Berdintasunerako lehen foru araua: bideak, adostasun eta desadostasun politikoak

EHBilduren Gipuzkoako Batzar Nagusietako ordezkariak – Begoña Vesga, Lohitzune Txarola, Idoia Ormazabal eta Maite Sarasua

Gipuzkoa joeraren kontra dabil berriz ere. Gure inguruko testuinguru politiko eta instituzionalean lehentasuna ematen zaio zorra ordaintzeari, eta zor hori ordaintzearen aldeko apustua egin da, gastu soziala ikaragarri murriztuta. Horren eraginez, gero eta jende behartsu gehiago dago egoera larrian, batez ere emakumeak. Horrela, emakumeek, bizimodua ateratzeko, gero eta doako zaintza eta etxeko lan gehiago hartzen dute beren gain, eta, ondorioz, langabezia erritmo handiagoan hazten da eta soldata-pobrezia instituzionalizatzen duten enpleguak sortzen dira. Egoera horren eraginez, ordaindu ezin duten emakumeek ezin dute bizitzaren sostengua eta kanpoko lana uztartu eta, ondorioz, askok krisi egoerarako gordetako ekonomiara jotzen dute: lan sexuala edo etxeko lana. Beraz, gero eta zailagoa da emakumeentzat autonomo izatea eta, ondorioz, gero eta ahulagoak dira indarkeria matxistaren aurrean.

Hala ere, Gipuzkoan lehentasuna ematen zaio jendearen larrialdiei, hemen eta orain, erantzuna emateari, herritar guztiek, emakumeek eta gizonek, elkarrekin bizitzeko eredu berri baterantz joateko; gizarte osoari esker, ez bakarrik emakumeei esker, bizitza aurrera ateratzeko; eta jende guztiak, ez bakar batzuek besteen kaltean, bizimodu duina izateko. Ikusezin bihurtuta, feminizatuta eta prekarizatua dagoen lana, zaintza lana, gure ekonomiaren ardatz berrantolatzaile bihurtu nahi dugu, antolakunde sozialaren gure eredu, eta gizarte gisa izan behar dugun zentzu ona, bide hori baita emakumeen eta gizonen arteko benetako berdintasuna lortzeko modu bakarra.

Horregatik izan da hain garrantzitsua Gipuzkoako Batzar Nagusiek, joan den martxoaren 4ko Batzordean, aho batez onartu izana Emakumeen eta gizonen berdintasunerako lehen foru araua.

Berdintasunaren helburua lortzeko tresna juridikoa da, eta arau jakin batzuk ezartzen ditu foru administrazioaren esparruan; baliabide espezifikoak konprometitzen ditu, horiek betetzeko xedearekin; eta betetze maila ebaluatzeko mekanismoak zehazten ditu.

Araua egiteko orduan, kolektibo feministen laguntza izan dugu, eta baita Gipuzkoako teknikarien sarekoena ere; izan ere, beraien iritziz, arau multzo hori “Gipuzkoako Foru Aldundiaren berdintasunaren aldeko printzipio eta helburuak jasotzen dituen tresna garrantzitsu bat da”. Halaber, Emakundek hainbat proposamen egin zituen, gehienak onartuak izan direnak. Aldi berean, azpimarratu behar ditugu talde politikoekin izandako elkarrizketak eta eztabaidak, ezinbestekoak izan baitira analisiak partekatzeko, begiradak hurbiltzeko, eta akordioak lortzeko talde politiko guztiekin, betiere bakoitzaren diferentziak kontuan hartuta.

Arau honen onarpenean hartutako akordioei dagokienez, nabarmendu behar dugu, duen garrantziagatik, PSE alderdiarekin lortutako akordioa, hau da, Gipuzkoako Foru Aldundiaren aurrekontu arruntaren % 1a berdintasuneko politikak bultzatzera erabiltzea 6 urteko epearen barruan. Neurri horrek garrantzi izugarria du, berdintasun alorrean ez baitago legezko araurik berdintasun politikak horrela blindatzen dituenik, eta berdintasuneko politikak diskurtso edo politika estetika hutsak ez izateko neurriak jartzen dituenik.

Hala ere desadostasun garrantzitsu bat eduki dute talde politikoek 46 artikuluaren inguruan, Aldundiak daukan betebeharraz “…entitateek sustatuko dute laguntza instituzionala kentzea, dena delakoa ere, usadioa aitzakia gisa hartuta ala hartu gabe, emakumeak nolabait baztertzen dituzten aisia eta ospakizun eredu baztertzaileei” . Artikulu berean adierazten zen, aldi berean, erakundeak kultur, festa eta aisia berdinetarako ereduetarantz aldaketak bultzatzeko ardura duela, udalen bidaide izanez eta berdintasunaren defentsan diharduten taldeei babesa emanez edo, daudenetan, konponbide moldeetan parte hartuz gatazkak aurreikusteko.

Berriro ere agerian gelditu da Irun eta Hondarribiko alardeen inguruko gatazkak eragotzi duela 46 artikulu horren inguruan adostasunetara iristea. Aldundiko Berdintasunerako Zuzendaritzatik ahaleginak egin dira jatorrizko erredakzioa aldatzeko 4/2005 Legeko 25 artikuluan xedatua bere osotasunean sartzea proposatuz, baina talde politiko ezberdinek ukatu egin dira erredakzio hau onartzera, nahiz eta legearen aginduak GFA horretara behartzen duen Emakumezko eta Gizonezkoen Berdintasunerako Foru Arau onartu berrian esplizituki jasoko ez balitz ere. Beste behin nabarmendu da ez dagoela baldintzarik adostasun politikoetara iristeko, zeren alardeen gatazka konpontzen ez dugun bitartean festei, aisiari eta ospakizunei dagokien guztia putzuratua geldituko da.

EH Bildutik tamalezkotzat jotzen dugu galera hau, izan ere bakoitzaren eginkizuna bere sexua, jatorria edo maila sozioekonomikoaren arabera definituko ez duten festa eta jai inklusiboak izango dituen agertokitik urrutiratzen gaituen gehiengo politikoak jarraitzen baitu. Eta pribatu bilakatuko ez diren, eta publikoak ordezkatzeko asmorik ez duten babes publikodun ereduetatik ez gaituzte urrutiratzen.

Arazoa konpontzeko gizarte agente, erakunde lokal, supralokal eta herritarren arteko elkarrizketarik eza nabarmen jartzen duen 20 urteko gizarte asperdura arren, uste dugu hori konpontzeko oinarri sendoak ezartzen ari garela GFAren eta Arartekoa eta Emakunderen gisako erakundeen lidergoarekin. Hala eskatzen dute gainera hondarribiar eta irundarren %70ak baino gehiagok Eusko Jaurlaritzak argitara emandako inkestek diotenez. Hainbeste denboran metatu diren sufrimendu eta minak sendatzeko ardura daukagu. Ez dugu Foru Arauan hori jasotzerik lortu baina gatazka konpontzeko abiatu dugun bidea geldiezina da.

Oskar Matute “Baliabide publikoak xahutzen eta lapurtzen dituzten horiek geldiarazteko garaia da. Ereduari buelta emateko garaia da”

Alternatibako bozeramaile eta EHBilduko kide Oskar Matutek agerraldia egin du biharko Euskal Herriko Eskubide Sozialen Karta bultzatzen duten erakundeek deitutako manifestazioetara deitzeko. Matutek justizia sozialean oinarriturako Euskal Herria eraiki nahi badugu, gure politika ekonomiko eta sozial propioak erabakitzeko garaia dela azpimarratu du.

Larunbat honetan Euskal Herriko Eskubide Sozialen Karta bultzatzen duten erakundeek manifestazio bat deitu dute Bilboko eta Iruñako kaleetan. Gutun honek gizarte justuago bat eraiki nahi du, eredu sozial eta ekonomiko propioan oinarrituta dagoena eta Euskal herritarron artean erabaki eta osatuko duguna.

Euskal Herria Bildutik, idatzi honen edukiak eta helburuak partekatzen ditugu eta horregatik, mobilizazioetan zein ekimenaren sozializazioan parte hartzera deitzen dugu. Baina gure atxikimenduaz harago bagoaz; EHBildu osatzen dugunontzat aldaketa politiko eta sozialerako apustua indartzeko arrazoia ere badelako.

Ekonomia, kudeaketa publikoa eta fiskalitatea ulertzeko eredu honek, milaka familia ezinegonezko egoera batera eraman ditu. Aberats eta pobreen arteko aldea geroz eta gehiago handitzen duen eredu honek, gainera, baliabiderik gabeko familiak laguntza sozialez baliatzea leporatzen zaie. Gaizkileak balira bezala. 

Nahikoa da! Benetako iruzurra eta susmoa txartela beltzetan eta diru publikoaren xahuketan dago. Hiriko, Kutxabank, Bidegi, Karrantzako mindak edota “De Miguel” kasuak dira susmopean egon beharko liratekeenak. Zerrenda luzeegia da.

Onartezina da horrelako kasuen salaketaren aurrean eta ardurak eskatzen direnean elektoralismoaz hitz egitea. Isiltasun hori onartezina da. Ulertezina da ere, Iruarrizaga kasuaren inguruan jaso dugun informazioaren inguruko azalpenik ez ematea.

Atzo, Rementeriak politikari garbia zela baieztatzen zuen. Rementeria jauna, benetan jokaera garbia eta gardena dela uste baduzue, azalpenak azkar eman. EHBildun iruzurraren eta klientelismoaren aurrean argi dugulako; Tolerantzia zero izango dugu.

Baliabide publikoak xahutzen eta lapurtzen dituzten horiek geldiarazteko garaia da. Ereduari buelta emateko garaia da. Gure erabakitzeko eskubideaz ari garenean, gure politika ekonomiko eta sozial propioak erabakitzeaz ere ari gara, justizia sozialean oinarriturako Euskal Herria eraikitzeko. Horregatik, “Dena erabaki, dena aldatzeko” esaten dugu, Kartak dioen bezala, legitimitatea eta legaltasuna euskal gizartearen borondate librean dagoelako.

Hasieratik, aldaketa politikoa eta soziala EHBilduren helmuga nagusia izan da. Hori da gure lehentasuna. Hau dela eta, kaletik, partehartze politikotik, baina batez ere ekimen publikotik guztion interesak, justizia eta eraginkortasun soziala bermatu eta lehenetsi behar ditugu.

Diana Urrea “Urteetan gerorako, biharko utzi da Berdintasun Legea; baina bihar iritsi da. Bihar orain da”

Alternatibako kide eta EHBilduren parlamentari Diana Urreak Urkullu lehendakariari Berdintasunerako Legearen inguruan zuzendutako partehartze gogorra eta sendoa.

Berdintasun Legeak 10 urte egin dituen honetan,Lege hori ezarri eta betetzea benetako lehentasuna al da Jaurlaritzarentzat? Badaude, batetik, letra larriz idatzitako legeak eta badaude, bestetik, paperean geratzen direnak. Tamalez, Berdintasunerako Legean jasotako arauak eta neurriak betetzea borondate kontua izaten ari da. Lege batena baino gomendio-sorta baten antz handiagoa du.

Erakunde publikoen barne-antolaketan eta koordinazio-guneen sorreran aurrerapausoak egin direla ukatu gabe, Legean aurreikusitako neurri gehienak paperean soilik daude oraindik. Aurrerapausoak eman badira, eragileen borondateagatik eta sentsibilitateagatik izan da, ez Legeak probokatuta. Jaurlaritza ez da ezer egiten ari Legea gauza dadin.

Legeak aldaketarako potentzial handiko elementuak proposatzen ditu, politika publikoak egiterakoan genero-eragina ebaluatzeko azterketak egiteko betebeharra kasu. Hau da, edozein politika publiko egin aurretik, politika zehatz horrek emakumeen eta gizonen bizitzen gain izango lukeen eragina aztertu beharko litzateke eta, behar izanez gero, neurri zuzentzaileak ezarri. Potentzial handiko neurria baina, hamar urteren ondoren, garatzeke dagoena.

Erakunde publikoak ezezik, hedabideak eta publizitatea ere interpelatzen ditu Berdintasunerako Legeak, baina gehienek horietako asko balio eta estereotipo sexisten habia izaten jarraitzen dute, Legeari bizkarra emanda.

Gure ustez larriena da: Euskal Irrati Telebista publikoabehar lukeenak ez dituela irizpide hauek jarraitzen. Legearen ahulezia nabarmena da esparru honetan. Hedabideak eta publizitatea ez dira interpelatuta sentitzen, baina Jaurlaritzak interpelatzen al ditu?

Erabakigune eta botereguneei dagokienez, emakumeen eta gizonen parte-hartzeak parekidea behar duela izan jasotzen du Berdintasunerako Legeak. Emakumeek, baina, erabakigune nagusietatik baztertuta jarraitzen dute. Apartheid egoera da araua eta parekidetasuna salbuespena.

Emaitza: Emakumeek galtzen jarraitzen dute, lanaren banaketa desorekatua sufritzen, lan-merkatuan bigarren mailako enplegatu eta etxeko zaintzaile nagusi. Paradoxikoa dirudien arren, emakumeek, bizitzaren eta ongizatearen arduradun nagusiak, ez dute bizitzaz eta ongizateaz gozatzeko eskubiderik.

Berdintasunerako Legea ez da tresna eraginkorra izaten ari, batez ere Legea gauzatzekoborondate politikoa falta delako. Urteetan gerorako, biharko, utzi da eginkizun hau; baina bihar iritsi da, eta bihar orain da.

Ander Rodríguez “Gipuzkoan zaintza lanetan dauden emakumeen lan baldintza eta soldata duinak bermatzea apustu estrategiakoa dugu”

Alternatibako kide eta Gipuzkoako Gizarte Politikako diputatu Ander Rodríguezek, Mendekotasunaren Arretarako zuzendari Txelo Pérezekin emandako prentsaurrekoan, bere kezka azaldu du adinekoen egoitzetako lan hitzarmen berria sinatzeko dauden elkarrizketen egoeraren aurrean. Adegi eta Lares patronalek eta langileen ordezkaritzak joan den azaroaren 7an hasiera eman zioten Gipuzkoako adinekoen egoitzetako lan hitzarmenaren negoziazio mahaiaren bilerei, eta oraindik ez dute emaitzarik eman.

Gipuzkoako Foru Aldundiak konpromisoa hartu du 11 milioi euroko aurrekontua bideratzeko hiru urtetan, Lurralde Historikoan administrazioarekin hitzartutako plazak dituzten egoitzetako eta eguneko zentroetako 4.800 langileen lan baldintzen hobekuntza finantzatzeko. Modu horretan lortu nahi da gaur egun langileen ordezkarien eta patronalaren arteko negoziazioan dagoen atzera-aurrera gabeko egoera gainditzea.

Atzera-aurrera gabeko egoerak jarraitzen badu, probintziako hitzarmen bat sinatzeko bidea emango duen adostasunera ez iristeak lan gatazka bat eragin dezake, duela bi urte gertatutakoaren antzekoa, grebak eta lanuzteak eragin zituena, eta zentroetako erabiltzaileek jasotzen duten zerbitzuan eragin zuzena izan zuena. Diputatuaren hitzetan “kezka handiz ikusten dugu egoera, zerbitzuaren kalitatea murriztuko litzatekeelako eta entitate kudeatzaileen langileengan ezegonkortasun handia sortuko lukeelako”.

Rodríguezek gogoratu du Gipuzkoako Lurralde Historikoak gaur egun adinekoentzako 7.044 plaza dituela egoitza eta eguneko zentrotan, eta horietako 5.932  foru sarekoak dira eta hitzartuta daude, prezio publikoa finkatuta; hau da, irabazi asmoko edo irabazi asmorik gabeko entitateek kudeatzen dituzte eta Foru Aldundiak finantzatzen ditu. Beraz, foru erakundearen ardura da Lurraldean eskaintzen diren plazen %84 finantzatzea eta alor horretako 4.800 langileren soldatak ordaintzea.

Rodríguezek baieztatu du Gipuzkoako Foru Aldundiaren ardura dela kalitatezko zerbitzua eskaintzea finantzatzen dituen eta herritarren eskura jartzen dituen hitzartutako plaza publikoetan. Halaber, Foru Aldundiak uste du aipatutako zerbitzuetan lan egiten duten langileen lan eskubideak betetzen direla zaintzeko betebeharra duela, baldintza horiek eskainitako zerbitzuaren kalitatearen mesederako baitira.

Horregatik, bi aldeek administrazioa interpelatu dutenez, Foru Gobernuak proposamen bat aurkeztu zien atzo patronalari eta sindikatuei, mahaia desblokeatzeko. “Oinarria argi eta garbi dago. Alorreko ezaugarriak kontuan hartuta, Foru Administrazioaren gastuaren mendekoa denez, Foru Aldundiak entitate kudeatzaileen aurrean konpromisoa hartzen du finantzazio nahikoa bermatzeko, langileen soldatak igo eta lan baldintzak hobetzearren”, adierazi du Rodríguezek.

Gipuzkoako emakume zaintzaileen lan eta soldata baldintzen hobekuntza gobernu honen apustu estrategiko bat da, hala, aurreko hitzarmenean langileen baldintzak hobetzeko 8 milioi euro bideratu zituen.

Txelo Pérez zuzendariak azaldu duenez, proposamenak bi urteko indarraldia izango du, 2015eko urtarrilaren 1etik aurrerako atzera eraginarekin, salbu gehiagoko indarraldia duten artikuluen kasuan. Gipuzkoako Foru Aldundiak erabaki honen bidez hartutako konpromiso handienetakoa soldaten igoerari buruzkoa da.

PROPOSAMENA:

– Soldatak:

– 2015: soldata igoera kontzeptu guztietan (salbu antzinatasunean) % 2.

– 2016: soldata igoera kontzeptu guztietan (salbu antzinatasuna) KPIa gehi %2.

– Antzinatasunaren gehigarria:

– Hirurtekoak balio hauek izango ditu. 22 euro 2015ean, 24 euro 2016an, eta 26 euro 2017an.

– Atseden ordaindua:

– 20 minutuko atsedena hartzeko eskubidea izango dute lanaldi jarraitua edo zatitua izan eta egunean bost lanordu baino gehiago egiten dituzten langileek. 2015eko eta 2016ko urteetan, atsedenaldiaren % 25 ordaindua izango da, eta 2017an, % 50.

–  Igande eta jaiegunetako gehigarriak:

– 2016an, 30 euroko gehigarria emango da igande edo jaiegun bakoitzeko, kategoria guztietan.

– Gehigarri erreferentziala:

– 2017rako, hilean 180 euroko gehigarria emango zaie erizaintzako eta geriatriako laguntzaileei, baldin erreferentziazkoak, koordinatzaileak, arduradunak edo kargudunak badira.

Horrez gain, gai hauek hobetu egingo dira, edota adostu langileen gehiengo ordezkaritzarekin:

  • Lizentzia ordainduen erregimena eta soldatarik gabeko baimenak.
  • Ezintasun Iragankorreko osagarria.
  • Gaueko lanaren gehigarria.
  • Erreformaren kontrako artikuluak.
  • Enplegu prekarioa saihesteko hobekuntzak (lan poltsa, egutegiak, atsedenaldiak, lanaldi partzialeko langileak, eta abar).

Emakumeok hitza eta erabakia, EHBilduren aldizkari monografikoa

Martxoaren 8a dator eta, data honi begira, Euskal Herria Bilduren aldizkari digitala monografiko bihurtu dugu, “Emakumeok: Hitza eta erabakia” izenburupean, besteak beste, Yolanda Jubetori ekonomia feministaren inguruan eginiko elkarrizketa eta  Irantzu Varelaren artikulua mikro matxismoen inguruan. Ohi bezala, aldizkaria PDF formatuan deskargatu edo sarean ikusteko aukera dago. Zure posta elektronikoan zuzenean jasotzeko, egizu harpidetza.

Euskal Herri independetea, feminista izango da, edo ez da izango. Gora borroka feminista!

 

X