Alternatibaren Bizkaiko bozeramailea Oskar Matutek baloratu du Herri Irratiko “Egunon Bizkaia” irratsaioan Laura Mintegik eta Urkulluk izandako azken bilera, legealdiaren hasieratik bidea markatu duen desadostasunaz jositako bileratzat kalifikatu duena. Matutek azpimarratu du EHBildu osasunean, hezkuntzan, politika sozialetan eta lan eskubideetan murrizketarik egiteko prest ez dagoela, eta herritarrak kaltetzen dituen borroka guztiekin bat egingo dutela esan du, desjabetze prozesuak barne.
EHBilduko parlamentarioak berriki Diputatuen Kongresuan aurkeztutako herri ekimen legegilea gogoratu du eta organoari boterearen aurrean mantso izatea eta herritarrekin bihozgabe izatea leporatu dio, eta argi ikusi zen Hipotekak Kaltetutakoen Plataformako kideak kongresutik bota eta kanpoan poliziak atxiki. Alderdi ezkertiarreko bozeramaileak EHBilduk kanpaina aurkeztutako desjabetze prozesuen proposamena gogoratu du, pisuarekin zorra kentzea ez ezik, etxebizitza duina izateko oinarrizko eskubidea defendatzen duena.
Egoera hau dela eta, Matutek PNV eskubide sozialekin bukatu nahi duten ekintzak bertan behera uztera premiatu du. Aldi berean, herritarrei guztiz jasanezina zaien merkatuen onurak eta espekulazio interesak asetzen dituen errealitatearekin akabatzea eskatu dio.
Urkullu lehendakariarekin bihar izan behar dugun bileraren aurretik, EH Bilduk bere posizionamendua zein den argi utzi nahi du jendaurrean.
Jaurlaritzarako aurrekontuen diseinua eta negoziazioa oso testuinguru berezian gertatzen ari da. Alde batetik, egoera politiko berria dugu Euskal Herrian. 16 hilabete joan dira ETA erakundeak indarkeriaren erabilerari behin betiko uko egiten ziola iragarri zuenetik eta horrek bakegintzarako eta normalizazio politikorako atea parez pare zabaldu zuenetik. Baina aldebakarreko urrats horrek ez du erantzun baikorrik izan estatuen aldetik.
Bestetik, Espainiako estatuan bizi duten egoera politiko nahasiak kezka eragiten digu. PPren gobernuak hasiera-hasieratik ekin zion bere aspaldiko ametsak gauzatzeari eta berzentralizazio prozesua abian jarri zuen, herri gisa geratzen zaigun burujabetza apurra deuseztatuz. Era berean, ustelkeria kasuek printzipio demokratiko eskasetan ere atzerapausoak emateko aukera zabaldu dute. Horiekin guztiekin aurrera egiteko koartada perfektua dute Espainiako sektore eskuindarrek. Izan ere, egoera ekonomikoa oso larria da, langabezia tasak egoera dramatikoak eragiten ari dira, eta horren aitzakian, eraso neoliberal basatiak egiten ari dira. Aurtengo perspektibak ere oso kezkagarriak dira.
Testuinguru horretan, EH Bildutik argi daukagu herri gisa erantzun beharko geniokeela egoera honi, Madrildik datorkigun eraso zentralizatzaile eta neoliberalari. Eta etorriko direnak, ate joka baititugu erreforma laboral berria, LOMCE, Udalak, kutxak… Baina EAJn ez dugu sumatzen horretarako asmorik, ezta gutxiago ere. Hala, kezka handiz hartzen dugu EAJren epeltasuna.
Honen guztiaren aurrean planto egin beharra dago, bai murrizketetan eta baita herri gisa garatzeko atzerapausoa suposatzen duen kasuetan. Eta horixe izango da Urkullu jaunari eramango diogun mezu nagusia. EH Bilduk ez du inolaz ere onartuko murrizketarik hezkuntza eta osasun arloetan. Herri gisa zein herritar gisa dugun etorkizuna baldintzatuko duten neurri murriztailerik ez dugu onartuko. Azken egunetan agerian utzi duen bezala, errealitatea mozorrotzeko eta oinarrizko zerbitzuetan ezkutuko murrizketak gauzatzeko asmoa badu EAJk, EH Bildu ez da konplizea izango.
Era berean, krisi honetara ekarri gaituzten politikak ezin direla errepikatu azpimarratuko diogu UrkuLlurri. Baina hemen ere kezkaz begiratzen diogu EAJren azken asteetako jardun politikoari, Europan murrizketen bidea inork baino hobeto sakondu duen PP bidelagun hartua duelako akordioak gauzatzerako orduan.
Herri honek emergentzia plan bat behar duela uste dugu EH Bildutik. Lau herrialdeetako instituzio guztien arteko elkarlana beharrezkoa da, eta guk horren aldeko apustua egiten dugu. Emergentzia planak atal ezberdinak izan beharko lituzke. Administrazio publikoetarako diru-sarrerei dagokionez, estabilitate legearen aplikazio propioaren alde egin beharko litzateke, kanpoko neurri eta aginduekiko menpekotasunik gabekoa; zerga politika ausarta ere eskatzen dugu, orain arte ez zaigulako horrelakorik aurkeztu; Kutxabankek bestelako jarrera izan beharko luke, eta bertako ekonomia lagundu eta berpizteko funtsezko tresna izan beharko litzateke. Gastuei dagokionean, eredu berri bat eraikitzeko inbertsioak ezinbestekoak direla deritzogu, esparru laboral propioa edukitzera begirakoak, lan banaketa justua eta solidarioa bermatuko dutenak, sektore estrategikoak finkatu eta bultzatuko dituztenak. Baina horretarako, ezinbestekoa ikusten dugu obra faraoniko guzti-guztiak gelditzea, eta horko dirua politika sozialak eta zerbitzu publikoak bermatzeko erabiltzea.
Ideia eta proposamen horiek guztiak zehaztasunez jasotzen dituen dokumentua helarazi genion bere garaian EAJri, baina oraindik ez dugu erantzunik ere jaso.
Amaitzeko, baina garrantzi berdinarekin, gatazkaren eta bere ondorioen konponbide integralerako urratsak emateko deia egiten diogu EAJri. Bide horretan urratsak emateko eskatuko diogu Urkulluri eta bere gobernuari. Halaber, gure herriaren erabakitzeko eskubidea gauzatzeko urratsak ere eskatuko dizkiogu, herri honen gehiengo handi batek behin eta berriro hala exijitu duelako.
Alternatibaren Bilboko Asanbladako bozeramaile Iagoba Itxasok mugimendu sozial, sindikal edota politiko orok egunotan argitara emandako ustelkeria kasu larri guztiak salatzeko deitzen dituzten protesta guztiekin bat egitera deitu du, “PP eta Mariano Raxoiren gobernua tartean sartuta daudela frogatutako kasuak, egunero murrizketak sufritzen dituzten herritarren haserrea areagotzen dituztenak, boteretsuenen alde bakarrik gobernatzen duen buruzagien kasta izateaz gain, haien jardunean aberastu eta inolako konplexurik gabe pribilegioaz gozatzen dutenak modu ez zilegi, eta askotan ere, legeztutako moduetan”.
Ildo honetatik, alderdi ezkertiarreko bozeramaileak “tamalez ohikoak” diren hainbat kasu salatu ditu, “kargu politikoetan egondako batzuentzat dauden ate birakariak, bere garaian administrazioen laguntza eskuratu zuten enpresen lehendakaritzetan edota administrazio kontseiluetan eserlekua ematen diena; herritarren diruaren lepotik angulak jateari normala deritzon agintari ohiena edota alderdi politiko jakin batzuek jasotzen dituzten dohaintza anonimo eskandalagarriak”. Hala, Itxasok nabarmendu ditu duela gutxi argitara eman diren datuak PPk eta PNVk 1993 eta 2011 urte bitartean jasotako dohaintzen gainean, hurrenez hurren 28 eta 18 milioi euro jaso zituztela: “eta esan beharra dago PNV dela, alde nabarmenaz, igorle ezagunik gabe diru gehien jaso duen alderdia bere ekintza eremuko biztanleria aintzat hartuta”.
Egoera honen aurrean, Alternatibatik ustelkeriaren aurkako protesta guztietan parte hartzeko deia berretsi dute, gaur arratsaldean, 19:00etatik aurrera Bilbon herritar talde batek antolatu duena kasu, Moyua plazan izango da, Espainiako gobernuaren ordezkaritzaren eraikinaren aurrean, “Estatua ustelduta dago, bagoaz” lemapean.
2010ean gobernu sozialistak Lurralde Antolaketarako Artezpideen berrikusketa hasi zuen. Berrikusketa hori gelditzeko eskaera egin dio gaur Eusko Legebiltzarrak Jaurlaritzari, EH Bilduk aurkeztu duen ekimenari kasu egin eta EAJrekin batera egin duen erdibideko zuzenketa onartuta. Horrela, bi puntu dituen erdibidekoan Jaurlaritzari eskatu zaio 2010ean hasitako berrikusketa bertan behera utz dezala, eta horren ordez, berria abiatu dezala. Berrikusketa horrek oinarrian izan beharko lituzke “gaur egungo testuinguru ekonomikoa, soziala, ingurumenekoa, genero ikuspegia, kulturala eta paisajisitikoa”, eta guzti hori “herritarren parte hartze zabalarekin egin beharko lizateke”.
Oskar Matute legebiltzarkideak defendatu du EH Bilduren ekimena Eusko Legebiltzarrean eta lurralde antolaketaren arloan gaiak duen garrantzia azpimarratu du: “eztabaida hau sakonera berezia duen eztabaida politikoa da, erabaki hauen ondorioz erabakitzen dugulako zer nolako lurralde banaketa gura dugun, non eta nola ezartzen ditugun ekipamendu eta azpiegieturak, interes jakinen arabera. Alde batetik, interes monetaristak eta merkatuenak ditugu; bestetik, herritarrak berdintasunez tratatzen dituen pertsona arrunten interesak”.
Horrela, “PSEk artezpideak aldatzeko erabili zituen oinarri kapitalista eta desarrollistak albo batera utziko ditugu”. “Hemendik aurrera, EH Bilduk defendatuko du abiatuko den berridazketa irizpide jakinen arabera egin dadila: eskualdeen garapen orekatua bilatzea, lurraren erabilera anitza eta optimizatua izatea, pertsonen arteko elkartasuna sustatzea, ingurumenarekiko iraunkorra izatea eta gizon-emakumeen arteko berdintasuna bermatzea”, gaineratu du Matutek.
Oskar Matuteren hitzetan, “EAJk iruzur egiten dio euskal gizarteari 350 milioi euro inora ez doan tren batera bideratu nahi dituelako, Hezkuntza, Osasun eta gizarte politiketan murrizketak iragartzen dituen bitartean”.
Egungo krisi garai larri honetan edozein gobernuren lehentasunak oinarrizko zerbitzu sozialak bermatzea izan behar duela eta aurrekontu publikoak helburu horretara bideratu behar dituela jabeturik, EH Bilduk funtsezko irizpide horri jarrai diezaiola exijituko dio Eusko Jaurlaritzari Legebiltzarrean eta, horren ildotik, Abiadura Handiko Trena finantzatzeari utz diezaiola eta horretarako erabiltzen ari den dirutza zerbitzu publikoak bermatzeko erabil dezala eskatuko du legez besteko proposamen baten bitartez.
Ingurumen sailburuak eta Sustapen ministroak atzo Madrilen izandako bileran AHTri beste bultzada bat ematea adostu eta gero, Oskar Matute legebiltzarkideak “euskal gizarteari iruzur egitea” egotzi dio Jaurlaritzari, “aurten AHT finantzatzeko 350 milioi euro gastatu nahi dituelako, oinarrizko zerbitzuetarako dirurik ez dagoela dioen bitartean”. EH Bilduren ordezkariaren esanetan, “hainbeste pertsona hain gaizki pasatzen ari den honetan onartezina da inora ez doan tren batean dirutza hori inbertitzea eta aldi berean Erkorekak eta gainontzeko sailburuek Hezkuntzan, Osasunean eta gizarte politiketan murrizketak iragartzea, dirurik omen ez dagoelako. Argi dago dirua egon badagoela, baina EAJk lehentasuna ematen dio AHT ordaintzeari eta enpresa handi batzuk aberasteari, euskal gizarteak behar-beharrezko dituen zerbitzu publikoak bermatzeari baino”.
Orain dela gutxi, Espainiako Erresumako egunkarietako azalak morboz beteriko argazkiarekin bete ziren Mariano Raxoi, Sustapen ministroa, Borboidarren oinordekoa eta Kataluniako lehendakaria Artur Mas elkartzen zituena Madril-Paris Abiadura Handiko trenbidearen azken zatiaren inaugurazioan.
Bazen ere tentsioz beteriko argazkia, Kataluniako subiranotasunaren gatazka biziaren ikuspuntutik begiratuz gero. Kataluniako subiranistak eta herritarren zein haien lurraldeen askatasunaren gainetik estatuaren erabakiak ezartzen dituztenak aurrez aurre.
Argazki honek sorrarazi zuen norgehiagoka sentsazioa, seguru aski, ez zen guztiek eta neurri berean partekatua izan. Subiranotasunari beste ikuspuntu batetik begiratzen diogunok, erosotasunez bidaiatzen zuten lau pertsona ikusten genituen. Lau buruzagi, banatzen dituzten ustezko gerra mediatikoen gainetik, komunean dutenarengatik askoz ere batuagoak ziruditenak. Horrexegatik, haien arteko identitate desberdintasunak alde batera utzita, ezin gusturago ageri ziren Abiadura Handian elkarrekin bidaiatzen.
Batzuentzat subiranotasun nazionala epe laburrerako lanabesa baino ez da, ez bada herri guztien subiranotasun osoa lortzeko erabiltzen. Subiranotasun nazionala gutxirako balio digu betiko eredu sozioekonomikoa berregiteko erabiltzen badugu.
Abiadura Handian eta zubien bitartez herrien oso gainetik bidaiatzen duten bitartean ez dugu Raxoi eta Masen arteko funtsezko desberdintasunik ikusten. Ez dugu desberdintasunik ikusten, biek egoeraren araberako krisialdia bizi dugula esaten dutelako, krisi sistematikoa bizi dugula ukatuz. Gainera, biek murrizketetan eta makro-proiektuetan oinarritutako bide berdinak erabiltzen dituzte, haien ospea handitzeko eta gutxi batzuen onuraren alde.
Abiadura Handiko Trena bezalako proiektuak aldez aurretik higikortasun ikerketak egin gabe eta beren eragin ekonomikoa aztertu gabe sustatu izan dira. Ezta ingurumenean eragina duten ekintzetan gidatu beharreko ardura printzipioen arabera egin ere, herrialdeen baliabide ekonomikoak hamarkada luzeetan galzorian ipintzen dituztenak.
Mariano, Mas, Urkullu eta enparauak dira eredu sozioekonomiko berdinaren buruzagiak, AHTaren, Supersurraren, errausteko makro labeen eta frackingaren gainean eraikitzen dutena. Primitibo izatea leporatu digute garapen modu honen kontra egin dugunoi. Oraindik ere, gizajale deitzen digute Elikadura Burujabetzaz ari garenean. Baina kontua da gaur egun, eta 20 urteko ustiapenaren ostean, AHTren kontuak ez zaizkiola ateratzen Espainiako estatuari. Ezta Bizkaiari Supersurrarekin. Arabako akuiferoak ere kutsatu behar al ditugu Frackinga ez dela bidea frogatzeko?
Eredu desegoki eta zibilizazio gaixotu batek bakarrik zuzentzen ditu bere baliabide gehienak arrakasta bermerik gabeko proiektuetara, izaera alternatiboa duten aitzakiarekin, osasuna eta hezkuntza bezalako ezinbesteko oinarri sozialak deseginez.
Subiranotasun nazionala da, hartara, desberdintzen gaituen eta berezko zentzua duen tresna bakarra, internazionalista eta solidarioa, herrialdeen subiranotasun osorako trantsizioa bermatuko duen ereduaren aldaketa.
Alternatibako bozeramaile Oskar Matutek Iñigo Urkulluri exijitu dio gaur lehendakariak berak dioen bezala “larrialdiko egoeraren aurrean bagaude, Abiadura Handiko Trenerako diru publikoa bideratzeari utz diezaiola, EAEko biztanleen oinarrizko eskubide eta zerbitzu sozialak blindatu ahal izateko”. Eskaera egin du Ana Oregik sailburuak Ana Pastor Espainiako Sustapen ministroarekin AHTari buruz hitz egiteko gaur egin behar duten bileraren harira.
Bilera honen aurrean, alderdi ezkertiarreko bozeramaileak Urkulluren gobernuko Ingurumen eta Lurralde Politikako arduradun Oregiri eskatu dio “mahai gainean jarritako datu guztiak euskal gizartearekin partekatzeko: epeak, azpiegitura honekiko dituzten konpromiso zein asmoak, Burgos eta Gasteiz arteko ibilbidearen bilakaera eta gainerakoak”.
Bestaldetik, Matutek salatu du Eusko Jaurlaritzak hurrengo aurrekontuetan 1.200 milioi euroko murrizketak iragarri arren AHTerako finantziazioaren eutsi diola, gerora berreskuratu daitekeen aurrerapen gisa izan arren, “bide okerretik doazela berrestetik haratago doa, izan ere, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako herritarren bizi baldintzek okerrera egingo dutela baieztatu ere egiten dute, 350 milioi euro bideratzen baitituzte inolako errentagarritasun sozialik eta bideragarritasun bermerik gabeko azpiegitura baterako”.
Azkenik, Alternatibatik nabarmendu egin nahi izan dute “une honetan obren exekuzioek enpresei baino ez dietela mesede egiten, euskal gizartean pobrezia zabaltzen den bitartean; eta AHT 2018rako martxan egoteak, horrekiko zalantza handiak dauden arren, zertan hobetuko du langabezian eta eskubide sozialik gabe dauden herritarren bizitza?” Horrexegatik, Matutek galdegin dio lehendakariari aitor dezala “AHT beste garai bateko jokabide megalomanoei erantzuten dien proiektua dela” eta eskatu dio “pertsonen bizitza duinak ardatz hartuta gobernatzeko, eta ez porlana eta ingurumenaren suntsipenerako”.
Oskar Matuteren parte-hartzea EH Bilduk Balmasedan antolatutako hitzaldian “Burujabetza eta Eraldaketa Sozala: Krisiaren aurrean zer?” lemapean. Berarekin batera Leire Pinedo parlamentaria eta Enkarterriko Bilduko hainbat zinegotzi ere egon ziren, bete zen aretoan.
Koalizioak hauteskunde kanpainan emandako hitza bete du horrela eta legegintzaldi berrian defendatu duen lehenengo ekimenak etxegabetzeekin zerikusia izan du. Marian Beitialarrangoitia legebiltzarkideak adierazi du EH Bilduk ez daukala asmorik lege aldaketei itxaroteko. “Etxebizitza eskubidearen aurkako erasorik bortitzenak dira etxegabetzeak, eta horregatik, gaur arazoarekin bukatzeko lehenengo urrats garrantzitsua eman gura genuen, lege aldaketa heldu arte eta erakunde finantzarioen borondatea aldatu arte”, azaldu du Beitialarrangoitiak.
Baina EAJk eta PPk, UPyDrekin batera, EH Bilduren legez besteko proposamena bertan behera utzi eta bi alderdien arteko erdibideko proposamena onartu dute. Koalizioak hitzartuta zeukan PSErekin 10 puntutako proposamena. EH Bilduren ordezkariaren iritziz, “hitzetan geratzen den proposamena da, soluziorik ematen ez duena”. Beitialarrangoitiak gogor kritikatu du arazoari aurre egiteko hiru alderdi horien “borondate falta”. “Minimoa zen finantza erakundeak presionatzeko neurri zehatzak hartzea eta hori ere erortzen utzi dute. Arazoarekin bukatzeko ekimena hartu behar da; bestela, euskal gizartea aterako da galtzailea”, ohartarazi du.
Marian Beitialarrangoitiak gogor kritikatu du ere finantza erakundeek eta bereziki Kutxabankek arazoaren aurrean daukan jarrera: “ezin da bankuen borondatearen esku utzi gai honekin zerbait egitea. Ardura maila handiagoa eskatzen diegu bankuei, bereziki Kutxabanki, duen zeregin soziala aintzat hartzea, alegia”. EAJri ere leporatu dio “Kutxetako asanbladetara etxegabetzeen gaia eramateko oztopoak jarri izana”.
Eusko Legebiltzarreko eskuineko bi indarrek eta UPyDk euren botoak elkartu dituzte, etxegabetzeekin bukatzeko helburuarekin EH Bilduren legez besteko proposamena indar gabe uzteko.
Aurreko urtarrilaren 12an, euskal presoen eskubideen alde inoiz egin den manifestaziorik jendetsuena burutu zen Bilboko kaleetan. Zalantzarik gabe, Euskal Herrian burutu diren manifestazio jendetsuenetakoa izan zen hilaren 12koa.
EH Bilduren iritziz, manifestazioaren leloak primeran laburbiltzen du euskal gehiengo politiko eta sozialaren aldarria eta exijentzia: Giza eskubideak. Konponbidea. Bakea. Euskal presoak Euskal Herrira.
Herri interpelazio erraldoia suposatu zuen Bilboko mobilizazioak. Lehenik eta behin, Espainia eta Frantziako gobernuak izan ziren interpelatuak, gatazkaren konponbiderako aukeraren aurrean duten blokeo jarrerarengatik eta jarrera hori, hein handi batean, euskal presoen eskubideen urraketan oinarritzeagatik.
Baina era berean, eragile politiko, sindikal eta sozial guztiak izan gara interpelatuak. Euskal jendarteak konpromisoak eskatzen dizkigu guztioi; dispertsioarekin amaitzeko, giza eskubide guztien aitortza eta errespeturako, gatazkaren konponbiderako eta bakearen eraikuntzarako.
Aldarrikapen horiek lehentasunezkoak ditu EH Bilduk, bidezkoak izateaz gain gizartearentzat ere garrantzitsuak direla argi geratu delako.
Presoen eskubideen inguruko adostasuna dago euskal gizartean. Euskaldunok jakin baitakigu presoen eskubideak betetzen ez diren bitartean prozesuak aurrera egiteko zama jasanezina izango duela.
Gatazka politikoaren ondorioei aurre egiteko garaia heldu da, aspalditxo iritsi zen egia esanda. Eta aitortu beharra dago zenbait arlotan aurrerapausoak eman badira ere, asko dagoela egiteko normalizazio arloan, elkarbitzitzan, biktima guztien aitorpenean eta abar baino arlo bakarra dago inolako aurrerapausorik eman ez dena eta hori presoen eskubideena da, non jarrerarik inmobilistenak ikusten ari garen.
Guzti hori dela eta gaurko agerraldi honetan EH Bildu koalizioa euskal presoen eskubideen alde hartzera doan konpromisoen berri ematera gatozkizue.
Ezinbestekoa da lehen bait lehen dispertsioa eta suposatzen duen eskubide urraketarekin amaitzea eta konponbide prozesuari Madrilek eta Parisek ezartzen dioten blokeoa gainditzea. Horregatik, arestian esan bezala, EH Bilduk eta koalizioaren hautetsiek helburu hauekin bat egiten duten heinean, aldarrikapen hauek instituzio guztietara eramango dituzte.
Horrela bada, honako konpromisoak jakinarazi nahi ditugu gaurkoan:
· Bihartik aurrera, “Giza eskubideak. Konponbide. Bakea. Euskal presoak Euskal Herrira” aldarrikapena bilduko duen kredentziala eramango dute EH Bilduko hautetsi guztiek.
· Era berean, aldarrikapen berbera udaletxe ezberdinetara eraman asmo dugu, leku ikusgarrietan eskegiz.
