Etiketa: Iritzia

Zurietan zuri

Joxe Iriarte “Bikila” – Alternatiba

Zuria, faltsua dela zioen Orixek. Izan ingurumen arloan, izan genero zapalkuntzaren arloan, nazkatua nago instituzio batzuei darien zurikeriarekin. Eguneroko ogia bihurtu zaigu gauza bat esan eta bestea egitea. Esate baterako, uda honetako jai guztietan: jaia berdintasunean leloa entzun dugu ia udal guztietako arduradunen ahoetatik. Beraz, erbesteratu egin behar omen dugu gure jaietatik generoarekin zerikusirik duen edozein bortizkeria mota. Alabaina, diskurtso horrek ez du, dirudienez, zerikusirik Hondarribiko eta Irungo alardeekin gertatzen denarekin. Alegia, emakume izatetik baztertua izatea herriko jaiaren ekimen garrantzitsuenean.

Askotan entzun dugu, generoen arteko indarkeria edo diskriminazioaren atzean dagoena botere kontua dela. Botere ekonomikoa, fisikoa, psikologikoa eta kulturala. Irungo eta Hondarribiko herri tradizioaren inguruan gauzaturiko botere faktikoek oso argi ikusi zuten Alardearen auzian beren botere kulturala zalantzan jartzen zela eta, zoritxarrez, gurean ere hain errotua dagoen sen gregarioaz baliatu ziren (horien artean emakume askorenak ere) alarde parekidearen aurka era guztietako biolentzia motaz oldartzeko. Argitu iezadazue bestela, urte guzti hauetan Alarde parekidekoak jasandakoa, biolentzia ez bada, zer arraio den. Arantxa Urretabizkaiari eta Ixabel Alkaini egindako elkarrizketan eta, batez ere, Arantxaren azken eleberrian (Bidean ikasi nuena) azaltzen den guztia nahiko froga ez bada.

Ni neu, nire aldetik, gatazka sortu zenetik bertatik bertara ikusi dut bi herrietako Alarde parekideen aldekoek sufritu izan dutena. Plastiko beltzarena icebergaren tontorra besterik ez da. Eta hori dena Hondarribiko eta Irungo udalen konplizitatearekin eta Aldundiaren bestaldera begiratzearekin. Irailaren 8an Hondarribiko alkatea ausartuko al da esatera sexu erasorik gabeko jaiak nahi dituela? Alarde parekidekoek Ertzaintzaren zaintzapean desfilatzea behartuta jarraitzen duten bitartean eta, gainera, udalak bizkarra ematen jarraitzen dienean.

Irakurri BERRIAn

Berriak

1977ko maiatz odoltsua Errenterian

Biteri kaleko Cobreros botika eta Aurrezki Kutxa Probintzialaren arteko bidegurutzean, guardia zibilen Land-Roverrak eraso gaitu. Aurretik eraman dute pankarta eta ikurrina. Hain ustekabean harrapatu gaituzte… txiripa da ezer gertatu ez izana. Oraindik ez dakit nola saihestu dugun erasoa! Ohi genuen bezala, aurreko lerroari eutsi izan bagenion hilak eta zaurituak izango genituen.

-Akatu ez gaituztenean! –esan du lagun batek ozenki.

-Uste dut norbait atxilotu dutela -oihukatu du beste batek.

Erasoaren eraginez sakabanaturikoak elkartu garen heinean, haserreak harriduraren tokia hartu du. Kuartelillora! Kuartelillora! oihuak gero eta ozenago, gero eta maizago entzuten dira.

Eta kuartelillorantz abiatu gara. Ehunka gara. Denok bero-bero. Beroegi agian. Izan ere, ez baitugu ondo neurtu kuartelilloaren aurka joaterakoan zer gerta dakigukeen! Gure zain daude eta ez digute hurbiltzen uzten. Pilotakadaka eta kezko pote kirasgarriekin hasi dira. Guk, berriz, harrika erantzun diegu. Gerra hasi dela ematen du.

Halako batean su errealaz eginiko tiro hotsak entzun ditugu eta balak gure ondoko hormak zulatzen dituzte. Berunezko balak harrien aurka, beso hutsak fusilen aurka, metraileten hotsa oihuen aurka. Laster hasi dira balaz zaurituriko manifestariak odol putzuetan erortzen, eta kuartelilloaren inguruko etxebizitzetan balek hormetan egindako zuloak agertzen. Kuartelilloaren inguruetako gatazka amaitzen joan den heinean, jendeak nork bere etxera jo du. Indarraren erabilera hain izan da desberdina, ezen guardia zibilek azkenik herria bere egin duten.

Arratsalderako zeharo aldatu zaigu egoera. Erdialde osoa inguratu dute. Halabeharrez, goiko auzoetara jo dugu asanblada egin ahal izateko. Beraun auzora hain zuzen ere. Bostehun pertsona elkartu ahal izan gara eta egoera aztertu ondoren, auzoak, enpresak eta batzordea bateratuko dituen ezkutuko taldea osatzea erabaki dugu.

Erdialdera jaisterakoan, Rafael Gomez Jauregi, 78 urteko aitona guardia zibilen balaz erori dela eman digute aditzera. Une horretan hilerriko bakearen giroa nagusi genuen herri-erdialdean. Lau katu besterik ez zebiltzan kalean eta gu goiko aldean geunden bilduta. Zer gertatu da beraz?. Rafael eta beste bi jubilatu patxara ederrean zihoazen Zumardian barrena. Bat-batean, ordea, tximistak jo izan balu bezala, zerraldo erori omen da Rafael, Batzokiaren parean. Lagunek, zeharo asaldaturik, alde batera eta bestera begiratu dute eta, tiroa, berrehun metro aurrerago, Panier Fleuriko zubian zegoen guardia zibilen taldetik atera dela antzematen dute.

Ezkutuko koordinadorakook Agustinetako komentuaren ezkaratzean bildu gara, hurrengo egunerako zereginak prestatzera.

Maiatzaren 13an, greba orokorrak aurrera dirau. Herri osoa guardia zibilek hartu dute. Hala ere, auzoz auzo, kalez kale, piketeak ibili dira informazioa zabaltzen. Kontsigna bat zen nagusi: “hamabietan, denok herri asanbladara!” 

Euri-jasak gupidarik gabe busti ditu gure hezur-mamiak. Euriak eta zakurren gertutasunak elizara bultzatu gaituzte babes bila. Beste askotan bezala, ateak ireki ditzala eskatzen diogu erretore jaunari, baina oraingoan, sor eta gor egiten dio gure eskaerari.

Eskura dugun informazioa ezagutarazi ondoren, eztabaida saioaren hasieran, tiro danbada entzun da eta megafonoa eusten duen laguna bete-betean jo dute gomazko pilota batez. Berriro ere, traizioz, atzealdetik harrapatu gaituzte. Hala ere, antzeko zerbait espero genuen, ez baita erraza hain asanblada jendetsua errepresiotik babestea. Taldeka zein multzoka, bilduz joan da jendea eta bazter guztietan altxa dira barrikadak.

Berriro ere, ohiko sinfonia. Harrikadak alde batetik, pilotakadak eta ke poteak bestetik. Hala ere, berrikuntza gisa, zenbait tokitan suzko barrikadak piztu direla eta, pontxe bero batzuk ere jaurtiki direla txapelokerren aurka.

Handik ordu erdira agertu dira antidisturbios direlako grisen talde bereziak eta lana banatu dute. Guardia zibilak errepideetan eta inguruko auzoetan, grisak erdigunean. Metraileten hotsak arima sendoenak izutzen edo kikilarazten baditu ere, jendeak ez du amore eman. Eguratsa gero eta irentsi gaitzago bihurtu da. Suzko barrikadei, ke poteei eta baita pontxeei darien keak, negar eginarazteko gasaz nahasturik, gure eztarriak urratzen dituenez, askok eta askok uretan bustitako mukizapiaz babestu ditugu sudur eta aho zuloak. Bi ordu luze iraun du manifestarien eta poliziaren arteko borrokak, gerra zibilaren irudi lazgarria gure burura erakarriz. Azkenean manifestariek etxeko bidea hartu dute eta kaleak poliziaren esku geratu dira.

Arratsaldeko asanblean, gauza zeharo garrantzitsua galdegin da lehen aldiz: greba orokorrak aurrera egiten duen bitartean, herriaren hornikuntza nola antolatu. Egun bateko greba egun askotako bihurtzen ari baitzaigu poliziaren erantzunaren ondorioz. Greba orokorrak kalteak dakartzala ez dago zalantzarik. Kontua da, kalte hauek ahalik eta arinenak izan daitezen gure kargu hartu behar ditugula sortzen diren arazoak. Poliziari bost axola zaio herriari zer gertatzen zaion. Guri, ordea, ez. Haurrentzat eta ahulduentzat nahitaezkoak diren elikagaiak banatzeko orduak jarriko ditugu: esnea saltzeko tokiek, okindegiek, botikek eta antzekoek bide izango dute goizeko bederatzietatik hamaikak arte irekitzeko. Jakina, elikagai hauek garraiatzen dituztenek ere bideak irekiak izango dituzte.

Batzuk, ordea, ez daude honekin oso ados, greba orokorra dena geraraztea delakoan baitaude. Eztabaida iritzi honen inguruan gertatu da. Kontua da, herriak zeini egiten dion kasu. Merkatu-legeari eta agintariei, ala borroka aurrera eraman ahal izateko sortutako herri asanbladari? Asanbladaren hitza legea bada, horrek berebiziko garrantzia du, ez zenbat toki dauden itxiak edo irekiak. Eta asanbladaren helburuak, izan behar luke, eraginkortasunari eutsiz, ahalik eta kalte gutxien sortzea.

Umeak eta zaharrak, behartuak oro, gutarrak dira, haien babesa gure esku baldin badago, hori dena kontuan izan behar dugu. Beraz, greba arautu egin behar dugu, edo beste modu batera esanda, aktiboki eratu. Azken iritzia atera da garaile.

Ondoren manifestazioa egitea erabaki da eta herri erdira hurbiltzen ari ginela, berriro, eraso egin digutenekin gatazka gogorra sortu da. Hamar bat lagun zaurituta eraman dituzte Donostiako erresidentziara. Hezur kraskatuak, ubeldurak, zauriak… denetarik izan dugu.

Ilunabarrean, beste berri txar bat zabaldu da: Bazen Garaia tabernako nagusia izandakoa, Gregorio Maritxalar, balaz larriki zauritu dute bere etxeko balkoian. Iruñaldean ere, Errenterikoa omen den beste lagun bat hil dute.

Larunbata, 14. Haize txarrak ekaitza dakar. Goizgoizetik jakin dugu, Maritxalar hil dela eta Iruñean hildakoa, berriz, Jose Luis Cano izeneko gaztea dela. Garai batean Errenterian bizi izana, eta orain Donostian bizi zena. Senideak, Beraun auzoan bizi omen dira. Herriko erdialdea polizien kontrolpean dago. Beraungo bidea, ordea, barrikadaz josita dagoenez, guk kontrolatzen dugu.

Mila bat lagun inguru gara asanbladari hasiera eman diogunak. Badirudi jendea hasi dela jabetzen goiko aldera igo behar duela. Asanblada honetan aukeratzen da nortzuk eta zein agindurekin joango diren Bilbo aldean egingo den Euskadi osoko lantegi-ordezkarien bilerara. Gure iritzia, eta hara igorri dugun mezua zera da: greba asteleheneraino luzatzea.

Asanblada bukatu ondoren, Jose Luis Cano zenaren sendiaren etxebizitzaraino abiatu gara. Ordezkaritza batek sendiarekin hitz egin duen bitartean, kalean daudenek “Cano hermano, nosotros no olvidamos” oihukatu dute.

Arratsaldean, Eliza nagusia leporaino beteta dagoela, Rafael Gomez Jauregi zenari azken omenaldia egin zaio. Kaleak barrikadaz beteta daude. Ematen du urte osoko gatazkan sartuta gaudela eta jendearen aurpegietan, urduritasuna, nekea eta lo gutxi egin izanaren eragina nabaritzen da. Hala ere, ez gara, antza denez, gu bakarrik neke-neke eginda daudenak. Biteri kaleko gatazka-eremuan gaudela, Espainiako Poliziaren kapitain bat hurbildu zaigu arduradun batekin hitz egin nahi duela oihukatuz. Gure artean, kontsulta egin ondoren, ni hurbildu natzaio:

-¿Qué desea? -galdetu diot.

-Miren ustedes. Vengo a proponerles una tregua. Llevamos toda la semana de jaleo, estamos muy cansados, y pensamos que ustedes estarán igual. ¿Qué les parece, si damos por terminado lo de hoy? Y mañana Dios dirá.

-Eso no depende de nosotros. Estamos en nuestro pueblo, y tenemos todo el derecho del mundo a expresarnos pacíficamente. Aquí no hay follón hasta que llegan ustedes. Así que, si se marchan, esto vuelve a la calma –erantzun diot.

Bat-batean, gure solasaldia eten egiten da, ondorengo kaleetatik datorren istilu hotsari pilotakaden danbadaz erantzun dietenean. Kapitainak ere ezin ditu bere agindupean dauden guztiak kontrolatu.

Igandea 15. Herriaren okupazioak jarraitu egin du, baina kaleak bare daude. Askok Donostia aldera jo dugu auzoetan egiten diren asanbleetan gure egoeraren berri emateko.

Astelehena, 16. Kalean ezin da ibili, edonori eskatzen baitiote karneta. Hala ere, Beraunen elkartu gara. Ortuellan beste hildako bat izan da poliziaren balaz. Eztabaidak baino areago egoerak bultzatu du greba orokorra egitera Euskadi osoan. Baina egun horretan bukatuko da. Gurean ere bai.

•••

http://alternatiba.net/old-files/Untitled-3.jpg

Berriak

Abiadura handiko ustelkeria

Oskar Matute

Joan den astelehenean, ekainaren 26an, Luis Barcenasek agerraldia egin zuen Madrilgo Diputatuen Kongresuan, Alderdi Popularraren legez kanpoko finantzaketa ikertzen duen batzordearen harira. Hutsaren hurrengoa izan ziren bertan ginen diputatuok atera ahal izan genizkion erantzunak, ezer gutxi esan baitzuen. Izan ere, zilegizko defentsak ahalbidetzen dion isiltasunaren aitzakiapean, gero eta argiago dago «omerta» deritzon isiltasun itun bat dagoela atzean. PPren diruzain ohiak alderdiaren erantzukizuna arindu nahi du eta, horren truke, Espainiako erresuman eta bere eredu ekonomikoan hain agerikoa den ustelkeria sistema honen pagaburu izan denarentzat zigor ahalik eta txikiena lortuko dute.

Batzorde horretan, ERC zein EH Bildutik tesi jakin bati eutsi genion: ustelkeria ez da koiunturala, sistemikoa baizik; ez da behin-behineko gaitza, ezta inor harritzeko moduko ezer ere, orokorra eta agerikoa baita. Luis Barcenas negozio eredu horren peoia baino ez da, ekonomia eta politikaren arteko harreman ereduarena, zeinetan gainsoldata eta alderdirako dohaintzek ordaina duten: obra publikorako kontratuak, ate birakariak eta abiadura bizian aberastea. Hauxe besterik ez dago «mirari espainiarra» deritzonaren atzean.

Baina zer dela eta diogu hau guztia? Gure ustez, froga ugari eta anitzak daude, eta horietako asko Barcenasen agiriekin zerikusia duen gauza orotan azaltzen dira. Espainiako estatuaren geografian zehar esleitu diren obra publikoetan gauzatu dira frogak, baina modu berezian topatu daitezke gure herrian Abiadura Handiko Trena eraikitzeko lanetan ere.

Barcenasek dio enpresaburu desberdinek PPri eginiko dohaintzak —legeak ezarritako mugatik harago, ez dezagun ahaztu, botere ekonomikoa politikoaren gainetik dagoela gogoratzeko behintzat— alderdiarekiko atxikimenduaren emaitza zirela. Alegia, enpresariek PP miresten edo maitatzen zutelako ematen zuten dirutza, oso gustura eman ere. Ez zegoen inolako ordainik alderdi edo gobernuan zeuden erakundeetatik. Istorio honen aurrean, gutxienez, bi aztergai nagusi azaltzen zaizkigu. Batetik, ea benetan Barcenasen agirietan azaltzen diren enpresa guzti-guztiak PPren aldekoak edo gertukoak ziren eta, bestetik, ea dohaintzak egin ostean «laguntzarik» eskuratu zuten obra publikorako esleipenen bidez. Goazen ba aztertzera:

Agerikoa da gobernuan pairatzen ditugunen aldeko enpresaburu asko dagoela, egiten dituzten politikak gutxiengo dirudun horren mesederako baitira (eta ondorioz, noski, herritarren gehiengoaren kalterako). Baina, horrela izanda ere, dohaintzak egin zituzten guztiak PPren ildokoak al dira?

Diru-emaileen artean Urazca euskal enpresa ageri da, 2007an 90.000 euroren dohaintza egin ziona garaiko kontseilari ordezkari Ignacio Ugartetxeren izenean. Enpresa honen sortzaile izandako Antonio Pinal Gil edo Emilio Alvarez Lopez, Euskal Autonomia Erkidegoan nagusi den alderdi bati eta Bruesa taldeari modu estu eta zuzenean lotuta egon dira. 2006an 48.000 euro eman zituzten, baina harro azaldu dira PP ez den estatu mailako alderdi indartsu batekin harreman estua dutelako. Oraindik ere, PPrekin atxikimendu ideologiko gisa enpresek egindako dohaintzak direla, hemen aipatutakoak barne, mantenduko al dugu? Edo onartuko dugu behingoz obra publikoen esleipenen erruletan sartu nahi duen edozein enpresak ordainketa kutxatik pasa behar duela? B kutxatik, noski.

EH Bildutik 2016ko irailaren 14an eskatutako idatzizko informazioaren harira, ADIFek burututako AHTaren euskal ibilbiderako lanen esleipendun enpresei zegokien inguruan aurtengo maiatzaren 31n jasotako erantzunak aurreko paragrafoan aipatzen genuen susmoari erantzuna eman zion. Esleipendun enpresei dagokienez, ia guztiak Barcenasen paperetan ageri dira eta, ondorioz, inputatu gisa ageri dira egun irekita dagoen epaiketan. AHTaren ibilbiderako kontratuak lortu zituztenen artean OHL, Sacyr Vallehermoso, Azvi, FCC eta Urazca ageri dira, kasu gehienetan esleipenaren aurreko eta ondorengo hilabeteetan PPri dohaintza altruistak egindakoak. Ez, kasualitaterik ez dago hemen. Gutxienez 8 urtez aritu ziren azpijokoetan, 2000 eta 2008 urte bitartean. Kasualitatea ala kausalitatea? Guk ez dugu zalantzarik, bigarren aukera da zuzena.

Batzordearen lana hasi besterik ez da egin. Oraindik ahots ugari entzun beharko ditugu, ehunka galdera egingo dizkiegu eta tonaka agiri ditugu mahai gainean ikertzeke. Barcenas lehenengoa izan da. Bere paperek eztabaida kokatzeko balio dute eta izen-abizenak jartzen dituzte diru publikoa xahutu eta lapurtzeko sortutako sare honetan; noski, betiko eliteen mesederako. Baina gehiago etorriko dira, Gurteleko buru Alvaro Correa kasu, eta espoliazio honetan zeresana duten beste batzuk.

EH Bildutik guztion diru publikoa eraman nahi duten lapurrak maskaragabetzeko lanean jarraituko dugu. Izan ere, lapurreta horren beste aldean daude murrizketak osasungintzan, hezkuntzan edota zerbitzu sozialetan. Sistema publikoaren gainbeheratik porlanarekin eta inolako etekin sozialik zein bideragarritasun ekonomikorik ez duten azpiegitura erraldoiekin —AHTa besteak beste— aberasten direnak egon badirelako. Baina guk argi dugu ikerketa batzordearen lana hasi besterik ez dela egin. Ustelkeria Espainiako erresuman guztiz ezarrita dago, eta aurre egiteko dugun bitartekorik onena gure errealitate propioa eraikitzea da. Zintzotasunean, justizian eta duintasunean eraikitzeke dagoen errealitate horren izena Euskal Herria da.

BERRIAn argitaratua

Berriak

Mapa beldurgarriak

Oskar Matute – Alternatiba

Badira kartografo zaleenak ere ikusi nahi ez dituen mapak. Era guztietakoak dira; pobreziarenak kasu, lekuaren araberako desberdintasun sozialak agerian uzten dituztenak. Badira auzo, herri zein giza baldintzen araberako bizi iraupena markatzen dituztenak. Mapa debekatuak ere marrazten dira, herritarren erdiarentzat, emakumeentzat, askatasunik gabeko eremuak markatzen dituztenak. Eta inorentzat atseginak ez diren hauekin batera, Euskal Herrian baditugu beste mapa batzuk, ehunka euskal presoren zein beren hurbilekoen sufrimendua jasotzen dituztenak. Sakabanaketaren mapak; urtero milaka eta milaka kilometro egiten dituzten senide eta lagunen errepide istripuak irudikatzen dituzten mapak… Mapa lotsagarriak.

Badira, esan bezala, inork ikusi nahi ez lituzkeen mapak eta, hala ere, jende ugari dago horiek behin eta berriro berregitera kondenatua. Baina badira ere mapa miresgarriagoak, hala nola gatazkak gainditu dituzten edota gainditu bidean dauden herrietakoak, Irlandatik Kolonbiaraino, bakean oinarritutako etorkizuna eta normalizazio politikoa lortzeko bidean presoen egoera kudeatzea ezinbestekoa dela egiaztatzen dituztenak. Izan ere, aitortza, egia eta justizia ahalbidetuko dituen edozein prozesuan aurrera egiteko funtsezkoena zera da: biktima berriak sortzeari uztea. Ez baitago beste modurik aurtengo lehen sei hilabeteetan beren preso lagun edo senidea bisitatzera joan direnean istripuak izan dituzten sei pertsonez hitz egiteko, azkenengoa duela aste gutxi gertatu dela. Zigor bikoitzaren biktimak dira sakabanaketa indarrean dagoenetik, ia hiru hamarkada, errepidean hil diren 16 lagunak. Biktimak dira eritasun larriak ziegan pairatzen dituzten presoak, Ibon Iparragirre kasu, beren bahitzaileek lege propioen kontra egiten dutelako. Eta biktimak dira, errugabeenak gainera, guraso biak edo bietako bat etxetik oso urrun preso dituzten 0 eta 18 urte bitarteko 113 adingabeak, ama edo aita ikusteko 500, 800 eta 1.000 kilometroko bidaiak egitera zigortuta daudenak.

Agian, aurretik aipatutako guzti horiek mapa bakarra osatzen dute: mendekuarena. Euskal presoez ari garenean zaila baita giza eskubideen urraketa etengabea justifikatuko duen beste arrazoiren bat aurkitzea. Mendekuaren logikatik bakarrik uler daiteke, ETAk borroka armatua utzi zuenetik ia 6 urtera eta armagabetzea gauzatu zenetik hainbat hilabete igaro ostean, Espainiako Erresuma zerrenda lazgarri eta luze horretara biktima berriak gehitzearekin tematuta jarraitzea. Mina eta gorrotoa areagotuz. Geroz eta agerikoagoa da batzuk ETArekin hobeto bizi zirela, eta ez dira, inondik inora, gatazkaren ondorioak zuzenean sufritzen zituztenak. Horixe adierazten dute haien ekintzek, bidegabekeriazko sententziek eta mendeku zein zigor politikek.

Horregatik, ezinbestekoa da etorkizunean bakea zimendatzea ahalbidetuko duten eskubide zibil eta politiko guztien berresartzearen alde gauden guztiok, gustuko ez ditugun mapa horiei begiratzeko ahalegina egitea. Mapa hauek behatzeak lagunduko baikaituelako, alde batetik ulertu eta, aldi berean, beste batzuei ulertarazteko hamarkadetan emandako sufrimendu indiskrimitatu horri amaiera emateko garaia dela. Azken batean, antolatuta dagoen herri batek gaitasuna duelako gobernuek aldatu nahi ez duten gauzak aldatzera derrigortzeko.

Badira mapa beldurgarriak, arriskuz beteriko bideak eta motxila astunak; baina guztiak dira eramangarriagoak herri oso baten elkartasuna eta adorea bidelagun denean.

Bizirik eta etxean nahi ditugu.

Berriak

Duela berrogei urte, Errenterian

Joxe Iriarte ‘Bikila’ – Alternatiba

Duela berrogei urte Amnistiaren aldeko astean gertatutakoak gogoratzeko ekitaldi sorta antolatu dutela Kalera Kalera mugimenduak Errenteria-Oreretan. Ondo dago gertatutakoak gogoratzea eta horren inguruan hausnarketa egitea. Nik jada, idatzi behar nuen ia guztia idatzia dut, eta oroimenaren aldetik, urteak aurrera geroz eta lausoagoak ditudalako bizipenak, garai haietan idatzitakoak berrirakurtzen ditut noizean behin.

Paper horiztatuen artean hauxe aurkitu dute eskuz idatzita:

“Maiatzaren hamahiruan,

Errenterian,

zauri eta herio

guardia zibilen fusiletatik

odola dario!”

Hitz solte horiek hurrengo goizean (1977ko hamalauan) idatzi nituen seguraski poesia izate intentzioarekin. Odol isurketa, Rafael Gomez Jauregi zuen izena. Ordu berean ere Candido Peña zauritua gertatu zen balaz udaletxeko enparantzaren aurrean. Izan ere guardia zibilek herria okupatuta zuten eta edozeini egiten zioten tiro. Behartuta, erdigunetik goiko auzoetara jo genuen asanblada egitera, eta handik jaitsi ginen erdigunera greba orokorraren aldarria eginez. Baita guardia zibilekin muturtu ordu luzez. Hamairuan, Greba orokorra totala zen. Herri osoa zegoen paralizatua eta barrikadez beteta, etengabekoak ziren poliziarekiko enfrentamenduak. Gaueko hamarretan etxeko baloian patxadan zegoela balaz larriki zauritu zuten Gregorio Maritxalar, handik egun gutxira hilko zena.

Hamalauan, Asanbladarako bidean jakin nuen Iruñean Luis Cano errenteriarra poliziak erail zuela. Asanbladan Euskal Herria osorako greba orokorraren beharraz eztabaidatzeko koordinaketa nazionala egitea proposatu genuen eta mezua lau haizetara zabaldu. Guk behintzat aurrera ekin genion beste bi egunetan. Garai hartako esaera zen: Errez hasten dugu Greba Orokorra, zaila jakitea noiz bukatu, zeren poliziaren eraso basatia zela medio, dena hankaz gora jartzen zen arazo bati beste asko pilatuz edo gehituz. Bost eguneko Greba Orokorra, errez esaten da hori. Izan ere, kontua ez zen soilik nola eta zenbateraino borrokatu; baita hiritarren beharrei erantzuna ematea. Barrikadan non jarri eta zeinek eta nola defendatu. Zein komertzioei irekitzeko baimena eman; premiazko elikadura ekartzen zuten garraiolarien joan eta etorria arautu; eri eta gaixoen zaintza bermatu. Herri boterea deitzen genion hori guztiari. Horregatik, ez gaitezen geratu errepresioaren oroimen gordinarekin, edo borroka molde eredugarriarekin soil soilik, nabarmendu dezagun une hartan zein garrantzia izan zuen halako asanblada, Euskal Herri osoan parekorik ez zuena, zeina (garai hartan idatzitako txostenean idatzi genuen bezala) “ezin da bere sakontasunean ulertu, ezpada kontutan hartzen Errenteriako herriak urte luzeetan eraman duen amaierarik gabeko borrokak eragin duela kontzientzia nazionala eta soziala”.

Berriak

Kalamu elkarteak

Apirilaren 30ean, hiru urte beteko ditu Donostiako Udalak kalamu elkarteen egoera erregulatzeko onartutako araudiak, aho batez onartua eta Estatuko lehena. Arautegia EH Bilduko Udal Gobernuaren ekimena izan bazen ere, eskerrak emateko modukoa izan zen gainerako talde politikoen jarrera, baita udal zerbitzu juridikoena ere.

Donostiako Udalak onetsitako araudia aurrera pauso handia izan zen, izan ere, kalamuaren gaia aspalditik dago bi agendatan: publikoan eta politikoan. Bi horietan, eta gaur egungo marko politiko-juridikoan, kalamuaren kontsumoak eta banaketak zailtasun handiak dituzte. Oztopoak oztopo, arautegia onartuta, esan behar dugu asmatu genuela. Araudiak, hain zuzen, honako helburu hauek zituen: eskubide zibilak handitzea; paradigma aldaketa bat egitea; arriskuak gutxitzea eta debate publikoa egitea.

Eskubide zibilak handitzeari dagokionez, handitzearen helburua zen herritarren eskubideak — kalamu-kontsumitzaileenak, zehazki – bermatzea. Izan ere, garai hartan, Espainiako Gobernua eskubide zibilak murrizten ari zen. Murrizketen adibide ziren Zigor Kodearen erreforma eta Herritarren Segurtasuna Babesteko Legea, besteak beste. Murrizketen aurrean, Donostiako Udalak, kalamu elkarteetarako araudiaren bidez, kalamua kontsumitzen zutenei babes politikoa eta juridikoa eman nahi zien, betiere beren eskubideak aitortuz. Udalak, halaber, gizarte zibilari mezu bat, giza eskubideak indartzeko beharrarena, helarazi nahi zion.

Paradigma aldaketara etorrita, esan gabe doa zeintzuk izan diren administrazio publikoen jarreraren oinarriak: debekuan oinarritzea eta drogen kontrako politikak egitea. Bi funts horiek, funtsean, zigortzaileak dira. Eta, zigor horien aurrean, Donostiako Udalak araudian, legezko testuan, babes juridiko-politikoa ematen zien kalamu elkarteei.

Arriskuak gutxitzeari begira, drogen kontra egiten den edozein politikaren helburuak arriskuak —ukaezinak direnak- txikitzea beharko luke izan. Gainera, politika horrek onartu beharko lituzke kalamu bazkunek perilak gutxitzeko duten gaitasuna: kontsumitzaileak merkatu beltzetik ateratzearena.

Debate publikoa egitearen aldetik, kalamu elkarteak erregulatzeko, ezinbestekoa da publikoki —baita politikoki ere eztabaidatzea. Izan ere, jakin badakigu gai honen kudeaketa udal administraziotik haragokoa dela eta ezin dela soilik hirigintzako araudi batean kudeatu. 

Behin Donostiako Udalak onetsitako araudiak hiru urte beteta eta hori hainbat udalek eredu gisa hartuta, Espainiako Gobernuak arautegiaren kontra errekurtsoa aurkeztu zuen Justizi Auzitegi Nagusian, lehenik. Ondoren, bertan auzia galdu eta gero, Gobernuak Auzitegi Gorenera jo du.

Egia esan, ez naute Espainiako Gobernuaren arestiko bi helegiteek harritzen. Izan ere, Gobernuak gai honetan beste gai batzuetan bezala jokatu du. Jokaera horrekin, auzitegiak baliatuz, herritarroi gure eskubideak ukatu nahi dizkigu; ez baita debate politikoan parte hartzeko gai. Espainiako Gobernua ez da gai jendarte heldu batek eskatzen duen eztabaida politikoa irekitzeko. Gizarte zibilak, tokiko erakundeekin batera, jarraitu beharko du lanean aurrerapauso gehiago eman ahal izateko.

BERRIAn argitaratua

Berriak

Langile klasea missing dago?

Joxe Iriarte ‘Bikila’ – Alternatiba

Arreta eta plazer handiz, are miresmenez, irakurtzen dut Anjel Lertxundik idazten dituen zutabe jori eta zorrotzak. Beti eragiten dit zer pentsatua. Eta oraingoan ere bai. Duela egun batzuk hauxe zioskun: “Eta salbuespenik mirari, langile mundua, koipez belztua eta bestelakoa, ez da gure obretan ageri, esku langile gutxi dabil gure orrietan: langile klasea missing dago gure iruditeria literarioan. Langilea klasea espresioa bera ere desagertu egin da panorama kulturaletik, diskurtso sozialetik, jardun politikotik”.

Bai eta ez; alde batetik ados bestetik ez, edo ez behintzat modu hain drastikoan. Esan nahi dut, gure hurbileko langileriari begiratzen badiegu, egia da, izorratua baina bere klase izaeraz harro zen giza talde hark, asko aldatu dela itxuraz, jarreraz eta jardueraz. Izan ere, industria lantegi handietan metatuta edo enpresa ertain eta txikietan pilatuta, gure geografia osoan zabaltzen eta agertzen zen lantegi panorama hura ia desagertua dago. Baita, langile mota hura, ia guztiz maskulinoa, eguerdiro eta arratsaldero gure herritako tabernetako txikiteoaren liturgian murgiltzen zena futbolaz eta politikaz sutsuki eztabaidatzeko.

Baina langileria hor dirau. Izan finko, izan prekario; kontratua bukatuko zaiolako edo lantegia deslokalizatuko ote dioten etorkizunari beldur, baina bere izerditik bizi den  langilez inguratuta bizi gara; turismo egitea goazen tokietako ostalaritzan edo supermerkatuetan; gure inguruko saltokietan, industria poligonoetan, errepideak artatzen, mendi lanetan, neskame klase ertaineko eta ez hain ertaineko etxeetan, edo zahar-etxetan (zuriz jantzita baina presaka eta korrika adinekoen beharrei ezin helduz) edo kaleetan zaharren zaintzan, edo langabe alderrai, erreserba armada bihurtuz. Gainera, langileriak inoiz baino gehiago hartu du emakume aurpegia. Horrek bihurtzen du ere ikusezinagoa.

Ikusezinagoa baina aldi berean kalean presente, ikusi nahi duenentzat. Adibidez, Bizkaia osokoak Bilboko kaleetan, eta astelehenero eta asteartero Errenteriako udaletxearen aurrean elkartzen dira zahar-etxetako langileek (ia denak emakumeak) soldata eta lan baldintza duinen alde. Eta gure begirada mundu osora zabaltzen badugu gure aspaldiko itxurekin ikusiko ditugu Hegoafrikako meatze zuloetan edo Txinako industria astuneko guneetan, edo Arabiar penintsulako petrolio prospekzioetan, edo Hego Amerikako laborantza industrialeko zelaietan. Inoiz ez da ezagutu egungo langile klasearen zabalkuntza eta kopurua munduan zehar. Beste upeleko kontua dugu mugimendu izaeraren aldetik, eta bere eragin soziopolitikoaren aldetik, batez ere Europan. Hots. Langile mugimenduaren sorlekuan. Hasi ezkerreko alderditik, garai batean ia denak klase izaeran oinarritzen zirenak eta amaitu sindikatuekin, aldaketa nabarmena da. Adibide bat dira Maiatzaren leheneko garai bateko manifestaldi borrokalarien eta egungo manifa erritualizatuen aldea. Bestea, badela urte batzuk ez direla greba gogorrak egin, gehienetan greba bakoitzak beren aldetik ia isolaturik egiten direla. Hala ere, ez dezagun behar baino txikiagotu bere eitea eta egitea. Dena ez da itzala. Badaude argitara azaltzen diren uneak. Nahikoa izan da ELA bezalako sindikatu batek jaurlaritzari patronalaren alde ari dela leporatzea, klase borroka ere eremu politikoan islatzeko. Horrek asko haserretu du jaurlaritza eta patronala. Kontua da, badela garaia sindikatuek neguko kuartelak utzi eta neguko palazioak erasotzeko.

Eta literaturan? Zoritxarrez eremu horretan arrazoi handigoa du Anjelek. Ez dator, ez, oparo langile literatura euskal letretan. Garai batean langile munduak literaturan zuen garrantzia ia desagertu da munduan eta are gurean. Gorkiren Ama edo Zolaren Germinal, edo Jack Londonen Burdinazko orpoa bezalako lanak jada ez direla idazten. XIX. eta XX. mendeetan ez bezala, gaur egun langileria demode edo boladaz kanpokotzat jotzen da. Batez ere belaunaldi berrian. Hortik kontuak! Gabriel Aresti, Koldo Izagirre eta bakan batzuk izan ezik, gure idazleek ia ez dute aintzakotzat hartu literatura mota hau. Ez atzo langile mugimendua epikarako ematen zuenean ezta gaurko garai hitsetan. Eta ez da literaturaren aldetik berezko interesa ez duelako.

Nire uste apalean, mundu horrekiko historiak eta istorioek askotarako eman dute, edota eman lezakete, idazlearen trebetasunaren baitan. Horregatik idatzi nuen Kamaradak eleberria. Nerbioi ibaia ardatz duen eremua leku aproposa iruditu zitzaidan joan den mendeko laurogeigarren hamarkadaren inguruko langile gatazka harrigarrienen istorioak deskribatzeko. Bertan izan baita euskal langile mugimendu potente eta epikoena (agian ez politizatuena; seguru aski, Errenteria inguruko langileak gehiago inplikatu ziren politikan). Baita ere langile mugimenduaren ondoratzearen ondorio larrienak, drogamenpekotasunaren ilunpeak, langabeziak eta bazterkeriak sortutako fenotipo bitxienak, txirotasun narrasena, bertan ditugu, dudarik gabe.

Zergatik aukeratu nuen langile mugimenduan oinarrituriko eleberri bat idaztea? Gogoa nuelako eta une batez iruditu zitzaidalako, neuk ez banion ekiten lan horri beste inork, edo inor gutxik, ez ziola ekingo. Eta zoritxarrez, halaxe izan da.Nahiko nuke nik baino talentu gehiago duen beste batek segida hartuko balio eta, gatazkaren inguruan gertatu den bezala, langile mugimenduan oinarrituriko obra bikain bat burutuko balu.

Uriola-n eta Deia-n argitaratua

Berriak

Hariak

Joxemari Carrere

Emakume gazte bat plazako aulki batean eseri da. Hego haizearen leuna eta goizeko eguzki epela gozatzen ditu. Egonean. Sentitu du emakume edadetu bat esertzen ondoan. Bera bezala, akaso, goiz ederraren sentitzeko. Orduan, emakume eseri berriaren ahots ahula entzun du. “Badakizu zertarako kontatzen diren istorioak?”. “Barkatu?”, erantzun dio gazteak. “Istorioak, zertarako kontatzen diren bai al dakizun”, errepikatu dio. “Ba, ez dakit, une goxo bat pasatzeko edo”. “Bai, hori ere egia da; baina istorioen benetako balio da, kontatu duenaren oroimena gordetzea. Halaxe zioen gure amak. Istorioa gogoratzerakoan hari ikusezin batzuek lotzen zaituzte kontatzailearekin. Bere ahotsa, bere keinuak, bere arnasa eta begiradak gogoratuko dituzu, eta horrela, beti izango da zurekin. Hori esaten zigun amak”. Emakume gaztea, nahigabe, harrapatuta dago ezezagunaren hitzetan. Esku hezurtsuak airean mugitzen ditu, motel eta begirada airean. Halako batean, berarengana jiratu eta begietara begiratu du. “Badakizu, Kukubiltxoren ipuina? Gure amak kontatzen zigun txikitan. Eta oroitzen dudan bakoitzean ama etortzen zait gogora. Bere irribarrea, bere ahotsaren doinua, bere keinuak, eta baita egiten zuen arroz esnea ere”. Eta barre txikia egin du. Ipuina kontatzen hasi zaio, eta gazteak sentitu du emakume harenganako hari ikusezin batzuk sortzen hasi direla. Eta jakin du, ipuina gogoratzekoan, betirako haren oroimena ekarriko diola. Horretarako balio dute kontatzen diren istorioek. Hari ikusezinak.

GARAn argitaratua

Berriak

Ogia versus giza eskubideak?

Joxe Iriarte “Bikila” – Alternatiba

Karl Marxek zioenez, sabela hutsik ezin da filosofian murgildu. Giza Eskubideen Kartak  oinarrikotzat jotzen du, besteen artean, gizakiak ondo elikatzeko duen eskubidea. Aurtengo urrian mendeurrena egingo duen Lehen Iraultza Sozialista, “ogia, bakea eta askatasuna!” aldarriekin hasi zen.

Alabaina, kapitalismo gerrazale eta neo-liberalaren hegemonia itogarriaren garaiotan geroz eta zailagoa zaigu eskubideak modu banaezinean uztartzea. Kapitalismoak, bata edo bestea, eskubide desberdinen artean aukeratzera behartzen gaitu. Adibide batzuk: lanpostuak (ogia) ala ingurumena (osasuna). Ikatz meategi kutsatzaileak, fracking-a, zentral nuklearrak edo automobil gehiago produzitzea. Bestea, ogia edo giza eskubideak: armagintza, aeronautika militarra, lehergailu lantegiak eta abar.

Tranpa horretatik ezin atera dabiltza ia sindikatu guztiak, beste kontsiderazioen gainetik lanpostuei lehentasuna ematen diotenean. Lehentasuna, nahiz eta kongresuetan bere egiten duten garapen jasangarriaren kontzeptua. Zer esanik ez, alderdi politikoak, gehienak boto emaileen iritzien zordun. Badaude salbuespenak. Ezagutzen dut Leongo alkate ekologista bat, zeinak itxitako meategia irekitzeari uko egiteagatik, bere herriko biztanleek ia lintxatu zuten. Jakina, alkatetza galdu zuen.

Dilema larri horretan harrapatuta ikusi nuen Podemoseko Jose Maria Gonzalez Kichi, Cadizko alkatea, Jordi Ebolek oso modu zorrotzean galdetu zionean: “Aspaldiko antimilitarista eta giza eskubideen aldeko ekintzailea, eta halaber Espainiako langabezia-tasa handiena duen Cadizko alkatea. Ados zaude Saudi Arabiako monarkia misogino giza eskubide bortxatzailea izanda, harekin Cadizko ontziolan gerraontzi militarrak eraikitzeko?”. “Bai. Gure langileek behar dituzte lanpostu horiek”. Erantzunak ez ninduen harritu, bai ordea, penatu.

Kichi alkatea ez baita ohiko politikaria. Zintzoa da, bere herriari emana, instituzioen errapetik edaten ez duena eta segur aski alkatetza uzten duenean bere ogibidera eta oinarriko militantziara itzuliko den horietakoa. Patuak edo dena delakoak libra nazala batzuen giza eskubideak besteenaren gainetik hautatu edo jarri beharreko ataka gaitzetik. Zalantzak zalantza, uste dut badaudela zeharkatu ezin diren marrak (gorriak?), eta horietako bat da ezin dela, soldata baten truk urrutiko gizakiak zanpatzeko erabiltzen den tresneria fabrikatzearekin bat egin.

Beste bideak. Borrokatu dezagun, esate baterako Oinarrizko Errenta Unibertsalaren alde. Horrek herritarroi emango liguke, kaltegarriak, arriskutsuegiak edo beharrezkoak ez diren industriei muzin egiteko aukera. Errenta horren nondik norakoak beste baterako.

Argia-n argitaratua

Berriak

Bere obrengatik ezagutuko dituzu

Joxe Iriarte ‘Bikila’ – Alternatiba

Halaxe izan beharko luke, baina, egiten dena zuritzeko eta kamuflatzeko tresna asko daude, batez ere botere ekonomiko, soziala eta politikoa dutenek oso trebeki erabiltzen dakitenak.

Bestela nola ulertu PPk oraindik Espainian duen hegemonia, edo gurean EAJk daukana. Are, EAJ dugu zuriena zurien artean (Orixerentzat, zuria faltsua esan nahi zuen) edo igeri egin eta arropa gordetzen hobekien dakiena. Jakina, gure ahulezi eta akatsek laguntzen diote zeregin horretan.

Esate baterako, PPk ez bezala, EAJk haserre planeta egiten du neoliberala dela salatzen diotenean, Batez ere ELAtik badatorkio salaketa. Berehala, Hezkuntza eta Osasungintza jartzen lekuko. Espainiako bi instituzioekin konparatuz egia da hobetu daudela, baina ezin da ezkutatu azken hogei urtetan bi instituzio horien izan duten higadura edo argaltzea zerbitzuen aldetik, eta batez ere bertako langileen egoera txarrera jo duela nabarmen.

Alabaina, EAJren jarrera neoliberala askoz nabarmenagoa da, itun komertzialekiko (TTIPen alde EBko parlamentuan) eta patronalarekiko aldekotasunean. ELAk eta LABek oso ondo ezagutu dute EAJk Lan Erreformen aldeko emandako babesa, Confebasken mesedetan.

Dena den, gutxitan hain garbi, joan den astean Espainiako Kongresuan PPrekin batera zamaketarien dekretuaren aldeko botoarekin. Izan ere, zamaketariek oso garbi azaldu dituzte dekretu horren nondik norakoak, beren lanpostuak arriskuan jartzeaz gain, soldatak behera egingo dutela eta lan baldintzak kaskartuko, lan istripuak ugarituz.

Multinazionalak aspaldi dabiltza portuak desarautu eta beren nahiera antolatzeko: kanpoko langile babesgabeekin bertakoak ordezkatuz eta edozein lan baldintzetan esplotatuz. Zamaketariek emandako hitzaldi batean jakin nuen, Eusko Jaurlaritzari transferitutako Bermeoko kaian badagoela zamaketa eremu bat, non langileek lan egiten dute egoera ia dasarautu batean, ohiko babesik gabe. Hots, Estatuak kudeatzen dituen portuetan zamaketariek duten indarrari esker patronalak eta estatuak inposatu nahi eta ezin duena, “gure” eremuko langileak, alegia EAJk kudeatzen dituen portuetan, justu, dekretuak ezarri nahi duen egoeran daudela. EAJren paradisuan patronala errege. Independentzia ez bada ezkerretik eraikia, ez da benetako independentzia izango, multinazionalen menpekoa, baizik.

BERRIAn eta NAIZen argitaratua

Berriak

Alternatiba | Ezkerra eraldatzearen erronka

X