzen presoak eta errefuxiatuak begien aurrean edukitzearekin batera.
Horregatik, entzuten badugu “Presoen Arazoa ez da nere arazoa, presoena esker abertzaleko arazoa da”, geure bizitza geure eskutan hartzeko erabakiari uko egitea da. Presoen egoera neri zuzen edo zeharka ukitzen banau edo, hori konstatazio bat da. Presoen aldeko ahaleginetan parte hartzea Espainiako Demokrazia honen duintasun-eza, Torturarekin agerian dagoena, salatzea da, hau da, geure bizitzarako sistema politiko dezente baten alde ahalegintzea. Presoen egoerak esplikazio singularra du, beraien aldeko aldarria unibertsala da. Gauza bera errefuxiatuekin edo etorkinekin, oro har, eta segi…