Etiketa: Iritzia

Osasun arreta euskaraz

Aitor Montes Lasarte – Familia medikua

Euskararen aldeko aldarrikapenen artean, edo euskaldunon hizkuntz eskubideak errespetatzeko eta bermatzeko eskakizunen artean, osasun arreta euskaraz eskatu izan da aspalditik. Baina argi daukagu zer den benetako osasun arreta euskaraz? Zer da euskararen normalkuntza? Hizkuntza baten benetako normaltasun egoera zein den badakigu?

Osasun arretak, osasun sisteman paziente edo gaixoarekiko harreman eta prozedura guztiak bere baitan hartzen dituela esan genezake. Helburua hortaz, harreman hauek guztiak euskaraz izatea izan beharko litzateke. Kontuan hartu behar dugu, baina, harreman hauek konplexuak direla, maila ezberdinetan burutzen baitira, eremu ezberdinetan, jende askorekin, era ezberdinetan.

Gaur egun, zoritxarrez, erabiltzaileen hizkuntz eskubideak ez dira bermatzen; ez da osasun arreta euskaraz eskaintzen Euskal Herrian. Eta honek euskara bigarren mailako hizkuntza bilakatzen du, eta euskaldunak bigarren mailako hiritarrak. Eskubideen hierarkia ezartzen da. Osasungoa egungo gizartearen ardatzetako bat da jakina, zutabe bat; EAJk adibidez bere hauteskunde programan ere ondo adierazi zuen: “las políticas de salud y nuestro sistema de salud son pilares fundamentales de la calidad de vida y del bienestar de nuestra sociedad”. EH Bilduk hauxe zioen bere programan: “osasun eskubidea, hezkuntza eskubidearekin eta Euskal Herrian bizi garenon gizarte babeserako eskubidearekin batera, Ongizate Estatuaren oinarrizko euskarria da.” Bat datoz. Baina behar bada ez gara ohartzen osasun arreta ardatz bat izanik, erdara hutsean burutzen den artean ez dugula euskararen normalkuntzarik lortuko. Euskal Herria euskalduna ez dago lortzerik osasungoa euskalduntzen den arte. Ez dira hizkuntz eskubideak bermatuko sekula. Hala ere, osasungoa erdaraz onartzen dugu, normaltzat hartzen dugularik  euskararen bazterketa esparru horretan. Ohituta gaude.

Egia da osasungoan arretari ematen zaiola lehentasuna; kalitatezko arreta da hemen garrantzitsuena, eta euskarak ez omen du hainbesteko garrantzirik. Edo, beste era batera esanda, pazientea da garrantzitsuena, ez euskara. Aukeran, euskaltzale amorratuenak ere segurtasuna nahiago du. Gaixoak ez dira ospitalera joango eskubideen eske, osasun arreta eskatzera baizik; hiltzeko beldurrez dagoenak ez du “euskaraz mesedez” esango.  Eta bere goganbeharrak, kezkak, bere ahuldade eta menpekotasun egoeraz aprobetxatuz, gazteleraz egitera behartua izango da, behartuko dugu. Ez gara konturatzen hori ez dela benetako kalitatezko osasun arreta, izan ere ez baitu  kode deontologikoa ere errespetatzen. Ez genuke ahaztu behar euskara eta kalitatea banaezinak direla. Azken batean, kalitatezko osasun arreta pazientearen hizkuntzan burutzen dena da. Gaur egun gure herrian egiten ez dena, hain zuzen.

Euskal Herrian kalitatezko osasun arreta euskaraz izan behar da, paziente euskaldunentzat behintzat. Eta osasun arreta euskaraz, benetakoa, bere osotasunean, ahoz eta idatziz izan beharko litzateke. Bere osotasunean, hau da, maila eta esparru guztietan; kontsultategi, osasun-zentro edo ospitaleetan; familiako mediku zein espezialistekin, erizainekin edo administrariekin; edonon, edonorentzat. Idatzizkoa esaten dudanean, ez naiz ari Osasun Zerbitzuak banatzen dituen paper, ohar, aholku edo karteldegiari buruz bakarrik, baizik eta pazienteak jasotzen dituen idatzizko guztiei buruz, hau da, osasun txostenak edo txosten klinikoak, proba osagarrien informeak, proba horien eskakizunak edo bolanteak, kontsulta-arteko dokumentuak edo zerbitzuen arteko bideratzeak, etab. Eta hemen, erabateko garrantzia duena, historia klinikoa da. Funtsean, pazienteen osasun arretaren erregistroa, euren bilakaera jasotzen duena. Osasun arreta euskaraz aldarrikatzeko orduan, ez genuke ahozko harremanetara mugatu behar, hori ez baita egoera normala. Historia klinikoa euskaraz eskatu eta garatu behar dugu, osasungoa euskaraz izan dadin bere osotasunean. Hemen dago gakoa.

Hori lortzeko tresnak, baliabideak, eta gaitasuna badauzkagu; borondatea da falta zaiguna. 

Berriak

Emakumeena da erantzuna, eta askatasuna

Diana Urrea eta Carmen García – Alternatibaren Mahai Feminista

Emakumea ez da erantzulea; hau izan da Gallardonek Senatuan ugalketa eta sexu eskubideen legearen gaineko erreforma defendatzeko erabilitako argudioa. Hain zuzen ere Ministro jauna, hor dago koska eta hona hemen zure benetako asmoen biluztea: emakumeak obedientzian kokatzea, adingabe izatea leporatuz, haien gorputzen gaineko erabakiak hartzeko gai ez izatea baieztatuz, emakumeak zigortuak izatera edota haien osasunerako arrisku larriei aurre eginez, abortu klandestinoak egitera bultzatuz.  

Diozu ere ministro jauna, dilema hortxe dagoela; emakumeen bizitza proiekturako eskubidearen eta “ez jaioaren” bizitza eskubidearen arteko koordinazioan, alegia. Baina hori ez da zuzena, Alderdi Popularreko segizio taldeko ultrakontserbadore Gallardon jauna, ez zaitez argudio moralistekin inguru-minguru ibili. Bioetika batzordeak Kiko, Opus Dei edo Legioko militanteekin beteko dituzue, baina hauetariko inork ezingo du hobeto arrazoitu bizitza bat non hasi edo bukatzen den, haien moralkeri katolikoa mundu osoari ezarri nahi badiote ere. Ideologia kontserbadorearen soldadu hutsak dira, bioetikaren funtsezko oinarria beren gizonezkoen genitaletatik pasatzen dute: morala pertsonala eta besterenezina dela baieztatzea.

Nola kokatu borroka garrantzitsu hori? Hau da, sistemarentzat erabilgarriak, obedienteak eta sumisoak diren emakumeak aldarrikatzen eta eskatzen dutenen eta lotsarik gabeko emakume askeak aldarrikatzen eta egunetik gunera harrapatuta gaituen dominazio sistema anitz horretatik emantzipatzeko borrokan gaudenon arteko borroka. Abortuaren inguruko etorkizun mediatikoarekin aurrez aurre gaude, bi protagonista nagusi izango dituena: alde batetik, PSOE dago Estatu aferetan Roucoren mutur sartze ugarien gainetik, eliza katolikoarekin hitzarmena beti mantendu zuen alderdia; alderdi honek ez du inoiz emakumeen haien bizitzaren eta sexualitatearen gaineko erabakiak askatasunaz hartzeko osotasunezko eskubidea defendatu, ezta amatasunaren gaineko erabakiak hartzeko eskubidea ere, epe, tutoretza eta nahitaezko gogoeta denboraldi barregarriak ezarri zituztenean. Eta bestaldetik PP dago,  ideologia kontserbadore eta erreakzionarioena txalotzen duena Espainia atzerakoi eta beldurgarri honetan. Bi alderdiek berriro ere, gu emakumeaz eta gure askatasunaz baliatu nahi dira, botere kala gisa erabiltzeko sufritu duten hauteskunde beherakada horretan botoak eskuratzeko ahalegin batean; azken finean, haien helburu eta izaten jarraitzeko arrazoi bakarra.   

Halere, guretzat, emakumeontzat eta feminismo antikapitalistarentzat eztabaida, hipotesien eta epeen inguruko liskarren gainetik dago. Zuek, patriarka aitortuak eta politikoki neomatxista zuzenak, ez gaitzazue zorabiatu. Abortu eskubidearen aldeko borroka krisiaren kontrako borroka da, emakumeon aspaldiko ezaguna, betiereko ezegonkortasun eta kalte egoera batean mantentzen gaituena, eta atzoko kontua ez dena.

Abortatzeko baimena eskatzea inposatzen badigute, patriarkatuak beste guztian ere ari gaitu obedientzia inposatzen, ez gaituelako gure gorputzaren, bizitzaren, sexualitatearen eta amatasunaren gaineko erabakiak hartzeko pertsona autonomotzat hartzen. Etortzear dagoen legeari intsumisioa egiten badiogu, bortizkeria Kode Penalaren zigor forman etorriko zaigu edota abortu klandestino gisa, gure osasuna eta bizitza arrisku larrian jarriz. Legeak aurrera egiten badu, aberatsek eskubide aitortu hori mantenduko dute goi klaseari dagokion zuhurtasunaz bada ere, eta pobreek berriz, ez dute inondik inora bermatuta izango. Abortua kapitalismoa irabaztera eramango duen negozioa bihurtzen bada, osasun publikoan kontsekuenteki egindako ebakuntza publikoa izateari utziko dio. Abortatzea ezinezkoa bazaigu, seme-alabak erditzera eta zaintzera behartzen gaituzte, kapitalaren infernuko gurpilaren ekoizpena martxan mantentzeko, bitartean, haiek utzitako apurrekin pozik bizi gaitezen ongizate kaskar bat ere mantentzeko gai izango ez den gizartean. Abortatzea ezinezkoa bazaigu, amatasuna eta zaintza gure etorkizuna izaten jarraituko dute, etxeetan garatuko dena. Eta bertatik, Menpekotasun Legearekin bezala, aplikatu diren murrizketen erasoak leunduko ditugu gure lan isila, doakoa eta ezkutatuarekin. Abortatzea edo ez abortatzea erabakitzeko ahalmena ez badugu, zeinek esango digu orduan desiratzen dugun, nahi dugun eta behar dugun antolaketa sozial eredua erabakitzeko berdinak garenik?

Ez dugu inolako itxaropenik Diputatuen Kongresuetako larruzko eta urre-kolorezko besaulkietatik emango den liskar honetan, ez eta Erreinutik jasotako edozeren aurrean, UPNk edo EAJk intsumisiozko jarrera bat izatea, are gutxiago, hauen DNAk gordetzen duen tradizio eta murgilketa katolikoa kontutan hartzen badugu. Baina badugu itxaropena, eta nolabaiteko fedea ere aitortzen dugu: emakumeok kolektiboki desobeditzeko eta jabetzeko dugun boterean tinko sinesten dugu, hamaika buruko munstro kapitalista eta patriarkal honen kontra erabiliko duguna. 

Berriak

Bilbo, hiri santua

Ana Etxarte eta Carmen Garcia – Alternatiba Bilbo

Bistakoa da gizartea gero eta gehiago aldentzen ari dela erlijioengandik, eta bereziki eliza katolikotik, gehiengo sozialaren balore eta sinesmenak ordezkatzeko erakusten duen ezintasuna dela eta. Aitzitik, Bilboko Udala eta bestelako instituzioak, Estatu eta Elizaren arteko harreman estua mantentzen tematuta daude, akonfesionaltasuna gauzatzeko duten erantzukizunari aurre egin ordez.

Harreman estu hau, Udalak Eliza Katolikoaren alde duen jokaera bereizlea, azken Udalbatzan ikusi ahal izan dugu. Bertan, PNVk babestu egin zuen Bilboko Aste Santua Interes Kulturaleko Ondasun bihurtzeko PPk egindako proposamena, euren esanetan, Bizkaitar gehienen sinesbide erlijiosoa kristautasuna delako.

Gutxienez, gure buruari uste hau egiazkoa ote den galdetu beharko genioke. Eta azaleko irakurketa bat eginez, ezezko erantzuna datorkigu burura. Mezaren ostean edozein elizako atean biltzen den jende kopuruari besterik ez diogu erreparatu behar, tenplu kristauetara euren fedea praktikatzera doazenak jendetza ez direla ikusteko. 

Gainera datuak gure susmoa indartzera datoz. Eusko Jaurlaritzak duela gutxi argitaratutako ikerketa baten arabera, euskal gazteriaren %54ak ateo, agnostiko edo ez erlijiosotzat jotzen du bere burua. Kopuru hau urterik urte hazten doa, eta bere burua katolikotzat jotzen duen %34ari aurre egiten dio, zeinetatik %4ak besterik ez dio praktikantea denik.

Hau da egungo errealitatea, zeinean erlijio hegemonikoak espazio publiko guztiak indarrez hartzen zituen garai ilunei aurre eginez, gizartea erlijiotik gero eta aldenduagoa dagoen, inongo kredorik praktikatu gabe.   

Baina dirudienez, PPk datu hauek alde batera uzten ditu, eta nahiago du Eliza Katolikoarenak kontuan hartu. Hauen arabera, bataiatutako pertsona oro eliztarra da. Ez du axola pertsona horrek erlijioa ez praktikatzea, ez sinestea edota katolizismoari uko egin nahi izatea. Eliza katolikoaren ustez, Estatuarekin negoziatu eta etekin ekonomikoak lortzeko asmoz, pertsona horiek eliztarrak izango dira betirako. Edozein sektan gertatzen den bezala, behin sartzen zarela, ezin izango zara inoiz irten.  

Bilboko Aste Santua Interes Kulturaleko Ondasun bihurtzearen alde PNVk hartutako erabakiaren ezaugarririk larriena, gure gizartearen izaera akonfesionalaren eta laikotasunaren aurka jotzea da. Gaur egun, erlijio katolikoaren arabera definitutako hamaika ekitaldi, jaiegun eta errealitate publiko daude. Erabaki honek, are gehiago indartuko du zilegi ez den logika hau, tradizio katolikoetatik eta hauen atxikimendutik gero eta aldenduagoa dagoen gizarteari so egiten ez diona. Bertan, erlijio aniztasuna oso zabala da, eta erlijio guzti horiek eremu pribatura mugatu behar izango lirateke.  

Laikotasun gehiago behar dugu; bide horretan aurrera egin behar dugu. Hauxe da sinesmen ezberdinak dituzten pertsonen artean bizikidetza bermatzeko testuinguru bakarra. Eta arau hori ez betetzeak diskriminazioa, pertsona batzuen baloreak besteei inposatzea eta oro har, kontzientzia-askatasunaren oinarrizko eskubidearen urraketa dakar.

Administrazio publikoa erlijio ezberdinetatik aldentzea, udal publizitatean Aste Santuko prozesioak gure ondare eta izaeraren ezaugarritzat ez jasotzea dakar, pertsona askok ez dugulako gure burua erlijio katolikoarekin identifikatzen. Honez gain, eta hau oso garrantzitsua da murrizketa garaietan, egitasmo hauek diru publikoarekin -aurten 9.000 euro izan dira- ez finantzatzea dakar. Egokiagoa litzake diru hori pertsona guztien sinesmenak errespetatzen dituzten bestelako kultur-ekintzei ematea, auzoetako jaiei, esaterako.

Zoritxarrez, PNVk hileta zibilak leku publikoetan eta udal lokaletan egitea onartzeko Bilduk aurkeztutako mozio bati ezetza ematen dion bitartean, baietza ematen dio beste proposamen honi, PPren eta PNVren eskuma bilbotarraren izaera babestuz: erlijio kontserbadorismoa, Bilbo turismoari zuzendutako hiri-erakustoki batean bihurtzeko obsesioari gehituta.

Azkunari eta bere lantaldeari adierazi nahi diogu Bilbotarrek nahiago dutela bestelako egitasmo batzuk Interes Kulturaleko Ondasun bihurtzea. Gure herrian benetako sustrai sakonak dituzten egitasmoak alegia, guztion sinesmen eta eskubideak errespetatzen dituztenak, eta sufrimenduarekin, erruarekin, odolarekin eta militarismoarekin zerikusirik ez dituztenak, hauek baitira Aste Santua definitzen dituzten ezaugarriak. Nahikoa sufrimendu pairatu behar izaten dugu jada, eskumako alderdiek martxan jartzen dituzten erreforma eta murrizketen ondorioz.

Berriak

Makiaveloren handikiak

Diana Urrea eta Xabier Soto – Alternatiba

“Errepublika orotan daude kontrajarritako bi joera: handikienaeta herriarena”. Makiavelo izan zen esaldi honekin, duela bost mende, gizarte orok izango zuen interes gatazka aurreikusi zuena. Politika-ekonomia eliteak ezarritako jabetza pribatuak eta lege hauek amildegia ireki dute hierarkikoki oso bananduak dauden bi klaseen artean: Jabeek osatutako klasea, boteretsuen eta buruzagien klasea, jabetzarik ez duen klasearekin, pobreen eta langileen klasearekin kontrajarrita. Gutxi batzuen pribilegioak, ororen ongiaren kontra; herrian sortutako presioa alde batetik, eta handikiena bestetik.

Aurtengo, maiatzaren lehenarekin batera, eta maiatzaren 30erako deitutako greba orokorraren atarian egonda, Gipuzkoa, duela hainbat mende iragarritakoklase borroka horren adibide bikainaren ikusle bihurtu da. Baina oraingo honetan, ñabardura desberdin bat dago. Zerbait aldatu da. Boteretsuek antzeman dute jada, eta urduri daude.

Lurraldeko hirugarren adinekoen egoitza guztietan lan egiten duten 4.800 pertsonak, lan hitzarmenaren negoziaketan haien eskubideak ez galtzeko borrokan ari dira. Borroka, langileek eskura dituzten arma bakarrekin egiten dute: kartelak, txilibituak, lemak, pankartak… Baina armak eskuan prest dituen erraldoi baten kontra ari dira. Makiaveloren handikiak, Adegi patronala kasu honetan, haien botere politiko, ekonomiko eta mediatiko osoarekin eraso egiten diote langileriari (sektoreko gehienak emakumeak izatea ez da kasualitatea).

Komunikazio talde boteretsuaz eta EAJ eta PP bezalako alderdiaz babestuta, Adegik probetxua hartu ez ezik, Madrileko konplizeek haien zerbitzura jarritako arma baliagarriena eta gaiztoena ere dute eskuragarri: Espainiako lan kontra-erreforma. Erreforma betez, eta Euskal Herriko dozenaka lan itunekin gertatu behar den bezala, bi aldeen arteko hitzarmena lortzen ez bada, uztailaren 7an sektoreari dagokion estatu hitzarmena indarrean sartuko da eta milaka dozena langilek dituzten lan baldintzak larri kaltetuak izango dira. Gipuzkoako zahar-etxeetako langileek patronalaren baldintzak onartzen ez badituzte, bi hilabeteren buruan hau izango da haien egoera: 400 eurotako soldata jaitsiera eta 200 lanordutako igoera urteko.

Borroka ezin da desorekatuagoa izan. Txilibituak arrazoi osoarekin hots eginda ere, ezin dute botere politiko eta ekonomikoen artilleria astunaz jositako aliantzen kontra ezer egin. Lehenengo aldiz, ostera, zerbait ari da aldatzen. Gipuzkoako herritarrek erabaki dute, klaseen borroka horretan, botere instituzionala herriaren alde daudenek izan behar dutela. Eta EAJko gobernuarekin hamarkada luzez hitzarmenak egin ostean, orainhandikiek haien Gipuzkoako konplizea galdu dute. Bilduren Foru Gobernuak zerbitzu publikoen aldeko bandera goratzea eta lurraldeko zahar-etxeetan zein eguneko zentroetan lan egiten duten emakumeak babestea erabaki du. Argi eta ozen esan du: “Emakumeak babestuko ditugu”.

Espainiako lan erreformaren aurka eta herri honetako edozein langilek lortutako eskubideak kentzearen kontra dagoela aditzera eman dio mundu guztiari. Konpromiso hori ixteko eta langileen soldata igoerari eusteko, mahai gainean 8,2 milioi euro jarri ditu, langile hauen lan duina bermatzea, herritarrei kalitatezko zerbitzu duinak eskaintzearekin lotuta dagoelako.

Adegiren suminduraz beteriko erantzuna Aldundiaren kontrako auzia jartzea izan da: “negoziaketa kolektiboan aurrekaririk gabeko esku sartzea” salatzeko. Hor dago koska: “aurrekaririk gabekoa”. Harrituta, patronalaren handikiek Aldundiari auzia jartzera behartuta sentitu diren historian lehenengo aldia dela ziurtatu dute. Txundituta esaten dute, norabidea galduta botere politikoaren eta enpresarien arteko ohiko adostasun hori galdu dutenean. Urteak eman dituzte Aldundian paseatzen, bostekoak elkarri ematen, diru publikoarekin tripa-festa ederrak egiten eta gorbatadun gizon boteretsuekin bilkurak ospatzen. Baina orain, epaimahaien babesa eskatu dute Foru Gobernuak haien poltsikoak betetzen jarraitzeari uko egin diolako.

Makiaveloren handikiak urduri daude. Bilduren Gobernuaren jarrera hain da ezohikoa, legez kanpokoa ere iruditzen zaiela. Orain arte, publikoaren eta langileriaren duintasunaren alde egiten duen Gobernu baten berririk ez zuten. Zaintza lanen, dagoeneko kolokan dagoen sektore feminizatuaren lan baldintzak okertzeko prest ez dagoen botere politikoa zegoenik ez zekiten. Lan ezegonkortasunaren biktima diren emakumeen eskubideak defendatzen dituen instituziorik dagoenik ez zekiten. Ez eta, enplegu prekarioa dutenen, zaintzaren ezkutuko ekonomian bizi direnen eta familia aurrera ateratzeko aldi baterako kontratuak dituzten ezkutuko langileen defentsan inor zegoenik.  

Horregatik, Alternatibatik Aldundiaren Politika Soziala Sailaren eta bere ordezkari – militantzian kide dugun- Ander Rodriguezen jarrera txalotzen ditugu, baita bere lan-talde osoarena ere. Aldi berean, Gipuzkoako Aldundiak langileekiko berretsitako konpromisoa txalotzen dugu, diru publikoarekin ordaindutako obretan lan baldintzak eta hitzarmenak betetzen ez dituzten enpresei zigorra ezarriko diela jakinarazi berri baitu.

Gaur lehenengo aldiz, emakumeek, langile klaseek eta sektore zapalduek aliatu bat dute Gobernuan. Klase borroka su gabe diraki, Gipuzkoan zein Euskal Herrian.

Berriak

Demokrazia ezkertiarra da

Gonzalo Fernandez Ortiz de Zarate – Alternatibako Mahai Internazionalista

Italiak azkenaldian bizi izan duen hauteskunde-osteko komeria, 5 Izarren Mugimenduaren ustekabeko arrakastak presidentea aukeratzeko momentuan alderdi tradizionalen arteko nahaspilak sortutakoa, demokrazia berezi bat duen herri batean gertatutako beste arazo bat besterik izango ez balitz bezala azter zitekeen. 

Halaber, eta Italiakoa klabe historikoan eta nazioartean aztertuz gero, mugimendu ausart, erradikal, konplexu eta zehaztugabe honek sortutako hedatze-uhina haratago joan zitekeela ondorioztatu genezake. Horrela, mundu osoan pairatzen dugun maila baxuko demokraziaren zilegitasun eza handitzeko prozesu zabal eta sakon batean hasteko aukera egongo litzake. Izan ere, demokrazia hau ez da gai gehiengo zabalen interesak asebetetzeko ezta parte-hartze, justizia eta bake beharrizan globalari erantzuteko ere. Prozesu hau beraz, indartsu hel zitekeen Europara.   

Zentzu honetan, gero eta nabarmenagoa da herritarren eta erabaki garrantzitsuen arteko aldentzea; gero eta argiagoa da parte-hartzearen kalitate demokratiko eskasa, lau urtean behin ordezkariak aukeratzeko sistema moduan ulertuta; gero eta ageriagoa da enpresa eta merkatuek, pertsona eta gobernuekiko duten nagusitasuna; gero eta adierazgarriagoa da alderdi politikoen zilegitasun eza, bai masen tresna modura zein proposamen eraldatzaile eta burujabeen aurkako babes bezala.

Hala, demokrazia liberal-ordezkatzailearen eredua eta bere eragile nagusiak –alderdi politikoak-  gero eta gehiago jartzen dira zalantzan, eta herritarrek eredu honen inguruan sortu den hauteskundeetara aurkezteari eta instituzioetan egoteari begirako sarea, arrotza, garrantzirik gabekoa eta euren interesen aurkakoa dela ere uler dezakete. Horrela ulertzen dira adibidez, Latinoamerikan gertatutako aldaketa prozesu esanguratsuenetako batzuk: ekimen ausartenetako asko –Bolivia, Ekuador eta Venezuela- erro berdina konpartitzen dute, alderdi tradizionalak, agenda estuak eta kultura politiko itsuak alde batera utzita, eta parte-hartze eredu berriak proposatzen dituzte ikuspuntu liberala baztertuz, baita alderdikrazia delakoari aurre eginez ere. Era berean, munduan barrena borroka eraldatzaileetan protagonista izaten ari direnak eta agenda berrien inguruan sektore herrikoi garrantzitsuak biltzen dituztenak, mugimendu sozial desberdinak direla ikus dezakegu. 

Hau ez da berria, beti egon baita balio gutxiko demokrazia honen aurkako erantzuna eta honi aurre egitea lortu duten pertsona zein erakundeak ere. Aitzitik, eredu ustel eta bidegabe honekiko nekea eta demokrazia, parte-hartzea zein boterea ulertzeko beste eredu batzuetara aldatzeko beharra, gero eta handiagoa da. Horregatik, herritarrok zein alderdi politikoek –eredu honen seme-alabak- etorkizunari ahalik eta modu onenean aurre egiten prestatuko gaituzten lezioak ikasi behar ditugu.

Zentzu honetan, eta lehenik eta behin, gaur egun berez balioa galdu duen demokrazia baten balio galera prozesu batean murgilduta gaude. Batetik, Italian sistema babesten duten alderdi guztiak –eskumakoak, liberalak, sozialdemokratak- herriaren gobernagarritasuna bermatzeko, hau da biziraupena bermatzen dien statu quoa mantentzeko, zein azkar batzen diren ikusten dugu. Aldaketa haizeak suntsitzeko asmoz egindako eskumen batuketa hau, edonon gero eta gehiago ikusiko dugun zerbait izango da; bestetik, errepresioa, protestaren kriminalizazioa eta indarkeria instituzionala gero eta indartsuagoak direla dirudi, desberdintasunak areagotzen diren bitartean eta pertsonak euren eskubideen alde borrokatzeko antolatzen diren heinean. Munduan zehar gertatzen diren erailketa politiko anitzak (Guatemala, Mexiko, Kolonbia, etab.), zein Etxe-kaleratzeen aurkako Plataformako kideen aurka Espainoko estatuak zuzentzen duen kriminalizazioa, edota euren militantzia politikoagatik Ertzaintzak gauzatutako 8 gazte euskaldunen atxiloketa, krisiari eta kosta ahala kosta euren pribilegioak mantentzearren boteretsuek egindako saiakerari lotutako garai berri honetan gertatutako adibide batzuk besterik ez dira. Ezin dugu bistatik galdu gero eta nabarmenagoa den errealitate hau.

Baina gainera, eta bigarrenez, ezkerrak beste oinarrizko lezio bat ikasi behar du demokraziari buruzko diagnosi honetan: hauteskundeetara aurkezteari eta instituzioetan egoteari begirako jokoak, gaur egun garrantzi handikoa bada ere, hutsune sakonak dauzka, zilegitasuna guztiz galdu du eta beraz, gero eta maila txikiagoan ordezkatzen du jendartea. Oinarrian hauteskundeetara aurkezteari eta instituzioetan egoteari begirako estrategiaren erritmoak eta dinamikak lehenesten konformatzen bagara, Titanic hondoratzen ari zenean jotzen jarraitzen zuten musikariak bezala amaitzeko arriskua dugu.  

Irabazteko asmoa dugu, bakarrik –edo batez ere- eskumak iruzurrez kontrolatzen duen karta joko batean. Aitzitik, gero eta argiagoa dirudi aldaketak gertatzen ari diren joko-zelaiak anitzak direla eta bertan, kartak ere askotarikoak direla. Eskumak botoak besterik ez ditu behar gobernuan egoteko eta boterea mantentzeko, eta ezkerrak botoak baino gehiago behar ditu: konbentzitzea falta zaio, formazioa sustatzea falta zaio, alternatibak proposatzea falta zaio, indar politikoak metatzea falta zaio. Hauek izan behar dira gure kartak, hori da gure jokoa, eta hori ez da soilik –eta oinarrian- instituzioetatik egiten -baina baita ere-.

Intentsitate baxuko demokrazia eredu honekin amaitu zezakeen olatuak eragileen artean ezberdintasunik ez egiteko arriskua dakar, eta zintzoenak ere suntsi ditzake, baldin eta ez bada gai momentua ulertzeko eta ez badu ikuspuntua zabaltzen. Horregatik demokrazia zabaldu behar dugu, baita ordezkaritza dugun instituzioetan ere: lehenik, ahalik eta leku gehienetan demokrazia zuzena eta parte-hartzailea ardatz duten esperientziak martxan jartzea lehentasunezkoa izan behar da, modu estruktural eta iraunkorrean, berebizikoa izanik zer eta nola egiten den, eta emaitzari beldurrik izan gabe: azken finean, demokrazia zuzena berez ariketa ezkertiar bat da; bigarrenez, desobedientzia zibil aktiboaren tresnak sustatu behar dira (Aske Gunean euskal gazteriak emandako jarraibidea guztiz txalogarria da); hirugarrenez, eta modu estrategikoan, mugimendu sozialekin artikulazioaren garapenari, ahaleginak, baliabideak eta denbora eskaini behar zaizkio, konfiantza eta elkar-ulertzea oinarri duten espazioak eta agendak sortuz –baina benetakoak-. Azken finean, gainbeheran dagoen demokrazia honen marko estuak gainditu behar dira eta gainezka egin –berak gure kontra gainezka egin aurretik-, herritarrei demokrazia eredu burujabeagoak eskainiz. Demokrazia ezkertiarra da, aldarri egin dezagun.

Berriak

Alternatiba | Ezkerra eraldatzearen erronka

X