Tertulia de actualidad política del pasado miércoles en Euskadi Hoy, de Onda Vasca, conducida por Javier Vizcaíno, con Koldo Mediavilla, Ekain Rico y el compañero de Alternatiba y parlamentario de Euskal Herria Bildu Oskar Matute. Inclute una entrevista con Rubén Ranz (UGT), que denuncia el convenio colectivo de Ticketbis por cláusulas “denigrantes y abusivas”.
Hector Prieto Alternatibako kide eta Aretxabaletako EH Bilduko zinegotziarekin erreportajea egin du Goiena aldizkariak. Bere borrokaren berri ematen digu, besteak beste, Mirari Altube kazetariaren artikuluak.
Ahots barik geratu zen iaz Hector Prieto (Aretxabaleta, 1983). Baina horrek ez du isildu, ez horixe. Ordenagailu baten laguntzarekin zinegotzi lanean jarraitzen du, sare sozialetan gogotsu dihardu eta historia kontuen gaineko hainbat proiektu ditu buruan.
Muskuluetako gaitz degeneratiboa du Prietok, eta urte asko daramatza gurpildun aulkian. Eskuak mugitu barik ere aise idatzi du ordenagailuan oraintsu arte, ahotsak lagunduta. Gaitzak, baina, aurrera jarraitzen du eta iaz ahots barik geratu zen. “Hilabete gogorrak pasatu nituen, baina lanerako gertu itzuli naiz”. Asko du esateko eta besteekin partekatzeko eta horretan lagunduko dion ordenagailua jarri diote: “Ohiko tableta da, baina arratoia begiekin mugi dezaket. Gainera, idatzitakoari ahotsa jartzen dion programa dut”.
Teknologi baliabideei oso eskertuta dago: “Elbarritasunak ditugunondako mundura zabaldutako leiho bat dira”. Horrez gain etxekoen babes handia du: “Horiek barik ezinezkoa zatekeen egin dudan guztia, euren bultzada ezinbestekoa dut une txarretan”, eta batez ere ama nabarmendu du: “Nire bizitzaren zati handi bat da, beti alboan; ama benetan kementsua”.
Iazko ekainetik da zinegotzi Prieto: “Aitak, gaztetan, sindikatuen inguruan jardun zuen eta horren eraginez edo nik beti izan dut kontzientzia soziala. Zinegotzi izan zen Tomas Fernandezek proposatu zidan 2011n Bilduren zerrendan joateko eta baietza ematearekin batera Alternatiban afiliatu nintzen”. Gizarte Zerbitzuak beste aldetik ezagutzen ditu eta esperientzia hori eroan gura izan du udaletxera: “Etxerik etxeko laguntza hobetu gurako nuke batez ere; erabiltzaileen eta laguntzaileen egoera. Ondo ordaindu gabeko lana dela kontura gaitezen gurako nuke, batez ere emakumeek egindakoa”, dio eta gaineratu du: “Borondate politikoa behar da etxerik etxeko zerbitzua egoitzen alternatibatzat hartzeko”.
Zinegotzi lana bateratzen du idaztearekin: “Oso gustuko dut, eta une gogorretan asko lagundu izan dit”. Sare sozialetan ere ibiltzen da, batez ere Facebooken, eta bi blog ditu: “Lehengo Rinconcito de los Sueños orain Atxabalta Redvolution bihurtu dut eta hor nabil. UDAko kontuak jasotzen ditudan Pasion Celeste, ostera, geldi daukat. Datorren denboraldian helduko diot berriro, futbolzale asko ditut horren zain eta”. Historia ikasketak ditu eta buruan badu proiektutxoren bat: “Hainbat dokumentu jasotzen bukatu berri dut eta aurrerago helduko diet”.
Aurten 33 urte beteko ditu Aretxabaletako gazteak. Etorkizunera begira egon beharrean egunean egunekoa bizi du: “Che Guevarak zioen esaldi bat dut oso gustuko: “Bizitza honetan aire-ahokada bakoitzeko egin behar da borrokan”. Asma zuelako asko sufritu zuen hark, baina ez zuen sekula amore eman”.
Alternatibako kide Joxe Iriarte ‘Bikila’ri Oarsoaldeko Hitzako kazetari Olatz Mitxelenak egindako elkarrizketa, Txalapartarekin argitaratu berri duen ‘Kamaradak’ liburuaren harira.
Zure ibilbidea ezagutzen duenak pentsa dezake ‘Kamaradak’ eleberrian gutxi dagoela fikziotik.
Argi eta garbi, hau nobela bat da, beraz, fikziozko lan bat. Beti adibide bera jartzen dut. Borrokaren gorrian-en nik kontatzen ditut memoriak, nire autobiografia da. Hau ez. Nobelan gertakizun historikoak jasota daude, eta horietan zehatza izan beharra dago, egiazalea. Kontatzen ditudan langile borrokak-eta oso kontrastatuta daude, baina asanbladak, esaterako , nik asmatuak dira, nik nahi dudan bidetik eramaten ditut. Legebiltzarraren okupazioa, berdin. Datuak denak dira egiazkoak. Beste kontu bat da horiek nola kontatzen ditudan. Egia da ere badaudela pasarteak niri gertutakoak, hori ere bai. Esate baterako, haurra kotxean jaiotzen denekoa. Hori niri gertatutakoa da. Gure alaba txikiena kotxean jaio zitzaigun.
Nervacero, Euskalduna… Zergatik hautatu duzu langile borrokaren gaia?
Badaude eleberri oso onak gai askoren inguruan. Gaur egunean oso modan dago, esaterako, garai bateko ezkerrean, batez ere ezker abertzalean ibilitakoen damurako joera bat. Arazo existentzialak. Nobela onak. Baina horiek sektore intelektual baten kezkak dira. Niri kezka horiek ez zaizkit interesatzen.
Niri, aldiz, barrutik ikusitako borroka horren inguruan dauden istorioak, pentsamenduak eta sentimenduak kontatzea gustatzen zait. Ekaitz aroan, esaterako, euskal gatazkan murgiltzen naiz, baina ez bakarrik pertsonetan zentratuta, gatazka bera deskribatzea gustatzen zait. Hori gutxi egin da. Jendeak kokatzen ditu bere pertsonaiak, baina gatazka gertatzen da bazterrean, gauza mingarri bat bezala.
Langile mugimendua zergatik suertatzen zait oso interesgarria? Alde batetik literaturarako asko ematen duelako. Pentsa, Germinal, La madre, Talón de hierro… garai batean klase nortasunak ematen zuen harrotasuna galdu egin da, baina, nire kasuan, alderantziz.
Langileak izan dira aberastasuna sortu dutenak toki guztietan, azpiegitura guztiak sortu dituztenak. Eta horren inguruan izugarrizko historia dago. Zergatik gaur egunean, eta batez ere euskal literaturan, inor ez da kezkatzen? Horrek harritzen nau, baita haserretu ere. Nahiko nuke nik baino gaitasun handiagoko jende batek gaia hartuko balu. Salbuespena Koldo Izagirre izan daiteke, gehien hurbiltzen dena da, baina gainontzean, inor ez.
Langile mugimendua soilik ez. Beste kezka asko bildu dituzu. Bazterketa soziala, feminismoa, gatazka politikoa…
Langile mugimendua testuinguru batean kokatua dago, deitu nazioa, deitu estatua, deitu lurraldea, deitu herria. Langile borroka hau nik Euskal Herrian kokatu dut. Ez naiz murgiltzen feminismoan, ez gatazkan, baina saihetsetik, hor dauden gaiak dira.
Baina batez ere, ezker muturreko langileek borroka nola ikusten duten irudikatu nahi izan dut. Pertsonaia ideologizatuak dira, eta ez dira bakarrik bere eskubide sozialen alde lan egiten dutenak. Lan hori egitasmo iraultzaile eta subertsibo bati eman nahi diote. Gizartea aldatu nahi dute zentzu sozialista edo iraultzaile batean. Hori da nik bizi izandako giroa, eta giro hori islatu nahi nuen. Ni ezker muturreko militantea izan naiz, eta oraindik ere nire burua hor kokatzen dut. Hor ere kontatzeko moduko mundu oparo bat badagoela iruditzen zait.
Euskal Herrian kokatu duzu istorioa, zehazki Bilbon. Zergatik?
Nik nire esperimentu sortzaileak ondo ezagutzen ditudan testuingurutan kokatzen ditut. Lizarra-Garaziko testuinguru hartan idatzi nuen Ekaitz aroa, eta berdin beste liburuekin. Orereta aldean kokatu nezakeen istorio hau ere, baina errepikakorra izango litzateke, Borrokaren gorrian-en asko dudalako hemengo giroaz idatzita. Pentsatu nuen, alde batetik, sormenaren ikuspegitik Bilbo zela tokirik egokiena langile borrokaz hitz egiteko. Bilbok badu bizkar hezur bat, Ibaizabal, eta ibai horren inguruan lantegi erraldoiak. 12.000-15.000 langile inguru zeuden garai hartan labe garaietan. Hori ez dago Gipuzkoan. Euskaldunako borrokarekin Bizkaia guztia egon zen airean. Milaka langile, piztu zuten elkartasuna, Deustuko zubi hura, Bizkaia hankaz gora, Euskaldunako bataila haiek, ehunka polizia… hura, bolumenaren aldetik, ikaragarria zen. Bilbon gertatu dira borroka mitikoenak eta horregatik kokatu nahi nuen han istorioa.
Horrez gain, langile borrokaren gainbeherarekin, Bizkaian arazo sozial larriak sortu ziren. Gizarte krisiari batu zitzaion ontziolen hondamendia, uholdeak… Uholdeek tristura ekarri zuten Bilbora. Toki iluna, tristea, amildegian zegoen tokia, eta giro hura, oso barrura sartu zitzaidan. Hura deskribatzen saiatu naiz, Bilboko bazter horiek, La Naja, Areatzaren beste aldea, errekaren zubi azpietan zegoen trapitxeoa eta beste. Mikrokosmos oso bat degradazio sozialarekin oso lotuta.
Horrek literaturarako asko ematen du, batez ere, pertsonaiak giro horretan kokatuz gero, errealismoa eta indar literarioa ematen diolako.
Nik urte batzuk egin nituen Bilbon; pare bat urte klandestinitatean, Burgoseko auziaren garaian, eta ondoren, LKIk hala eskatuta. Lau urte egin nituen han, hain justu, Nervaceroko gatazka eta Euskaldunaren itxieraren garaian.
Eleberriko pertsonaia nagusiengan iraganarekiko nostalgia moduko bat igartzen da.
Muturreko egoeretan kamaraderia oso indartsu bat sortzen da, laguntasun eta burkidetasunetik harago doana. Komunio ideologiko moduko bat da, eta badu nolabaiteko kutsu erlijiosoa. Sentimendu hori indartsua denean oso aberatsa da, eta asko motibatzen zaitu.
Denboraren joan-etorrian, sentimendu hori, askotan, galdu egiten da, edo desagertu, aldatu. Nik momentu honetan lagun asko dauzkat borroka sozial eta politikoen inguruan, baina garai hartako kamaraderia hura gaur egun ez da existitzen. Nik ez dut ikusten. Izan daiteke, agian, muturreko beste egoera batzuetan daudenen artean, baina gaur egun, politika kidetasuna ere, askoz lasaiagoa da, laikoagoa, beste modu batera eramaten dena. Sentimendu indartsu hartaz gogoratzean, noizean behin, malenkonia ematen dit, eta liburuko pertsonaiengan ere badago sentimendu hori.
Nostalgia kutsu hori izanik ere, bukaera baikorra da. «Utopia lo dago, baina ez hilda…» .Bai, asmoa hori zen. Antiglobalizazio mugimenduari keinu eginez bukatzeko asmoa nuen hasiera batean, Jaioko dira berriak izenburuarekin. Baina, liburuaren produkzioak luze jo du eta hainbeste orraztu behar horretan, pasarte horiek kendu behar izan nituen eta titulua ere erori zitzaidan.
Bikila izengoitia nork eta zergatik jarri zizun?
Nire garaiko jendeak nirekin erreparatu zuen korrika nenbilelako. Hamalau urterekin hasi nintzen hemen, Errenteriako Klub Atletikoan. Tropeleko korrikalaria nintzen, baina zaletasun handia nuen. Batzuetan hanka hutsik korri egiten nuen, arrazoi askorengatik; gustatzen zitzaidalako, edo zapatila gehiegi puskatzen nituelako.
Testuinguru hartan, Erromako maratoian, ospe handia hartu zuen Abebe Bikila etiopiarrak, irabazi zuelako, eta hark, oinutsik korri egiten zuenez… lagun artean eta herrian Bikila deitzen hasi ziren. Azkeneko urteetan, gainera, kirola eta politika uztartuta ibiltzen nintzen, eta gauetan, pintaketetan eta, potea eskuan korrika ibiltzen nintzen.
Klandestinitatetik itzuli nintzenean herrira, nik Bikila izengoitiaren kontua ahaztuta nuen erabat, hainbeste izengoiti ibili nituen klandestinitatean nirea ere ahaztuta nuela. Baina Oreretara etorri eta berehala mugimendu asanblearioa hasi zen, jendeak kalea bere egin zuen. Asanblea horietan berriz ere hasi ziren niri Bikila deitzen, parentesi handi baten ondoren.
Oso gazte zinela hasi zinen ETAn. Zerk bultzatuta?
Ni beti izan naiz nahiko idealista eta erromantikoa, utopia zalea. Garai hartan Errenterian langile xume bat nintzen, pintorea, frankismoaren giro ilun eta itxi hartan. Ez zegoen ezeren perspektibarik. Literatura, mendia, eta korrika, beste ihesbiderik ez nuen orduan. Banuen harra bat hor, eta behin Aralarren nenbilela PNVko abertzale batzuekin topo egin nuen. Haiei hitz egiten entzunda, lapikoa galgan nuela itzuli nintzen etxera, eta kristoren beldurrarekin, ETAn sartu behar nuela erabaki.
Egun batean, Jose Kruz Sarasolaren etxean pintore lanetan ari nintzela, hark eman zidan orri bat irakurtzeko. Zutik jartzen zuen. Irakurri eta txundituta geratu nintzen. Hemen ETA ez zen existitzen talde bezala, baina batzuk ibiltzen ziren hor eta haiekin harremanetan jarri ninduen Sarasolak. ETAren lehengo taldea Errenterian nik antolatu nuen.
Politikan nire bizitzari zentzua emango zion bizimodua aurkitu nuen orduan, gaur arte.
Diktadura garaian ezagutu zenituen zuk klandestinitatea eta kartzela. Orduko zein oroitzapen dituzu?
Bada, liburuko pertsonaiak bezala, nik ere, nostalgiaz. Ongia eta gaizkiaren arteko banaketa hura, orduan, oso argia zen. Gu ginen onak, eta frankismoa zen deabrua eta gaizkia. Egia da, gure artean ere gauzak ez zirela beti oso gozoak. Gure artean sektakeria handia zegoen, elkar ezin ikusia; anaia zatituak likidazionistak eta espainolistak bihurtzen ziren berehala… Alde hortatik hobe ahaztea, gure miseriak eta alde ilunak dira. Abertzaleak, ez abertzaleekin, abertzaleen artean gorriak ginenak eta burgesak, eta gero gure talde barruko zatiketak, are gogorragoak.
Baina, orokorrean, nik oroitzapen ona dut. Egia da ere, txarrean, zortea izan nuela. Lehenbiziko erorketa paper batzuk banatzen ari ginela gertatu zen. Polizia gu ETArekin lotzen saiatu zen, baina guk ez genuen onartu. Sei hilabete zigortu gintuzten. Gero, bigarrenean, gauza gogor zegoenean, ihes egin nuen eta klandestinitatean ibili nintzen. Zorionez, ez ninduten harrapatu.
Klandestinitatea gogorra izan zen, baina bazuen bere abentura kutsu hori, eta eman zidan aukera irakurtzeko nahi nuen guztia. Autoformazio bat izan dut, baina testuinguru batean, talde politiko baten barrukoa. Nik gaur egunean ere, nire garaiko norbaitekin hasten banaiz hizketan, soilik hitz egiteko moduagatik badakit alderdi komunistako kide izan zen, maoista izan zen edota troskista. Hizkerak berak, erreferentziak… horrek denak datuak ematen dizkizu.
1976. urteko Amnistiaren Legearekin itzuli zinen Oreretara, eta orduz geroztik oso bizitza sozial eta politiko aktiboa izan duzu. Garai bateko Errenteria industrial gatazkatsu horretan lehen lerroko protagonista izan zinen. Denbora gutxian asko aldatu da Orereta, ezta?
Pozten naiz egungo Errenteriak gatazka odoltsu baten garaia gainditu izanaz eta elkarren arteko gorrotoari eta etsaitasunari izkin eginez, udaletxetik eta eragile sozialen aldetik bizikidetza sustatzearen alde egindako lanaz. Baina, aldi berean, ez nago pozik gure herriak izan duen bilakaerarekin zenbait aldetik ikusita. Oreretak arazo asko dituen herri bat izaten jarraitzen du: pobrezia, marjinazioa, kutsadura, langabezia, euskararen egoera diglosikoa eta kultur arloko ahuleziak begibistan daude, eta erantzun eskasa dute gizarte alorrean.
Iruditzen zait, gure herria, hein handi batean, otzandu egin dela, galdu egin duela garai bateko sen borrokalaria, intsumisoa, eraldatzailea eta asanblearioa. Ondo dago udal ezkertiar bat izatea, baina, ez da aski. Batez ere gizarte aktibo eta borrokalari bat behar da. Orereta eta Euskal Herria urte luzeetan izandako borroken ajeak sufritzen ari dela iruditzen zait. Belaunaldi bat nekatu eta zahartu egin da, nirea hain zuzen, eta ordezkatu beharko liokeena ez da azaldu behar den neurrian. Hori da nire irudipena.
Oarsoaldeko Hitza-n argitaratua
Joseba Barriola – Alternatiba
Askori, apirilak 14 esanda, Espainiako II Errepublikaren hasiera etorriko zaio burura. Ez da bainan, gure herriko historiaren apirilak 14 bakarra.
1931-IV-14. Urte hartan eta ondorengoetan Espainiar Estatupeko herrietako langile eta nekazariek erakutsi zuten ahalmen eraldatzailearen oroimena agurtzen dut. Ez dut ordea II Errepublikaren “apologiarik” egingo. Ez noski, ez dut egingo II Errepublikaren gobernu legala izan zen “bienio negro” deritzanaren apologiarik egingo. Bainan ezta ere gobernu demokrata deritzanena ere. II Errepublikaren gobernu guztiek jaso eta onartu zuten Monarkia Inperialaren azkenetako aztarna koloniala: Maroko. II Errepublikak ez zen gai izan Kataluniako eta Euskadiko eskaerei erantzuteko, ezta nekazal erreforma egin eta defendatzeko ahaleginak egin (nekazarien grebak zigortu baizik), ezta langileen exijentziei. Azkenik Francoren Kolpe Militarraren aurrean, lehenengo egun erabakiorretan, Errepublikako instituzioak paralizatuak egon ziren eta herri armatua izan zen aurre egin ziona kolpeari. Gerra garaiko politika berriz, inkoherentziaz josia eta Jaurlaritzaren erretirada koldarra tartean, Errepublikaren eremuan ordena burgesa mantentzera eta Francori aurre egitera zuzendua izan zen. Europako demokraziekiko konfiantza ilusoak gidatua, orden errepublikar-burgesa mantentzeko baldintzarekin Sobiet Batasunak emandako laguntza. Kontraesan guzti horiek eztanda egin zuten 1937ean, Bartzelonako maiatzako borroketan. Gure memoria historikoaren barruan esperientzia hori ere badago. Empatia osoz orduko miliziano eta gudariekiko, gogoeta kritikoa egin beharra dugula uste dut.
1766-IV-14. Egun hartan, duela 250 urte, Donostiako Udalak gutun bat bidali zion Diputazioari. Bi zurrumurruen eta paskin baten berri ematen zion.
Lehenengo zurrumurruaren arabera gariaren prezioa oso altua zen, jendeak ez zuen ordaintzeko modurik, gosearen mehatxua, eta zurrumurruaren arabera gariaren pilatzaileak eta komertzianteak omen ziren erantzuleak. Donostiako Udalaren aburuz, zurrumurruaren argudioak “mamuen ehiza” modukoak ziren eta arazo bakarra “la natural escasez” omen zen.
Bigarren zurrumurruaren arabera, bilerak egiten ari ziren eta hainbat herri prestatzen omen ari ziren Donostia eta bertako Merkatarien aurka altxatzeko. Zurrumurru hau larria zen, Udalaren ustez.
Paskina berriz, are bildurgarriagoa zen. Izan ere paskinak zioenez: “O señores hermanos de mi alma…Pues qué mayores enemigos o demonios que los mismos Capitulares de esta Ciudad que en lugar de proveer en cinco cuartos el pan nos proveen en diez. Y esto se remedia con traer muchos polvos en las pelucas y galones, y con acudir a la tertulia de Jacinta…: pues no, esta bondad o malicia en demasiado peca y nos veremos precisados a ejecutar un desatino, si es que no pongan remedios útiles, como lo verán y en ocho días por el anochecer: Nadie quite este papel, pena de vida”.
Baino, Donostiako Udalak gutuna bidaltzen zuen bitartean, lehendik zetozen zurrumurruak gorpuztu ziren Azpeiti aldean eta 1766ko apirilaren 14ean Matxinada hasi zen. Diputazioa eta Koroako Korregidorea Azpeitian zeudenez, Matxinoen lege eta kapitulazioak sinatu behar izan zuten. Donostiako karta abisu bat zen Diputazioari. Ezin zen gehiago herriko jende xumearen ezinegonari ezikusiarena egin. Eta hurrengo goizean, apirilaren hamabostean, bere kabuz eta Probintziako Jauntxo eta Handiki guztien bidea markatuz, Donostiako Udalak bando bat atera zuen gariaren prezioa jetsiz (ez bainan Matxinoek Azpeitian ezarritako mailan), eta ardoa banatuz kalejira bat antolatuz jendea baretzeko asmoz. Arriola alkatea izan zen kalejira eta ardo banaketan buru. Hurrengo egunetan Matxinada hedatzen joan zen Probintziara, baita Bizkaiara eta Arabara (Agurainen hiru paskin azaldu ziren herriko plazan). Donostia militarizatua eta merkatariek ondo kontrolatua izan zen erreakzio errepresiboaren burua, bai ideietan, bai kontzesio tranpatietan eta baita indar armatuetan.
1755eko apirilaren 14a. Bainan badugu hirugarren apirilak 14 bat. (Egia esan apirilak 11 izan zen). Egun horretan, Bergaran, paskin bat agertu zen herriko plazan. 1754ean Diputazioak Arau Foral bat onartu zuen Probintziatik kanpora haragia saltzea debekatuz. Desadostasuna handia izan zen ganadua zuten baserritarren aldetik. Haragiaren Gatazka gertatu zen. Desobedientzia zibila (behiak Gasteizko azokara eramaten hasi ziren), premiazkoa zuten salmenta eta bertako “probeedore ofizialak” ez zieten erosten Frantzian merke lortzen zutelako. Gainera ohituraren aurkako araua omen zen eta Diputazioak Foruaren zentzua zapuzten ari zen.
Diputazioaren erreakzioa gogorra izan zen. Atxilotuak (Aretxabaleta, Bergara eta Arrasateko baserritarrak) eta epaiketa. Eta justu, epaiketaren egunean, apirilaren 11an, paskin bat agertu zen Bergaran, epaiketa horien kontra eta… Honela zioen “ …quieren usurpar la sangre de los pobres…Juntesen todos los vecinos y congregense todos estar prontos con sus armas, y los que no tienen escopeta sacaran otras armas, lo que a Vms. les pareceiere en ésta misma forma…Y como está dicho antes no debe haber escándalo hasta ver que determina la justicia…”. Paskinak berak asaldatu zituen Diputazioko jauntxoak, behien “kontrabandoa baino”. Beraien memoriara etorri zen, berehala, 1718ko Matxinada. Paskinaren idazlearen aurka “búsqueda y captura” antolatu zen. Esteben Etxeberria, Antzuolakoa, izan zen egilea eta semea idazlea. Epaiketan, Diputazioko fiskalaren argumentazioan, besteak beste, esaten zen: “Que se destierre para siempre la voz y término de Matxinada”. Nonbait XVIII mendean “mamu bat zebilen Gipuzkoan barrena: matxinadaren mamua”. Eta hitza bera betirako akatzea zen Diputazioaren nahia. Orain arte.
Eta apirila zen. T.S. Ellioten hitzetan, hilarik krudelena. Matxinoen iraultzaren, bainan baita ere matxinoen errepresioaren hilabetea”.
Oskar Matute Alternatibako kide eta EH Bilduko bozeramaileak Euskal Errepublika aldarrikatu du, gaur arratsaldean, Eibarko Untzaga plazan egindako ekitaldian. “Gure konpromisoa argia da, eta gaur, errepublika aldarrikatu zen egun eta leku berean, berresten dugu: errealitate berri bat eraikitzeko lan egingo dugu, justuagoa eta duinagoa. Eta nahi dugun eta herri honek behar duen errealitate berri hori Euskal Errepublika da.
EH Bilduk eta Ahaztuak 1936-1977 elkarte memorialistak elkarrekin antolatutako ekitaldi politikoan, bigarren errepublikaren baloreak azpimarratu ditu eta bere egin ditu: askatasuna, anaitasuna eta berdintasuna. “Eta horren aurrean, ez lehen eta ez orain, Euskal Herriko ezkertiarrok badugu sentsibilitatea”.
Bigarren errepublikarekin monarkia bertan behera geratu zen, eta Matutek esan du Euskal Errepublika eraiki beharra dagoela, “usteldutako eredu” honekin amaitzeko. “Eredu hori Espainiako estatuaren gainean eraikita dago, Espainiako bandera daukan eskuturrekoa izan arren Panaman offshore kontuan dituztenak nagusi diren estatuaren gainean. Guztion diruarekin aberasten diren botere ekonomikoak alderdi politikoak kontrolatzen dituzten estatuan. Ustelkeria estaltzen duten hedabideak dauden estatuan, informatze hutsagatik eta Mozal Legean oinarrituta Argia bezalako aldizkariak zigortzen dituen estatuan, torturak edo murrizketa sozial eta laboralak ezkutatu nahi diren estatuan”.
Egoera honen aurrean, Euskal Estatua eraikitzearen aldarria egin du EH Bilduko bozeramaileak. “Gerratik zein pobreziatik ihesean daudenentzat ateak zabalik dituen Euskal Errepublika nahi dugu, hipokresiaren gainetik eskubideak babestuko dituena”. Zentzu horretan, EAJren eta PSEren jarrera kritikatu du, Gipuzkoan AGI laguntza soziala kentzeagatik. “Aitor dezatela haientzat Gipuzkoan ongietorriak diren bakarrak aberatsak direla, zergarik gabeko paradisu fiskala nahi dute haientzat egin hemen. Estatuan PP eta gainerakoek erakusten duten abertzaletasun bera darabilte, bandera eskuan eta milioiak poltsikoan, edo Panaman”.
Gora Euskal Herri gorri, berde eta morea!
Gora Euskal Errepublika!
Alba Fatuarte Alternatbako kide eta EH Bilduko zinegotziak, Jai Batzordean Aitziber Ibaibarriaga ordezkatzen duenak, gaur ezagutu den 2013ko txupineraren izendapenaren inguruko “sententziaren izaera politikoa salatu du. EH Bilduk inondik inora konpartitzen ez duen sententzia. Ez du zentzurik legeak pertsona bati txupinera izatea debekatzea, pertsona hori alkate, Urkijo beraren postua edota Espainiako presidente izendatua izateko eskubidea duenean. Ez du inolako zentzurik helburua politikoa ez bada. Hori dela eta, uste dugu Urkijo lurralde kolonialetako erregeorde bat bezala ari dela, PP bezala, Aste Nagusiaren ezaugarri nagusiaden izaera parte-hartzailearen kontra”. “Horrela”, gaineratu du, “hautesontzietan lortu ez duten garrantzia epaitegietan lortu nahi dute. Haien kontrolpean dauden eta herri honi arrotzak zaizkion epaitegietan”.
Zorionez “ez dute haien helburua lortu, eta ez dute lortuko. Bilbotarren gehiengoarentzat Jone Artola izan zen 2013ko txupinera. Duintasunez eta normaltasunez egindako lana”. Fatuartek gogoratu du “biktimak umiliatzen duena Alderdi Popularrak egiten duen erabilera alderdikoia dela”.
Horregatik guztiagatik, zinegotziak Alderdi Popularrari eskatu dio ” ez dezala egin Aste Nagusiaren jai ereduaren kontra. Herritarren babesa duen ereduaren kontra, alegia”. Horretaz gain, EH Bilduk gogoratu egin du “gobernu-ordezkariaren kargua ez dela beharrezkoa. Bakea eta normalizazioa oztopatzea bakarrik bilatzen du, hala nola gatazkaren ondorioak gainditzea oztopatu”.
Joseba Barriola – Alternatiba
Azken bost mende hauetan merkantzien eremua zabalduz joan da. Lurraren pribatizazioak eta langileen esklabutzak bidea egin dute lurra merkantzia bihurtuz eta langilea merkantzia bihurtuz. Prozesu hau ez da amaitu. Globalizazio kapitalistarekin muturreraino ematen ari da. Ez da soilik babes soziala, hezkuntza eta osasungintza pribatizazioarena, ez da soilik ongizatekoa deituriko estatuen funtzio sozialen pribatizazioa eta/edo merkantilizazioa. DNA, jakintza, klima, haziak, sexualitatea, afektibitatea, zaintza, erreprodukzio biologikoa bera… dena, merkantzia bihurtzen da eta balioesten den bakarra “truke-balioa” da. “Erabiltze-balioa” kapitalaren akumulaziorako okasioa den neurrian eta horretarako bakarrik estimatzen da.
Artea, edo sormenaren kultura, eta ondarearen kultura, kultura zentzu berezian deitzen dena, prozesu honetan sartua dago aspalditik, dena, baita kultura ere, kapitalaren akumulaziorako baliagarria den merkantzia bihurtzen da, eta degradazio horren abiada azkartu da azken urtetan. Horrela, momentu honetan, sistema antikultural orokor baten menpe gaude, norbanakoaren eta herrien garapen aske, kritiko eta sortzailea “kontzentrazio eremu kultural” batean preso dago. Kulturaren mekanismo globala (Nobel Saritik hasi, publizitatearekin segi, Hollywood-ekin jarraitu, komunikabideen kontzentrazio enpresariala, informazioaren lobbyak eta manipulazioa, unibertsitateen menpekotasuna multinazionalekiko, museoren antolakuntzaren simulakroa, turismoaren organizazioa, gerra mediatikoak, interneten kontrolerako egitasmoak, zientziaren finantziazioa, psikologismo merkearen hedapen zabala…) doktrinamendu global bat egiten ari da. Zurrunbilo horretan atrapatua dago artea. Eta garai batean espiritu kritikoa lantzeko funtzioa zuena, orain sumisioaren espiritua hedatzeko eta indartzeko erabiltzen da, edo beraren eraginkortasuna antzutua gelditzen da sistema jartzen dituen mugatik irten ezinik. Mekanismo global kultural honek ezaugarri nagusiak ditu: Mendebaldezentrikoa da (gainontzeko tradizio kulturalak eta hizkuntzak mespretxatuz), Patriarkala da (aski da ohartaraztea publizitatean, zineman, telebistan, historian, filosofian, ekonomian ematen zaioen objektu papera, edo nola den “ikusezina” bihurtua, edo ignoratua, edo nola bizitzaren sortze, babeste eta zaintze lana den deskontsideratua), eta Kapitalista da (balioaniztasunaren simulakroaren azpian, orden bat badago, eta orden horren erdigunean dirua eta diruaren akumulazioa da gainontzeko ustezko balio kultural guztien motorra eta helburua).
Herri indioen bizimodu “antzinakoa” turismorako diru iturri bihurtzen da. Edozein herriko tradizio kulturalak dirua emango duen turismorako erabilgarriak dira. Musika klasikoa eta kontzertu erraldoiak pasibotasunaren elikatzaileak dira edota askatasunaren enterradoreen ikur irudia (Beethoven eta Europako Troika). Kultura, bere zentzuaren muina galdurik, espektakulo hutsa bihurtu da, gizarte harmoniatsu eta oparoaren irudia ematen du. Irudi hori ematea da bere funtzioa eta horrela banalizatzen da. Norbaitek (manipulatzeko bitartekoen jabetza duenak) erabakitzen du zer den kultura estimagarria eta zer den kontrakoa. Baina inon ez kulturaren funtsezko funtzioa: gizakien eta herrien garapen librerako begiradak lantzea. Barne usteldua duen sagar koloretsu distiratsua da kulturaren izaera nagusia gaur egun.
Hurbil gaitezen gertuagora. Donostia 2016. Zer dugu hemen? Kultura? Espektakulua? Simulakroa? Adibide xume bat. Urteko ebento espektakular honen hasiera espektakularra. Milaka donostiar danborra jotzen kaleetan barna.
a)Historiaren kontrako espektakulu kulturala. Izan ere, Donostiako historian “danborradak” badu leku bat: protesta ironiko eta ludikoa militarismoaren kontra eta bizitzeko baliabide duinen alde. 1813 eta gerra karlisten ondoren eta giroan sorturiko ekimena, tradizio bihurtua. Ehunaka urte hauetan (frankismoa barne eta demokrazia frankista monarkiko honen garaia) danborrada izan da herriaren nahiak azalerazteko okasioa. 2016 dela medio danborrez jotzen da Beethoven bederatzigarren sinfoniaren zatia eta horrela egiten da, ez Beethoven erdi aroko mirabetzaren aurkako askatasunaren musikaren sortzaile izan zelako, Europako Batasunaren himnoa, eta himno domestikatua, delako baizik. Hau da, askatasunaren enterradorearen eta militarismoaren praktikante sutsuaren omenez. Zeren Europako Batasuna horixe baita, eta ondo gogoan izan dezagun, 2016ren eskutik gonbidatuak izan ziren Solana, NATOko buru gerraria izan zelako (Serbia eta Kosovoren gatazkan, bonbardaketak agindu zuena) eta Barroso, Hiriburutza Kulturala erabakitzen duen erakundeko burua zelakoa, eta aldi berean AUSTERIZIDIOAREN agintari agerikoa eta Irakeko gerra sinatu zenean Bush, Blair eta Aznarren anfitroika Madeira uhartetan. Donostiako Udalak saldu du (eta zeremoniako marionetak izatearekin pozik ibili dira donostiar asko) Donostiako danborradaren zentzu historikoa, eta nori saldu!, eta zeren truke?
b) Hiriaren aurkako espektakulo kulturala. Hiria dira eraikuntzak, baina batez ere jendea eta jendearen harreman askeak, eta horregatik hiria da askatasunaren altzoa. Baina hiria bera merkantzia bihurtu da. 2016ean Donostia bihurtzen da turista dirudunentzat merkantzia bat. Merkantziaren jabeak (Donostiako eta Gipuzkoako handikiak) eskaini nahi dute hiri bat (eraikuntzak eta jendea eta jendearen harremanak) txukun, dotore, elegante, etorriko diren turista dotore eta dirudunen apetentziak asetzeko prestatua. Horregatik oztopo bat dira Kortxoenea eta piratak, traba dira eskaleak eta prostitua pobreak, traba dira langabetuen manifestazioak, etxetik kanporatuen protestak eta presoen aldeko asteroko martxak, traba dira emigranteak eta oro har pobreak. Hiri “garbia”, etorriko direnen begiak ez daitezela miseriaren espektakuluaz edo askatasunaren eztandaz desoro ukituak. Orduan, zein papera duten Donostia 2016ean donostiarrak? Turismo exoterikoa egiteko prestatu den Amazoniako herri indigenaren papera bera. 2016 ez da kultura aske eta kritikoa, gure garapen pertsonala eta soziala, hiri bezala gure historia berraztertzeko eta zor dugun zorra historikoa kitatzeko, edo gure etorkizuna lantzeko. Operazio ikusgarria da, zeinean donostiarrei eskaintzen zaion okasioa funtsarik gabeko erakustokian besteen, dirudunen monigote sinpatikoa izateko.
c) Kultura bizigarriaren aurkako espektakulo kulturala. Kultura bizitzatik aparte, ez badu kulturak gure bizitzaren galdegaiekin loturarik, kultura degradatua da, ez du gure erronkei aurre egiteko balio, ez du nahi askatzailearen egoera eta premia berriei erantzuten. Orduan zer da 2016ko kultura? Fetitxe espektakular bat, ohoratzen dena ohoratu behar delako, baina azpian interes prosaikoenak dituena. Interes prosaiko eta bakarra: nola aprobetxatzen dugu hiriburutza kulturala negozioa egiteko. Interes prosaikoak eta zerbait gehiago: egoerarekin, statu quoa-rekin asebetetasuna, satisfazioa. Baina nola izan asebetea egoerarekin, egoera dagoenean mehatxuz betea: gerra –eta gerra atomikoaren mehatxua–, etorkinen egoera lizuna “kulturaren” Europa honek probokatua, Europak Troikaren bidea eragindako zatiketa soziala mingarria geroz eta larriagoa, Estatuen Europa honek inposatzen digun gure nazioaren eskubideak hankaperatuak
Orain arte ez dut hitz bat esan donostiarrei buruz. Esan dudan guztia da zein den espektakuluaren hariak mugitzen duten indar disimulatu horiek nahi duten donostiarrak joka dezaten: gure historia, gure hiria eta gure kulturarako eskubidea zapuzten duen espektakuluan txotxongiloak izatea. Baina izan al ez izan, hori da kontua. Gure esku dago zein papera jokatu.
Joan den urtarrilaren Bilbon egin bezala, Alternatibak hitzaldia antolatu du Errenteria-Oreretan Igor Meltxor analista politikoarekin hilaren18an, osteguna, PNVren kudeatzeko balizko gaitasuna zalantzan jartzeko. “Gestión a la vasca: Chiringuitos, impunidad y soberbia” eta “Caso Bidegi: ¿A dónde ha ido a parar el dinero?” ikerketa liburuen egileak, hainbat datu jarriko ditu mahai gainean jeltzaleen benetako interesak azalerazteko, #PNVstyle deritzonaren frogak azken batean. 19:00etatik aurrera izango da hitzaldi irekia.
Eliza Katolikoak, ezagutzera eman gabe eta gotzain baten hitza froga bakartzat izanda, bere izenean jarritako ondarearen zerrenda luzea da; horien artean Bilboko eliza bi daude: Abusuko Artzai Onarena eta Olabeagako Santa Anako eliza. Azken hori arkupe eta guzti. Hori dela eta, EH Bildu eta Goazen udal taldeek honako eskaria egin diote Udal Gobernuari: Eliza Katolikoak modu okerrean bere izenean jarri duen ondarea berreskuratzeko prozesua abian jar dezala.
“Gobernuak jabetza hori onar ez dezala eta, aldi berean, Elizak bueltan ematea eskatzen dugu”, adierazi du Alba Fatuarte Alternatibako kide eta EH Bilduko zinegotziak. Era horretara Elizak muzin egingo lizkio frankismoak, 1946ko Hipoteka Legearekin, emandako eskubideei. Urte asko geroago Jose Maria Aznarren gobernuak, 1998ko lege horren erreformarekin, eutsitako eskubideei, hain zuzen ere. Immatrikulazio horiek bertan behera utzi ondoren Bilboko Elizbarrutiak berriro ere ondare horiek bere izenean jartzeko aukera izango lukeela argitu du Fatuartek, “baina oraingoan modu publikoan, eskualdatze publikoko zergak ordainduz eta haien jabetza beste edozein herritar bezala frogatuz”.
2015eko ekainean Eliza Katolikoak 1978tik Euskal Autonomia Erkidegoan bere izenean jarri zituen ondareen zerrendatzea egiteko ekimena onartu zen Eusko Legebiltzarrean. Ekimen horrek Eusko Jaurlaritzari eta diputazioei herri mailako erakundeei ondare publikoaren jatorria eta eskubideen informazio juridiko eta historikoa ematea eskatzen zuen. Horretaz gain, Eliza Katolikoak modu okerrean bere izenean jarritako ondarea berreskuratzeko lanean laguntzea eskatzen zitzaien instituzio bi horiei.
Azkenik, Fatuartek argitu du “hau ez dela elizaren kontrako afera. Horren adierazlea da Ondare Publikoaren Defentsan lan egiten duen plataforman kristau elkarteak daudela”. Proposamenaren helburua, azpimarratu du, ondare publikoa defendatzea da.
Alternatiba | Ezkerra eraldatzearen erronka
