Blog

Berdintasun legea, zer ospatu gutxi

Diana Urrea, Lur Etxeberria eta Dani Maeztu – EH Bilduko legebiltzarkideak 
 
Badaude, batetik, letra larriz idatzitako legeak eta badaude, bestetik, paperean geratzen direnak. Tamalez, Berdintasunerako Legean jasotako arauak eta neurriak betetzea borondate kontua izaten ari da. Lege batena baino gomendio-sorta baten antz handiagoa du. Berdintasunerako Legeak aldaketa batzuk ekarri dituela ukatu gabe, askoz gehiago dira paperean geratzen ari diren arau eta neurriak.

Legeak aldaketarik inon eragin badu, erakunde publikoen barne-antolaketan izan da, Udaletan, Aldundietan eta Jaurlaritzan. Lehenago ez-ohikoak ziren berdintasun-sailak eta -unitateak orokortu egin dira, gero eta hobeto prestatutako pertsonez osatu, koordinazio-guneak eta elkarlanerako sareak ugaritu eta modu planifikatuan lan egiten ari dira gero eta gehiago. Neurri horiek ezinbesteko baldintza dira erakunde publikoen jardueran genero-ikuspegia txertatzeko, emakumeen eta gizonen arazoak, beharrak eta interesak kontuan hartzeko, alegia; baita berdintasun-politikak egiteko ere. Ezinbesteko baldintzak dira, baina ez dira nahikoak. Izan ere, ahizpa pobrea izaten jarraitzen du berdintasunak, eta berdintasun-sailen eta programen finantzaketa beti da gutxiegi, beti da eskasa, eta erabat mugatzen du behar besteko indarrez eragiteko ahalmena. Emakumeen eta gizonen berdintasuna gerorako utz daitekeen helburutzat hartzen da, bigarren mailakoa, zer esanik ez krisi garaian. Laburbilduz, lehentasunik ez ematea, baliabide mugatuak eta finantzaketa eskasa porroterako osagai ezin hobeak dira, eta inertziak aldaketarako aukerak jaten ditu.

Legeak aldaketarako potentzial handiko elementuak proposatzen ditu, politika publikoak egiterakoan genero-eragina ebaluatzeko azterketak egiteko betebeharra kasu. Hau da, edozein politika publiko egin aurretik, politika zehatz horrek emakumeen eta gizonen bizitzen gain izango lukeen eragina aztertu beharko litzateke eta, behar izanez gero, neurri zuzentzaileak ezarri. Potentzial handiko neurria baina, hamar urteren ondoren, garatzeke dagoena.

Erakunde publikoak ez ezik, hedabideak eta publizitatea ere interpelatzen ditu Berdintasunerako Legeak, baina gehienek horietako asko balio eta estereotipo sexisten habia izaten jarraitzen dute, Legeari bizkar emanda. Legeak debekatu egiten die pertsonak sexu-objektu gisa aurkeztea, eta sexu bien presentzia orekatua eta irudi anitza bermatzeko betebeharra ezarri, edertasun-kanonetatik eta estereotipo sexistetatik aparte. Irizpide interesgarriak, inondik inora, baina errealitatetik baino desioen mundutik gertuago daudenak oraingoz. Edozein modutan, gure ustez larriena da: Euskal Irrati Telebista publikoa behar lukeenak ere ez dituela irizpide hauek jarraitzen. Legearen ahulezia nabarmena da esparru honetan. Hedabideak eta publizitatea ez dira interpelatuta sentitzen, baina Jaurlaritzak interpelatzen al ditu?

Erabakigune eta botereguneei dagokienez, emakumeen eta gizonen parte-hartzeak parekidea behar duela izan jasotzen du Berdintasunerako Legeak. Emakumeek, baina, erabakigune nagusietatik baztertuta jarraitzen dute. Apartheid egoera da araua eta parekidetasuna salbuespena. Erakundeetako ordezkari politikoei dagokienez, emakumeen eta gizonen presentzia orekatu samarra da posturik ikusgarrienetan, Jaurlaritzako kontseilarien eta Aldundietako diputatuen kasuan, esaterako. Baina egoera oso desorekatua da gainontzeko postuetan, kontseilari-orde, idazkari eta zuzendaritzatan. Emakume alkateak ere gutxiengoa dira, eta zer esanik ez sindikatuen eta patronalen zuzendaritzetan eta enpresa handien administrazio-kontseiluetan, gizonei erreserbatutako guneak oraindik ere.

Emakumeen bizi-baldintzak hobetzea ezinbestekoa da berdintasuna benetakoa izan dadin; baina bizi-baldintzak hobetzerik ere ez du ekarri Legeak. Ezer gutxi egin du Jaurlaritzak gizonak eta erakunde publikoak pertsonen zaintzan inplikatzeko. Ezer gutxi egin da, era berean, emakumeen lan-merkatuko lan-baldintzak hobetzeko. Alderantziz, Jaurlaritza bera enplegu publikoa suntsitzen ari da, emakume askoren enpleguak, Osakidetzan eta Hezkuntzan kasu. Emaitza: emakumeek galtzen jarraitzen dute, lanaren banaketa desorekatua sufritzen, lan-merkatuan bigarren mailako enplegatu eta etxeko zaintzaile nagusi. Paradoxikoa dirudien arren, emakumeek, bizitzaren eta ongizatearen arduradun nagusiak, ez dute bizitzaz eta ongizateaz gozatzeko eskubiderik.

Berdintasunerako Legeak beharrezko arau eta neurriak jasotzen ditu gizonen eta emakumeen arteko desberdintasun egoera batetik parekideagoa izango den egoera baterantz pausoak emateko; berdintasun formaletik berdintasun errealera igarotzeko tresna baliagarria izan liteke; baina ez da tresna eraginkorra izaten ari, batez ere Legea gauzatzeko borondate politikoa falta delako. Urteetan gerorako, biharko, utzi da eginkizun hau; baina bihar iritsi da, eta bihar orain da.

Berriak

Ander Rodriguez: “Gipuzkoan ez da murrizketarik Diputazioak bere poltsikotik jartzen duelako dirua besteen politika antisozialen ondorioak nabari ez daitezen”

Gizarte Politika eta ongizate kolektiboa foru hauteskundeetarako programako ardatz nagusi gisa kokatu ditu gaur EH Bilduk eta argi utzi du “Xabier Olano Aldundian izanda, Gipuzkoa gizarte murrizketarik gabeko Lurraldea izaten jarraituko” duela.

EH Bilduk hogeita hamar pertsonatik gora bildu dituen lan saio bat egin du sektore desberdinetako gizarte eragileekin –lankidetza, gizarteratzea, adin txikikoak, adinekoak, mendekotasuna duten pertsonak eta desgaitasuna dutenak-, Intxaurrondoko Kultur Etxean. Honen helburua Gizarte Politika alorreko hauteskunde programa modu partehartzailean egitea izan da.

Ander Rodríguez Alternatibatiko kide eta Gizarte Politikako diputatuak EH Bilduren lehentasun gisa nabarmendu ditu pobreziaren kontrako kanpaina, mendekotasun eta desgaitasuna duten pertsonei arreta eta gizarte zerbitzuetako langileen lan baldintzak hobetzea. Gainera, Lurraldeko gizarte zerbitzuetan “murrizketarik gabeko” politika mantentzen jarraitzeko konpromisoa hartu du Rodríguezek, alegia, Gipuzkoako Foru Aldundian legealdi honetan egiten ari den bezala jarraitzekoa.

Gizarte Politikako diputatuak azpimarratu duenez, “Gipuzkoak Espainiako Erreinuko gizarte zerbitzu sistema aurreratuena du, Diputazioak aplikatutako politikari esker, izan ere, gizarte babesa eta gastua handitu baititu eta, krisi garaian egin du, gipuzkoar ahulenak babesteko. Mendekotasuna, desgaitasuna, diru sarrera baxuak edo gizarteratze beharrak dituzten pertsonek badakite Gipuzkoan ez dela murrizketarik aplikatzen Diputazioak bere poltsikotik jartzen duelako dirua beste Administrazioen politika antisozialen ondorioak nabaritu ez daitezen, esaterako, Eusko Jaurlaritzak RGIarekin egindakoa edo Mendekotasun Legean Espainiako Gobernuak egindako murrizketak”.

“Espainiako Gobernuak Mendekotasun Legean murrizketa bortitza egin arren, Gipuzkoak, diru laguntza guztiak mantentzeaz gain, zabaldu egin ditu eta zabaltzen jarraitzeko asmoa du”, gogoratu du Rodríguezek. Konkretuki, Diputaziok diru laguntzak jasotzeko eskubidea uztailaren 1etik aurrera zabaldu egingo duela esan du. Orduan sartuko baitira sisteman I Graduko 1. Mailan baloratutako mendeko pertsonak, alegia, gradu arinena duenak, eta hilero 180 eta 300 euro bitarteko laguntzarako eskubidea izango dute.

EHBilduk Gipuzkoan pobreziari aurre egiteko eta baliabide gutxien dituzten pertsonei existentzia bermatuko dien errenta minimoa emateko duen apustu sendoa ere azpimarratu du.

Era berean, diputatuak gogoratu du EH Bilduk Gipuzkoako egoitza eta eguneko zentroetako langileen lan baldintzak duintzeko egiten duen apustu irmoa gogoratu du, eta baita gizarte zerbitzu publiko eta kalitatezko sarearen defentsa.

Gaur egindako lanketa kolektiboko saioa EH Bildu hauteskunde programa osatzeko egiten ari den partaidetza prozesuaren barruan kokatzen da. Orain arte sei lan saio egin dira eta ehunka hiritar eta sektore anitzetako hogeinaka agentek hartu dute parte. Prozesu honek aurrera jarraituko du hurrengo asteotan eta foru hauteskundeetarako behin betiko programaren aurkezpenarekin amaituko da, martxoan.

EHBilgu Gipuzkoa

Berriak

Bikila «Kalea berpiztu behar dugu erakundeetara ezkerra eramateko»

Gurutze Izagirre kazetariak Bikilari eginiko elkarrizketa BERRIA egunkarian.

Joxe Iriarte Bikila-k (Oiartzun, Gipuzkoa, 1945) 70 urte bete berriak ditu, eta, elkarrizketa bukatu orduko, kartelak jartzera joan da, Isilarazteko Legearen aurka egingo duten protestara deitzeko. ETAren sorreran ibilia izanik, 1972an utzi zuen; ETA VI. biltzarrean parte hartu eta LKI sortu zuten gero. LKI eta EMKren bat egitetik Zutik sortu zuten geroago. 2011n desegin zen, eta Gorripidea sortu zuten. Militantzia eta gogoeta politikoa etengabea izan da Bikilaren bizitzan. «Aktibismo politikoa» sumatzen du faltan.

Zergatik erabaki du Gorripideak Alternatibaren bidez EH Bildun sartzea?
Zutik desegin zenean, bertako sektore batekoek politikan jarraitzeko gogoa genuen, eta Gorripidea sortu genuen. Baina garbi genuen behin-behinekoa zela. Gaur egungo egoera larria da, eta taldetxo batetik baino indar handiagoa egin behar da, eta jendeak indarrak metatzea nahi du. Gurekin adostasun gehiena Alternatibak zuela uste dugulako batu gara. Alternatibakoak gara, beraz; eta, bidenabar, EH Bildukoak.

Zein ekarpen egiteko asmotan?
Denok gara erabakitzeko eskubidearen aldekoak, feministak, antikapitalistak… baina horiek interpretatzeko moduak daude. Independentziaren alde gaude, baina gure ibilbidea internazionalismoarekin lotuago dago. Harremanak izan ditugu historikoki Italiako, Kataluniako eta beste hainbat lekutako mugimenduekin, eta horrek eman digu gauzak ikusteko beste modu bat.

Ezkerreko sentsibilitateen arteko bat egite bat lortu da, baina bidean indar batzuk ere galdu dira, edo galduta daude. Eskuinari ez zaio halako zatiketarik gertatzen, ezta?
Eskuinak morala erabiltzen du jendea batzeko. Baina interes materialak daude, azken finean, eta kapitalaren alde estatu bat kudeatzeak asko batzen du. Ezkerrean, garrantzi handiagoa dute etikak, pribilegioen aurkako borrokak eta printzipioek. Gauza horien ondorioz, zatiketak maiz izan dira.

Indarrak batzen asmatzen ari al da orain?
Egun uste dut egoera oso larria dela alde guztietatik. Sistema kapitalista oso larri dago. Beharrezkoa da, mugimendu indartsu bat sortzeaz gain, aldaketa instituzionalak eragitea. Urteetan ezkerrean izan ditugu mugimendu oso inportanteak, baina ez gara iritsi erakundeak kudeatzera. Kaleko eskaerak galdu egin dituzte erakundeek, eta biak lotu behar dira. Hori da aldea ezkerraren eta eskuinaren artean. Guk aldaketa nahi badugu, kalearen indarra behar dugu; bestela, ez dago gobernurik aldaketa lortuko duenik. Hori Grezian ikusiko dugu orain. Gobernuak ez badu herria bere alde mobilizatua, itoko dute.

Ezkerra erakundeetan apenas egon dela diozu. Legez kanporatzeak ezin ahaztu, baina azken urteetan EAJ-PSE-UPN izan dira Hegoaldeko erakundeen buru, PPren laguntzarekin, jaso dituzten bozengatik. Uste duzu aldaketarako oinarririk badela?
Krisi sistemikoaz gain, 1978ko Espainiako erregimena ere krisian dago. Hori oso garrantzitsua da nazio ikuspegitik. Lehenengo aldiz agertzen da III. errepublika; gure aldetik, I. Errepublikaren eskaera agertu da. Trantsiziotik datorren erregimen hori kraskatzen ari da, eta hori kudeatu duen bipartidismoa ere bai. PSOE edo PP berdin izan da. Badaude diferentziak, hori itsuak ere ikusten du, baina benetako aldaketa eragiteko, diferentziarik ez da izan. Euskal Herrian antzera gertatzen ari da. Nafarroan, UPN eta PSNren nagusitasuna gain behera doa; sortu da beste indar berri bat: Podemos. Eta EH Bildu asko indartu da. Uneotan bigarren indarra da. Testuinguru horretan, posible da Nafarroan gobernu berri bat. Bultza dezake Nafarroan aldaketa, eta baita erabakitzeko eskubidearen mugimendua indartu ere, eta, gero, Nafarroa eta EAEren arteko harremanak indartu.

Hauteskundeetan islatuko da?
Bai. Jendea ustelkeriarekin nazkatuta dago. Horren atzean ez dago ideologia jakinik. Jendea ikusten ari dena da krisi gorrienean batzuk gizentzen ari direla.

Aldaketa espero duzu, beraz.
Baikor moderatua naiz. Baina, batez ere, faltan sumatzen dut azken hilabeteetan Euskal Herriko mugimendu soziala apal eta ezkutu samarrean dabilela.

Nori buruz ari zara?
Sindikatuez eta mugimendu sozialez. AHTarena erdi baztertuta dabil, nahiz eta batzuk modu estimagarrian lanean ari diren. Sindikatuak ere ea orain gutun sozialaren harira beste aliantzaren bat egiten duten. Faltan sumatzen dut mugimendu sozialen berpiztea. Hori da beharko genukeen osagarria ezkerra kokatzeko erakundeen buruetan. Kalea berpiztu behar dugu ezkerra erakundeetara eramateko.

Zer dela-eta desmobilizatu da jendea? Politikarekiko nekeak izan dezake eraginik?
Uste dut jendea ez dela hainbeste urrutiratu alderdi politikoetatik. Batez ere abertzaleen aldetik, EAJ eta EH Bildu inguruko jendea fidela dela esango nuke. Baina atxikimendu horren barruan egon beharko lukeen aktibismoak behera egin du.

Belaunaldi gazteek agian beste modu batera ulertzen dute aktibismoa?
Badago belaunaldi aldaketarekin gauzak egiteko beste modu bat. Uste dut M-15etik, suminduen mugimendu hartatik, politikan aritzeko grina piztu egin dela, eta gazte sektore bat ia politikan sartu da. EH Bilduk asmatu beharko luke belaunaldi gazteen modu berriak atzematen eta eragiten.

Erabakitzeko eskubidearen aldeko dinamika zer iruditzen zaizu?
Herri guztia bildu behar da ideia baten inguruan: demokrazia. Eta, ildo horretan, Gure Esku Dago tresna eraginkorra da. Jendeari ematen zaionean tresna mugitzeko, mugitu egiten da. Baina horren osagarri bat behar genuke. Gutun soziala aktibatzea inportantea da. Euskal Bidea baldin bada konstituzio berri baten eragilea, konstituzio horrek gutun sozial bat behar du.

Gatazkaren konponbidearen gaia nola ikusten duzu?
Espainiari ia geratzen zaion gai bakarra botoak lortzeko hemengo kontua da, eta, gainera, mendekuaren sentimendua dago. Euskal gizarteak segitu behar du irtenbide bat exijitzen. Espainian indar harreman diferenteak egotea oso interesgarria izan daiteke bestelako egoera bat lortzeko. Eta, bitartean, EAJk estrategia bat du, eta EH Bilduk bestea.

Oinarri batzuetan akordioak beharko lituzketela uste duzu?
EAJrekin gauza batzuetan adostasuna lortu beharko litzatekeela uste dut. Erabakitzeko eskubidearen inguruan, bistan da. Baina beste gauza batzuetan ez da posible, eta, gainera, aurka egon behar dugu. Nire ustez, kasta horretan sartzen da EAJ: interes ekonomikoa defendatzen du.

Hauteskunde zerrendetan egongo zarete?
Gehienak mugimendu sozialetan gaude. Gu herriko saltsa guztietan sartuta gaude, eta horrek denbora asko kentzen du. Erakundeetan sartuz gero, kaletik ateratzen gara. Uste dut kalea indartu behar dela, hor dago gakoa. Baina kasu jakin batzuetan eskatuz gero, egon gaitezke, bai.

Berriak

Matute: “PNVren lagun espekulatzaileek, Cabieces Kutxabanken bezala, berea nahi dute, eta bakarrik lortuko dute PNV-PP-PSEk irabaziz gero”

Badakite berriz ere galduko dutela Gipuzkoan, herritarrek bizkarra ematen dietelako. Baina beren lagunek, botere finantzariek eta espekulatzaileek, Cabiecesek Kutxabanken bezala, berea jaso beharra dute. Eta bakarrik lortuko dute PNV, PP eta PSE tripartitoak boterea lortuz gero Gipuzkoan. Horregatik diote Errauskailua eraikiko dutela, edota aberatsei aplikatzen zaien zerga kenduko dutela.

PNV, PP edo PSE. Berdin dio siglen ordena. Ez bakarrik ia gauza guztietan ados daudelako. Arazoa da, asteotan ikusi dugunez, batzuek proposatu, beste batzuek eskua jarri eta, azkenean, beren burua herri honetako jabe gisa ikusten dutenek dirua banatzen dute adiskideka pozik egoteko. Eta noski, irregulartasun berri bat azaltzen den bakoitzean, hemen inork ez du inputatua ezagutzen. Karguan jarri zuten beraiek ere ez.

Berriak

Garai erabakigarriak

Joxe Iriarte ‘Bikila’ – Alternatiba

Garai biziki interesgarriak dira hauek, zapalkuntzaren egituretan pitzadurak irekitzen ari baitira. Baina, aldi berean, ziurgabetasun garaiak ere badira bidean jarriko dizkiguten trabak (errepresio areagotua barne) gainditzeko egin beharreko ahalegin itzelaren aurrean.

Horregatik, irekitzen diren aukerez gain (Grezia lehen katebegia da) geure ahuldadeak ere kontuan eduki behar ditugu, horiek gainditu ahal izateko.

Aurreko garaietan indartsuagoak ginen kalean instituzioetan baino. Horregatik saiatzen nintzen orduan azpimarratzen borroka soziala, indartsua izanik ere, eremu politiko instituzionalean islatu beharra zegoela. Gogoeta berezia behar da egoera iraultzaile gisa definitutakoetan, instituzio zaharrak desegiten ari direnean eta gizarte iraultzailean indarrean dagoen boterea aldarazteko asmoz kontrabotere-erakundeak sortzen direnean.

Gaur egun, balantza beste aldera makurtzen da. Europa osoan mobilizazioen beherakada ematen ari da, baina, paradoxikoki, estatu gobernuak kudeatzeko posibilitatea duten ezkerreko aukerak sortzen ari dira.

Antzeko zerbait gertatu zen PT brasildarraren garaipenarekin. Partidu hau saiatu zen boterera iristen mobilizazio indartsuen bultzadaz eta ez zuen lortu; baina mobilizazioak behera egin zuen denboran irabazi zituen hauteskundeak. Horrek erakarri zuen PTren eskubiratze bat. Partidu bat ez da eskuinera mugitzen bere eliteen ustelkeria hutsagatik. Mugimendu sozialen ahuldadeak zer ikusteko handia du bilakaera horietan, bereziki langile mugimenduarenak. Mobilizazio horiek baitira ezkerreko omen den gobernu bat bere lekuan jar dezaketenak.

Jaime Pastorrekin bat nator esaten duenean Espainiako Estatuan Podemos efektua-ren eragin positiboa dela «kasta botatzen ahal dela» konbentzimendua zabaltzen ari delako; baina aldi berean dio arriskutsua dela gehiengo sozial sumindua 2015eko zikloan gehiengo elektorala bihurtzearen aldeko diskurtsoa ez bada azpimarratzen haustura-iruditeria baten inguruan loturiko aldez aurreko mobilizazioa, autoorganizazioa eta burujabetza.

Horrela bada, gobernu programa eta estrategiak lantzearekin batera zehaztu behar dira helburuak (zorra ilegitimoaren ukazioa, publikoaren defentsa, murrizketa eta kontrarreforma guztien derogazioa, ekonomia eko-sozial baten zerbitzurako banku publikoa, herri gisa erabakitzeko eskubidea, herritarren demokrazia modu horren sakonduz); eta, aldi berean, praktikara eramanez borroka modu berriak, desobedientzia zibila bezalakoak, kaleak okupatuz, greba orokor gisako modu klasikoagoetan sakonduz eta hobetuz…

Europari dagokionez, han hartzen baitira benetan eta sakon eragiten diguten neurriak, uste dut premiazkoa dela, Euskal Herritik, herri desberdinen eta klase langileen arteko zeharkako aliantza zabala sendotzen ahalegintzea, interes komunetan oinarritua: estatu kapitalista oligarkiko eta antidemokratikoekin amaitzea, baita nazioarteko kapitalaren defentsarako eraiki den Europako Batasuneko gaur egungo ereduarekin ere. Zentzu horretan doa Tsiprasen azalpena: «Grezian irabaziko bagenu ere, eta ezkerreko gobernua lortuko bagenu ere, ez badugu esperimentatzen botere banaketan eta indar harremanetan pausoz pauso aldaketak egitea, gobernu hori geratuko zen sinpleki herrixka galiar bat bezala, isolatua».

Euskal nazioari eta Espainiako estatuari dagokionez. Mendetasunik ez marko estatalarekiko (adibidez, esaten denean Katalunia aske izango dela Espainia bera aske denean), eta hauxe da Podemosek CUPi emandako erantzunaren ondorioa; eta etsai beraren aurrean, kapitalaren eta bere estatuaren botere oligarkikoaren aurrean, ezin gara aritu elkar ezagutu gabe edo bizkar emanez. Benetan, ez dago independentziarik (aldebarkatasunez aldarrikatua edo adostua) helburu horren aldeko gehiengo organizatu eta mobilizaturik gabe. Baina zailtasunak handiagoak izango dira (gauza bera presoen askatzeari edota bake prozesuari buruz) ez bada lortzen Espainiako Estatuko beste nazioetan babes herrikoi bat, edo gutxienez, estatuaren ukazio eta errepresio saioekiko kontrako jarrera praktikoa.

Euskal Bidearekin hasitako bultzada konstituziegilea nolabait erlazionatu beharko genuke estatu espainiarrean gertatzen diren aldaketekin irekitzen diren aukerekin. Ezin gara mugatu gertakari greziarrak eta hark sortzen dituen itxaropenak agurtzera, eta menpean gaituen estatuan gertatzen ari diren aldaketekiko (mobilizazio andaluziarrak, mareak eta abar…) eta batez ere Podemosen balizko garaipenak ekarriko lukeen bira kopernikarrarekiko urrun eta axolagabe izan.

Berria egunkarian argitaratu izan da

Berriak

Alternatiba | Ezkerra eraldatzearen erronka

X